Propozycje lokalizacji rozwiązań rowerowych na jezdni
Notatka robocza
W nawiązaniu do spotkania w Biurze Drogownictwa i Komunikacji 27 kwietnia 2012 r. przestawiamy przykładowe propozycje rozwiązań rowerowych na jezdni do wdrożenia w Warszawie. Biorąc pod uwagę ich poziom skomplikowania oraz stopień innowacyjności, podzieliliśmy propozycje hasłowo na projekty małe, średnie albo duże.
– Projekty małe nie powinny budzić większych kontrowersji czy wątpliwości i nadawać się do szybkiego wdrożenia.
– Projekty średnie mogą wymagać dyskusji nad szczegółami; niektóre z nich wiążą się ze zmniejszaniem liczby pasów ruchu lub miejsc parkingowych dla samochodów.
– Projekty duże, obejmujące dłuższe ciągi lub całe obszary, łączyć będą wiele różnych rozwiązań na wzór np. ciągu Powstańców Śląskich – Świdnicka we Wrocławiu. Proponujemy wybrać spośród nich projekty rokujące największe nadzieje na szybkie wdrożenie w celu opracowania bardziej szczegółowej koncepcji.
UWAGI OGÓLNE
Oznakowanie poziome przy stosowaniu znaków T-22
Znaczenie tabliczki T-22 określa rozporządzenia Ministrów Infrastruktury i Spraw Wewnętrznych i Administracji z 31 lipca 2002 w sprawie znaków i sygnałów drogowych: par. 17 ust. 2 umieszczona pod znakiem B-2 tabliczka T-22 wskazuje, że znak nie dotyczy rowerów jednośladowych wjeżdżających na wyznaczony na jezdni pas ruchu dla rowerów
; par. 44 ust. 2 umieszczona pod znakiem D-3 tabliczka T-22 wskazuje, że ruch rowerów jednośladowych na wyznaczonym na jezdni pasie ruchu przeznaczonym dla tych pojazdów odbywa się w kierunku przeciwnym do wskazanego na znaku
.
Występujące w tych przepisach odwołanie do pasa ruchu dla rowerów można zrealizować poprzez wyznaczanie odcinka pasa ruchu dla rowerów o długości 5-10 m na wlocie skrzyżowania, na którym zastosowana została tabliczka T-22. Na dalszym odcinku można nie wprowadzać oznakowania poziomego, pozwalając na ruch rowerów i samochodów na zasadach ogólnych. Jest to zgodne z literą i duchem prawa, gdyż zapis prawdopodobnie miał zapobiegać zajeżdżaniu drogi rowerzystom przez pojazdy skręcające w lewo (art. 22 ust. 2 pkt 2 ustawy prawo o ruchu drogowym). Na odcinku tym tak czy owak pożądane jest wyeliminowanie parkowania pojazdów, by nie ograniczać widoczności na skrzyżowaniu i ewentualnych wyznaczonych na nim przejściach dla pieszych.
Organizacja dwukierunkowego ruchu rowerowego na ulicach jednokierunkowych poprzez znakowanie krótkich odcinków pasów ruchu dla rowerów na wlotach skrzyżowania i pozostawianie odcinków między skrzyżowaniami bez oznakowania poziomego jest zgodna z praktyką m.in. austriacką i belgijską [zobacz >>>] [zobacz >>>] [zobacz >>>].
Możliwe są także inne warianty tego rozwiązania, np. w postaci punktowej „bramy” pozwalającej na jednokierunkowy przejazd samochodów i dwukierunkowy rowerów [zobacz >>>].
Eliminacja zatrzymywania przy wyznaczania pasów ruchu dla rowerów
Punkt 7.11 załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 3 lipca 2003 w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach określa, że na odcinku jezdni, na którym wyznaczony został pas dla rowerów należy wyeliminować zatrzymywanie pojazdów.
Podtrzymujemy zdanie, że zapis ten dotyczy jezdni, więc wszędzie tam gdzie parkowanie zlokalizowane jest na chodniku, w zatokach postojowych, na pasie postojowym lub innych częściach drogi które jezdnią nie są, nie ma przeszkód formalnych dla wyznaczania pasów ruchu dla rowerów. Należy także zwrócić uwagę, że zgodnie z ustawą prawo o ruchu drogowym, do której rozporządzenie jest aktem wykonawczym, postój pojazdu w ogóle nie jest zatrzymaniem.
Biorąc jednak pod uwagę specyficzną „warszawską” interpretację tego zapisu, w przedstawionych niżej propozycjach omawiamy także kwestie parkowania.
PROJEKTY MAŁE
Oboźna
Przedłużenie istniejącego kontrapasa w obie strony, tak by prowadził od pomnika Kopernika (ul. Kopernika) do Podskarpowej Ścieżki Rowerowej. Na całej długości nie ma parkowania po stronie kontrapasa. Zakończenie zjazdem na istniejący ciąg pieszo-rowerowy. Lepiej byłoby doprowadzić kontrapas do ul. Topiel i zlikwidować ciąg pieszo-rowerowy na wąskim chodniku, ale tam są 2 miejsca parkingowe przed kawiarnią Kafka (oba zarezerwowane dla pojazdów służbowych Biura Sportu, Turystyki i Wypoczynku Urzędu m.st. Warszawy).
Andersa
Jednokierunkowy pas ruchu dla rowerów w kierunku południowym od zakończenia drogi dla rowerów na wiadukcie (zjazd osłonięty odcinkiem separatora) do skrzyżowania z ul. Stawki (ew. do miejsca gdzie pojawia się pas do skrętu). Brak legalnego parkowania (parkujące na chodniku samochody nie zostawiają 1,5 m dla pieszych).
Słowackiego
Jednokierunkowy pas ruchu dla rowerów w kierunku północnym na odcinku od placu Wilsona do przejazdu dla rowerów przy ul. Krechowieckiej. Brak parkowania. Cel: wyeliminowanie dwukrotnego przecinania jezdni ul. Słowackiego przy podróży z placu Wilsona w kierunku Bielan.
Tamka
Obustronne jednokierunkowe pasy ruchu dla rowerów na odcinku Kruczkowskiego (ew. Cicha – Kopernika). Po obu stronach brak parkowania, szczególnie potrzebny byłby pas dla kierunku pod górę (większa różnica prędkości).
Jednokierunkowy kontrapas dla rowerów na odcinku Wybrzeże Kościuszkowskie – Dobra. Po stronie północnej brak parkowania za wyjątkiem 4 miejsc parkingowych przed budynkiem Tamka 6/8. Możliwe jest ich „cofnięcie” na jezdnię i wprowadzenie w tym miejscu kontrapasa na jednokierunkową drogę dla rowerów wydzieloną z chodnika.
Grzybowska
Wyznaczenie odcinka pasa ruchu dla rowerów na jezdni północnej na odcinku wzdłuż budynków o numerach Grzybowska 6-22 (brak parkowania). Dopuszczenie ruchu rowerów na wprost na ww. pas z pasa do skrętu w prawo na parking budynku Grzybowska 4 (rowerzysta jadący zgodnie z obecną organizacją ruchu pasem na wprost prowokuje kierowców do nielegalnych zachowań).
Skoczylasa
Kontrapas dla ruchu rowerów na odcinku od ul. Szanajcy do placu Hallera (lub tylko na wlotach). Po stronie kontrapasa brak legalnego parkowania.
Dereniowa
Obustronne jednokierunkowe pasy ruchu dla rowerów. Na całej długości ulicy (1,2 km) występuje zaledwie ok. 25 legalnych miejsc parkingowych dostępnych bezpośrednio z jezdni. W ostateczności można w tych miejscach przerwać ciągłość pasa rowerowego – to będzie ok. 3% długości pasów. Warto zwrócić uwagę, że niektóre legalne miejsca parkingowe ograniczają widoczność na przejście dla pieszych, występuje także nielegalne parkowanie na niektórych przystankach autobusowych, które należałoby wyeliminować.
Nowogrodzka
Zalegalizowanie ruchu rowerów „pod prąd” na odcinkach Chałubińskiego – Emilii Plater i Poznańska – Emilii Plater poprzez wyznaczenie odcinków pasów rowerowych po 5 m (patrz uwagi ogólne) na wlotach skrzyżowań z ul. Chałubińskiego, Emilii Plater, Pankiewicza, Poznańską.
PROJEKTY ŚREDNIE
Skrzyżowanie Nowy Świat / Świętokrzyska
Likwidacja pasów do skrętu w lewo. Wprowadzenie zakazu skrętu w lewo, nie dotyczącego ZTM i rowerów na wszystkich wlotach. Przysunięcie przejść dla pieszych do skrzyżowania. Śluzy rowerowe z odcinkami doprowadzających pasów rowerowych na obu wlotach Nowego Światu. Pasy i śluzy lub drogi dla rowerów w ciągu Świetokrzyskiej w zależności od koncepcji przekształcenia tej ulicy.
Marszałkowska
Kontrapas dla rowerów na jednokierunkowym odcinku plac Konstytucji – plac Unii Lubelskiej. Brak parkowania po stronie kontrapasa. Aby ograniczyć koszty przebudowy sygnalizacji, można zastąpić 3 sygnalizacje na przejściach dla pieszych na odcinku pl. Zbawiciela – pl. Unii Lubelskiej elementami uspokojenia ruchu (np. progi wyspowe i azyl dla pieszych między kontrapasem a pasem ruchu ogólnego).
Zajęcza
Jednokierunkowy kontrapas rowerowy od ul. Topiel (Podskarpowa Ścieżka Rowerowa) do ul. Wybrzeże Kościuszkowskie (wjazd na most Świętokrzyski). 4 miejsca parkingowe na chodniku na wysokości ul. Elektrycznej – można je przenieść na część chodnika od strony ul. Elektrycznej. Możliwe wykonanie włączenia na ścieżki na moście Świętokrzyskim w ramach zagospodarowania terenu nad stacją metra.
Al. Jerozolimskie
Na jednokierunkowym odcinku od pl. Zawiszy do ul. Spiskiej jednokierunkowe pasy ruchu dla rowerów po obu stronach jezdni kosztem jednego pasa ruchu. Obecnie jest to długa prosta, zbyt szeroka w stosunku do natężenia ruchu, w związku z czym kierowcy często znacznie przekraczają dopuszczalną prędkość. Utrudnione jest przechodzenie przez jezdnię i skręt ze Spiskiej. Pasy dla rowerów można podłączyć do nieoznakowanego odcinka drogi dla rowerów przed „Bramą Zachodnią” po północnej stronie al. Jerozolimskich i do uliczki parkingowej po stronie południowej.
Skrzyżowanie Królewska / Grzybowska / plac Grzybowski
Rezygnacja z jednego pasa do skrętu w lewo z ul. Królewskiej na plac Grzybowski pozwoliłaby na:
– wyznaczenie śluzy dla rowerów z odcinkiem pasa ruchu dla rowerów na wlocie ul. Królewskiej;
– wyznaczenie obustronnych jednokierunkowych pasów ruchu dla rowerów na placu Grzybowskim (przekrój: pas ruchu dla rowerów + pas ruchu + pas do skrętu lub azyl + pas ruchu + pas ruchu dla rowerów).
Srebrna i Twarda
Wprowadzenie śluz dla rowerów i filtrujących pasów ruchu dla rowerów przed nimi:
– na skrzyżowaniu Srebrna / Miedziana na zachodnim wlocie ul. Srebrnej (konieczna likwidacja rzadko wykorzystywanego wydzielonego pasa do skrętu w lewo, legalne parkowanie kończy się ok. 40 m przed skrzyżowaniem, co wystarczy na pas filtrujący)
– na skrzyżowaniu Twarda / Żelazna na wlotach N, W i S (występujące tu parkowanie na chodniku nie pozostawia 1,5 m dla pieszych); możliwe przysunięcie przejść dla pieszych do skrzyżowania, np. na wlocie zachodnim jest ono odsunięte o ok. 10 m.
Bartoka
Obustronne jednokierunkowe pasy dla rowerów. Powiązanie istotne ze względu na projekt roweru publicznego. Po obu stronach występuje parkowanie samochodów w różnych formach, można spróbować wprowadzić pas ruchu dla rowerów jako oznakowanie eksperymentalne.
W przypadku sukcesu analogiczne rozwiązania można wprowadzić np. na ulicach Surowieckiego, Jastrzębowskiego, Herbsta czy Romera.
PROJEKTY DUŻE
Kwartał al. Jerozolimskie – Marszałkowska – Waryńskiego – Nowowiejska – al. Niepodległości – Chałubińskiego
W tym kwartale:
– strefowe ograniczenie prędkości do 30 km/h (być może za wyjątkiem Koszykowej, ale tam i tak realne prędkości są niższe);
– dwukierunkowy ruch rowerów na wszystkich ulicach jednokierunkowych;
– pasy ruchu dla rowerów na ul. Koszykowej;
– śluzy rowerowe na skrzyżowaniach Koszykowa / Noakowskiego, Koszykowa / Lwowska.
Analogiczne projekty można opracować np. dla kwartałów al. Jerozolimskie – Nowy Świat – al. Ujazdowskie – al. Armii Ludowej – Waryńskiego – Marszałkowska oraz Świętokrzyska – Nowy Świat – al. Jerozolimskie – Marszałkowska.
Ciąg Bonifraterska – plac Krasińskich – Miodowa
Wyznaczenie pasów ruchu i śluz dla rowerów. Połączenie istniejących pasów w ul. Międzyparkowej, ścieżek na wiadukcie Andersa i strefy ograniczonego ruchu na Krakowskim Przedmieściu.
Ciąg ul. Żelaznej
Wyznaczenie pasów ruchu i śluz dla rowerów. Alternatywa dla ciągów al. Jana Pawła II i Towarowej, które nie mogą się doczekać wydzielonych dróg dla rowerów.
Ciąg ul. Królewska – Grzybowska – Siedmiogrodzka
Wyznaczenie pasów ruchu i śluz dla rowerów. Niektóre elementy omówione zostały wyżej i mogą zostać wdrożone szybko. Po zakończeniu budowy 2 linii metra możliwe byłyby wdrożenie rozwiązania kompleksowego.
Ciąg Koszykowa – Piękna
Wyznaczenie pasów ruchu i śluz dla rowerów.
Ciąg Wolska – al. Solidarności od al. Prymasa Tysiąclecia do placu Bankowego
Wyznaczenie pasów ruchu dla rowerów lub jednokierunkowych dróg dla rowerów w zależności od warunków terenowych. Możliwe np. przenoszenie miejsc parkingowych z chodnika na pas postojowy w jezdni i budowa dróg dla rowerów. Jest to ciąg, dla którego istnieją już trasy obwodowe, a jednocześnie przepustowość dla indywidualnego ruchu samochodowego i tak jest ograniczona przez odcinek pl. Bankowy – Dw. Wileński, w związku z czym nie ma sensu utrzymywanie przekroju 2×3 pasy ruchu na przejściu przez centrum.
Świętokrzyska
Pasy ruchu lub jednokierunkowe drogi dla rowerów w ramach zagospodarowania terenu nad drugą linią metra.
Nowy Świat
Wprowadzenie obustronnych jednokierunkowych pasów ruchu dla rowerów kosztem rezygnacji z jednego pasa ruchu na odcinku rondo de Gaulle’a – plac Trzech Krzyży. Śluzy dla rowerów na skrzyżowaniach z ul. Książęcą i na rondzie de Gaulle’a. Wprowadzenie ruchu rowerowego z zakończenia ścieżki rowerowej w al. Ujazdowskich na jezdnię i ułatwienie skrętu w lewo przez śluzę przy wjeździe na nią z kierunku północnego.