Rowerem bezradnie do celu
Udostępnione kilka tygodni temu na stronach GDDKiA dane dotyczące kolizji i wypadków rowerzystów z lat 2006-2008 [1] ukazują bezcelowość obecnych działań policji na rzecz poprawy bezpieczeństwa cyklistów. Raport powstały na podstawie wyciągu z policyjnego Systemu Ewidencji Wypadków i Kolizji przeczy wszystkim działaniom prowadzonym w ramach prowadzonej przez Policję akcji Rowerem bezpiecznie do celu
, która będzie kontynuowana przez trzeci rok z rzędu.
Poniżej prezentujemy podstawowe zasady bezpieczeństwa promowane w ramach ww. działania [2] w kontekście wniosków postawionych przez autorów studium oraz danych dostępnych na obcojęzycznych stronach traktujących o bezpieczeństwie komunikacji rowerowej.
Sam zadbaj o swoje bezpieczeństwo
Zarówno w artykułach znalezionych na stronach Policji, jak i w notatkach prasowych lokalnych gazet nie pada ani jedno słowo o tym, jak kierowcy samochodów powinni zachowywać się wobec rowerzysty jadącego po tej samej drodze. Ślepo założono, że to edukacja cyklistów poprawi ich bezpieczeństwo, podczas gdy 52,2% wypadków z udziałem rowerzystów jest powodowanych przez innych uczestników ruchu. Pominięcie ponad połowy przyczyn wypadków w ramach akcji na rzecz bezpieczeństwa znacznie ogranicza potencjalny sukces akcji.
Pamiętaj o elementach odblaskowych i kamizelce odblaskowej
Światełka, odblaski i kamizelki odblaskowe wydają się być ulubionym tematem zastępczym Policji i mediów. Niewielka skala problemu w porównaniu do wszystkich zdarzeń oraz tworzenie mitu nieoświetlonego (i czasem pijanego) rowerzysty odwracają uwagę od realnych przyczyn wypadków, w efekcie obniżając skuteczność wszelkich działań nt. bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Pora dnia zdarzeń drogowych z udziałem rowerzystów.
Zgodnie z danymi prezentowanymi w raporcie GDDKiA nie ma nadreprezentacji wypadków z udziałem rowerzystów po zmroku. Ponad 80% zdarzeń ma miejsce podczas światła dziennego, a tylko 1,3% kolizji i wypadków było spowodowanych niewłaściwym oświetleniem rowerzysty[1]. Stosowanie kamizelek również niesie za sobą pewne ryzyko – po zmroku na tle jaskrawego materiału i odblasków nie widać sygnałów przekazywanych ręką rowerzysty.
Typowa akcja na rzecz bezpieczeństwa ruchu rowerowego polega na rozdawaniu lampek i kamizelek odblaskowych. Tymczasem większość zdarzeń z udziałem rowerzystów ma miejsce za dnia.
[1] Fot. Bogdan Marcinkiewicz.
Podejście holenderskie, opierające się na założeniu, że rowerzyści nie są niebezpieczni, skutkuje spadkiem liczby wypadków przy jednoczesnym wzroście ruchu rowerowego.
[1] Fot. Rafał Muszczynko.
Zaopatrz się w kask ochronny
Czy kaski w jakikolwiek sposób zwiększają bezpieczeństwo na drogach? Jest wiele wątpliwości. Przede wszystkim kask chroni przed obrażeniami głowy powstałymi tylko podczas niewielkich prędkości, o ile jest dobrze nałożony [3]. Ochrona głowy stworzona z myślą o zapobieganiu urazów podczas jazdy w terenie nie zdaje egzaminu w przypadku kolizji z szybko jadącym samochodem. Po drugie kask na głowie rowerzysty powoduje, że zarówno on, jak i kierowcy na drodze są mniej uważni. Zgodnie z badaniami wykonanymi w Wielkiej Brytanii rowerzysta w kasku jest wyprzedzany przez kierowców z mniejszym odstępem. W efekcie mniejsze prawdopodobieństwo urazu głowy jest kompensowane większym ryzykiem uczestniczenia w kolizji [4].
A czy samo promowanie jazdy w kaskach zmniejsza ryzyko wypadku? Zdania również są podzielone. We wszystkich krajach w których postawiono na promocję hełmów zaobserwowano spadek ilości podróży na rowerach, który zwiększał się po wprowadzeniu obowiązku noszenia kasków. W Australii po takim zobligowaniu liczba cyklistów na drogach zmalała o ok. 30%. Ponieważ jazda na rowerze jest bezpieczniejsza tam, gdzie samych rowerzystów jest więcej, a niebezpieczna tam, gdzie jest ich niewielu, biorąc pod uwagę to, że kampanie promujące jazdę w kasku zmniejszają ogólną liczbę cyklistów, należy uznać, że promowanie kasków obniża bezpieczeństwo jazdy na rowerze [3]. Fakt niskiego ryzyka odbywania podróży na rowerach jest potwierdzony przez doświadczenia Danii i Holandii, gdzie znikomy odsetek rowerzystów jeździ w kaskach, a liczba wypadków na przejechany dystans należy do najmniejszych na świecie [5].
Każdy cyklista powinien bezwzględnie przestrzegać przepisów ruchu drogowego
O ile zachęcanie do zapoznania się z przepisami ruchu drogowego jest godne pochwały, to wieloletnie ignorowanie ich niejednoznaczności i niezgodności z prawem międzynarodowym zasługuje na naganę. Co więcej w związku z konstytucyjnym nadaniem wyższości ratyfikowanego traktatu międzynarodowego nad ustawami krajowymi powoduje, że wiedza wyniesiona z edukacji na podstawie Prawa o Ruchu Drogowym jest niezgodna z obowiązującym porządkiem prawnym. [zobacz >>>]
Jadąc po chodniku nie poruszaj się z nadmierną prędkością i uważaj na pieszych
W przeciwieństwie do wypadków powodowanych przez kierowców pojazdów silnikowych, w zdecydowanej większości wypadków powodowanych przez rowerzystów obrażenia odnosi tylko sam sprawca. Rowerzyści w ciągu trzech lat byli winni śmierci 4 (czterech) osób w wypadkach drogowych. Stanowi to 0,02% ogółu ofiar śmiertelnych na drogach w tym samym okresie. W przypadku rannych liczby są nieco większe – z winy cyklistów ciężko ranionych zostało 41 osób, a lekko 229. Stanowi to 0,15% ogółu osób rannych w wypadkach na terenie Polski [1].
Przyczyny zdarzeń wg Systemu Ewidencji Wypadków i Kolizji
Przyczyna wypadku lub kolizji | rowerzysta | inny uczestnik ruchu | razem | % |
---|---|---|---|---|
nieudzielenie pierwszeństwa przejazdu | 7607 | 7184 | 14791 | 41,4% |
nieprawidłowe wyprzedzanie | 301 | 3228 | 3529 | 9,9% |
nieprawidłowe skręcanie | 2746 | 765 | 3511 | 9,8% |
niedostosowanie prędkości | 722 | 1241 | 1963 | 5,5% |
nieprawidłowe omijanie | 1094 | 330 | 1424 | 4.0% |
niezachowanie bezp. odl. | 590 | 824 | 1414 | 4,0% |
niepr. przejeżdżanie przejścia dla pieszych | 803 | 139 | 942 | 2,6% |
nieprawidłowe wymijanie | 362 | 290 | 652 | 1,8% |
nieprawidłowe zmienianie pasa | 511 | 89 | 600 | 1,7% |
nieprawidłowe cofanie | 11 | 548 | 559 | 1,6% |
jazda bez wym. oświetlenia | 454 | 12 | 466 | 1,3% |
nieudzielenie pierwszeństwa pieszemu | 320 | 76 | 396 | 1,1% |
wjazd przy czerw. świetle | 255 | 95 | 350 | 1,0% |
nieprzestrzeganie innych sygnałów | 184 | 49 | 233 | 0,7% |
nieostrożne wejście na jezdnie | 183 | 183 | 0,5% | |
niepr. przejeżdżanie przejazdu dla rowerów | 68 | 113 | 181 | 0,5% |
nieprawidłowe zawracanie | 109 | 31 | 140 | 0,4% |
inne | 694 | 3215 | 3909 | 10,7% |
Zachowania prowadzące do zdarzeń z udziałem rowerzystów
Powyższe zestawienie jest dowodem na to, że wszystkie dotychczasowe kampanie dotyczące bezpieczeństwa były oparte na błędnych założeniach. Równocześnie autorzy programu Rowerem bezpiecznie do celu
przypisują swojej akcji obniżenie ilości ofiar śmiertelnych wśród rowerzystów o ponad 25%, podczas gdy kampania jest kierowana głównie do dzieci i młodzieży, która stosunkowo rzadko uczestniczy w poważnych wypadkach (niecałe 8% ofiar śmiertelnych [1]).
Autorzy studium wskazują jakie działania należy podejmować: Dla bezpieczeństwa rowerzystów kluczowe jest uporządkowanie przepisów, tak by jednoznacznie określały i skutecznie chroniły ich prawa na drodze, a także przyjazna dla rowerzystów infrastruktura i organizacja ruchu. Oznacza to konieczność segregacji ruchu rowerowego na drogach o największym i najszybszym ruchu samochodowym, a jednocześnie poprawy czytelności organizacji ruchu na skrzyżowaniach, np. poprzez wykorzystanie rozwiązań sprawdzonych w krajach o znacznie wyższym poziomie bezpieczeństwa ruchu rowerowego.
Przypisy
[1] Zdarzenia drogowe z udziałem rowerzystów 2006 – 2008
www.gddkia.gov.pl/viewattach.php/id/d5b0fa87712323c5129b8d82078067e8
[2] Ogólnopolska kampania „Rowerem bezpiecznie do celu”
pl.wikinews.org/wiki/Og%C3%B3lnopolska_kampania_%E2%80%9ERowerem_bezpiecznie_do_celu%E2%80%9D
[3] Fear of Cycling – Helmet Promotion Campaigns – Dave Horton
www.copenhagenize.com/2009/09/fear-of-cycling-03-helmet-promotion.html
[4] Drivers overtaking bicyclists, University of Bath – Ian Walker
www.drianwalker.com/overtaking/overtakingprobrief.pdf
[5] Cycle use, risk of fatality and helmet use in Europe and USA – www.cyclehelmets.org
www.cyclehelmets.org/1079.html
[6] Rowerem bezpiecznie do celu
www.policja.pl/portal/pol/1/41477/Rowerem__bezpiecznie_do_celu.html