Wyniki ankiety na temat turystyki rowerowej w Puszczy Białowieskiej
Przebieg ankiety
Ankieta adresowana była do turystów odwiedzających region Puszczy Białowieskiej i zwiedzających go na rowerze lub rozważających taką możliwość. Dostępna była w dniach 5 kwietnia – 8 maja na stronach internetowych Zielonego Mazowsza (
www.zm.org.pl
) oraz
Rowerowego Białegostoku (
www.rowerowy.bialystok.pl
).
Dowiązania do ankiety opublikowane zostały na ogólnopolskiej grupie dyskusyjnej oraz na forum rowerowym Gazety
Wyborczej. Część odpowiedzi zebrano także ankietując turystów „w terenie”, na szlakach rowerowych, podczas pomiarów ruchu w trakcie tzw. długiego weekendu (28 kwietnia – 6 maja 2007). W sumie uzyskano 103 wypełnione ankiety. Nie jest to na pewno próbka reprezentatywna dla ogółu odwiedzających region, ale powinna pozwolić na orientację w strukturze i opinii turystów rowerowych.
Uwaga: przez region Puszczy Białowieskiej rozumiemy w niniejszej ankiecie obszar od Trześcianki i zalewu Siemianówka na północy po Czeremchę na południu, od wschodu ograniczony granicą państwa, a od zachodu – miejscowościami takimi jak Czyże czy Kleszczele.
Metryczka respondentów
Płeć
Pytanie 1: Płeć
Płeć | N | % |
---|---|---|
Mężczyzna | 79 | 77% |
Kobieta | 24 | 23% |
Miejsce zamieszkania
Pytanie 2: Miejsce zamieszkania
Miejsce zamieszkania | N | % |
---|---|---|
Województwo mazowieckie | 54 | 52% |
– w tym Warszawa | 47 | 46% |
Województwo podlaskie | 36 | 35% |
– w tym Białystok | 28 | 27% |
Pozostałe województwa razem | 13 | 13% |
Zdecydowana większość ankietowanych mieszka w Warszawie lub
Białymstoku. Można przyjąć, że mamy tu do czynienia z pewną
nadreprezentacją związaną z miejscem publikacji ankiet, ale prawdopodobnie większość odwiedzających region Puszczy Białowieskiej faktycznie pochodzi właśnie z tych miast. Wynika to z jednej strony z bliskości tych miast, a z drugiej – z braku połączeń kolejowych z innych
aglomeracji.
Odwiedziny w regionie Puszczy Białowieskiej
Liczba odwiedzin
Pytanie 3: Ile razy był/a Pan/i w regionie Puszczy Białowieskiej?
Ile razy | N | % |
---|---|---|
1 raz | 29 | 28% |
2 razy | 18 | 17% |
3–5 razy | 18 | 17% |
6–10 razy | 14 | 14% |
więcej niż 10 razy | 24 | 23% |
Sposób dojazdu do Puszczy
Pytanie 4: Najczęściej z miejsca zamieszkania do Puszczy Białowieskiej dojeżdża Pan/i:
Sposób dojazdu | N | % | mazowieckie | % | podlaskie | % |
---|---|---|---|---|---|---|
samochód osobowy | 44 | 43% | 21 | 39% | 17 | 47% |
pociąg | 34 | 33% | 27 | 50% | 2 | 6% |
rower | 18 | 17% | 4 | 7% | 13 | 36% |
autobus | 6 | 6% | 2 | 4% | 3 | 8% |
pieszo | 1 | 1% | 0% | 1 | 3% | |
Razem | 103 | 100% | 54 | 100% | 36 | 100% |
Główne środki komunikacji pozwalające dostać się w rejon Puszczy Białowieskiej to samochód osobowy i pociąg. Warto zwrócić uwagę na drastyczną różnicę w podziale podróży w zależności od miejsca zamieszkania. Mieszkańcy województwa mazowieckiego (przede wszystkim Warszawy, patrz wyżej) preferują dojazd pociągiem, podczas gdy mieszkańcy Podlasia poruszają się przede wszystkim samochodami osobowymi, choć część dojeżdża też bezpośrednio rowerem z miejsca zamieszkania do Puszczy. Różnica ta wynika bez
wątpienia z bardzo słabej oferty komunikacji kolejowej w relacjach z/do Białegostoku (brak bezpośredniego połączenia, długi czas jazdy), ale obala też stereotyp wiążący korzystanie z samochodu z dużymi miastami i wysokimi dochodami. Dobra oferta komunikacji publicznej jest niezbędna, by przyciągnąć turystów z większych miast.
Z drugiej strony niski udział podróży autobusami wskazuje na to, że – mimo znacznie większej liczby relacji i połączeń – nie są one w stanie zastąpić komunikacji kolejowej w obsłudze ruchu turystycznego, a w szczególności turystyki rowerowej (niska prędkość i niski komfort podróży, odczuwalne zwłaszcza na dłuższych dystansach,
brak możliwości przewozu roweru).
Odwiedzane miejscowości
Pytanie 5: Jakie miejscowości regionu Puszczy Białowieskiej zdarzyło się Panu/i odwiedzić?
Miejscowość | N | % |
---|---|---|
Białowieża | 97 | 94% |
Hajnówka | 91 | 88% |
Narewka | 69 | 67% |
Siemianówka | 64 | 62% |
Narew | 52 | 50% |
Topiło | 49 | 48% |
Czeremcha | 48 | 47% |
Kleszczele | 38 | 37% |
Dubicze Cerkiewne | 30 | 29% |
Orzeszkowo | 26 | 25% |
Dobrowoda | 16 | 16% |
Czyże | 12 | 12% |
Najczęściej odwiedzane przez turystów miejscowości regionu to Białowieża i Hajnówka. Popularne stają sie również Narewka i Siemianówka, jeszcze kilka lat temu prawie zupełnie nieznane, w dalszej kolejności uplasowały się Narew, Topiło, Czeremcha, Kleszczele, Dubicze Cerkiewne i Orzeszkowo.
Puszcza Białowieska na rowerze
Własny vs wypożyczony rower
Pytanie 6: Czy zwiedzał/a Pan/i region Puszczy Białowieskiej? (można zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź)
Sposób zwiedzania | N | % |
---|---|---|
na własnym rowerze | 81 | 79% |
na rowerze wypożyczonym na miejscu | 14 | 14% |
bez roweru | 39 | 38% |
Zdecydowana większość osób zwiedza Puszczę Białowieską na własnych rowerach, jedynie nieliczni decydują się na wypożyczenie roweru na miejscu.
Motywacja
Pytanie 7: Jeśli był/a Pan/i na rowerze, co było motywacją do zwiedzania Puszczy w ten sposób? (można zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź)
Motywacja | N | % |
---|---|---|
ulotki i mapy szlaków rowerowych | 33 | 32% |
rekomendacje znajomych | 30 | 29% |
porady i informacje w Internecie | 24 | 23% |
artykuły w prasie, audycje radiowe lub TV | 18 | 17% |
zachęta w miejscu noclegowym | 8 | 8% |
punkt informacji turystycznej | 7 | 7% |
inna motywacja | 27 | 26% |
Najczęstszą motywacją do zwiedzania regionu Puszczy Białowieskiej na rowerze były ulotki i mapy szlaków rowerowych oraz rekomendacje znajomych, w dalszej kolejności porady i informacje w Internecie oraz artykuły w prasie, audycje radiowe lub telewizyjne. Wśród innych motywacji powtarzało się przede wszystkim zamiłowanie do jazdy na
rowerze, jako ciekawostkę można przytoczyć odpowiedź Staram się nie odwiedzać miejsc rozreklamowanych lub/i posiadających nadmiernie rozwiniętą bazą turystyczną.
Sezon rowerowy
Pytanie 8: W jakich miesiącach był/a Pan/i w regionie Puszczy Białowieskiej na rowerze? (w sumie podczas wszystkich wyjazdów)
Miesiąc | N | % |
---|---|---|
styczeń | 7 | 7% |
luty | 8 | 8% |
marzec | 14 | 14% |
kwiecień | 24 | 23% |
maj | 53 | 51% |
czerwiec | 42 | 41% |
lipiec | 46 | 45% |
sierpień | 50 | 49% |
wrzesień | 33 | 32% |
październik | 21 | 20% |
listopad | 10 | 10% |
grudzień | 5 | 5% |
Szczyt sezonu rowerowego w regionie Puszczy Białowieskiej trwa od maja do sierpnia – września, choć wiele osób zwiedzało Puszczę na rowerze również w kwietniu czy październiku, a niektórzy także w pozostałych
miesiącach. Jest to zgodne z obserwacjami, że sezon turystyki rowerowej jest znacznie dłuższy od żeglarskiego czy narciarskiego.
Wartości dla maja są prawdopodobnie nieco zawyżone, ze względu na fakt, że część ankiet zebrana została podczas długiego weekendu majowego. Z drugiej strony jednak obserwacje własne potwierdzają wzmożony ruch turystyczny w regionie w trakcie majowych weekendów.
Czynniki sprzyjające
Pytanie 9: Co sprzyja turystyce rowerowej w regionie Puszczy Białowieskiej? (można zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź)
Czynniki sprzyjające | N | % |
---|---|---|
las, świeże powietrze, ciekawe krajobrazy | 95 | 92% |
unikalne walory przyrodnicze | 86 | 83% |
niewielki ruch samochodowy | 70 | 68% |
walory historyczne (miejsca bitew, cerkwie, drewniana zabudowa) | 39 | 38% |
dogodny dojazd z miejsca zamieszkania | 29 | 28% |
dobra oferta noclegów i wyżywienia | 22 | 21% |
inne zalety | 6 | 6% |
Główne walory regionu Puszczy Białowieskiej dla turystyki rowerowej to ciekawe krajobrazy, unikalna przyroda i wciąż niewielki ruch samochodowy. Pewne znaczenie mają też walory historyczne. Najmniej ankietowanych wskazywało na dogodność dojazdu z miejsca zamieszkania oraz ofertę noclegów i wyżywienia, które to należy zaliczyć raczej do
słabych stron regionu (patrz też wyniki następnego pytania).
Wśród innych zalet kilkukrotnie wymienione zostały utwardzone drogi żwirowe w Puszczy (tryby).
Czynniki zniechęcające
Pytanie 10: Co zniechęca do turystyki rowerowej w regionie Puszczy Białowieskiej? (można zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź)
Czynniki zniechęcające | N | % |
---|---|---|
długi lub skomplikowany dojazd z miejsca zamieszkania | 32 | 31% |
utrudnienia w jeździe na rowerze, np. piach, błoto, wyboje | 28 | 27% |
niewystarczająca oferta noclegów i wyżywienia | 23 | 22% |
nadmierny ruch samochodowy | 19 | 18% |
brak tras trudnych technicznie | 16 | 16% |
monotonia krajobrazów | 10 | 10% |
inne wady | 10 | 10% |
Najpoważniejsze czynniki zniechęcające do turystyki rowerowej w regionie Puszczy Białowieskiej to długi lub skomplikowany dojazd z miejsca zamieszkania (nieliczne, wymagające wielu przesiadek połączenia kolejowe) oraz piach, błoto i wyboje na trasach rowerowych. W dalszej kolejności ankietowani wskazywali niewystarczającą ofertę
noclegów i wyżywienia, nadmierny ruch samochodowy oraz brak tras trudnych technicznie (sprzeczność narzekań na utrudnienia w poruszaniu się na rowerze i brak tras trudnych technicznie jest jedynie pozorna – o ile np. na wąskich ścieżkach leśnych różnego rodzaju trudności są przez część rowerzystów akceptowane, a nawet stanowią dla nich atrakcję, to w przypadku dróg współużytkowanych z samochodami błoto czy wyboje odbierane są tylko i wyłącznie jako uciążliwość).
Najmniej respondentów uważa, że krajobrazy są monotonnne.
Wśród innych wad wymieniano duży (a wręcz potworny
) ruch na drogach Hajnówka – Narewka i Hajnówka – Białowieża, brukowane odcinki dróg, brak dobrych sklepów z częściami rowerowymi, nieprzystosowanie taboru kolejowego do przewozu rowerów, brak pociągu do Białowieży, słabe oznakowanie i informacje.
Szlaki i trasy rowerowe
Wykorzystanie znakowanych szlaków rowerowych
Pytanie 11: Czy zwiedzając region na rowerze korzystał/a Pan/i ze znakowanych szlaków rowerowych?
Korzysta ze szlaków rowerowych | N | % |
---|---|---|
tak | 60 | 58% |
nie | 43 | 42% |
Nieco ponad połowa ankietowanych korzystała ze znakowanych szlaków rowerowych. Stosunkowo wysoki odsetek osób niekorzystających może świadczyć o tym, że istniejąca
sieć szlaków nie obejmuje znaczącej części źródeł i celów podróży, lub o niewystarczającej promocji szlaków.
Jakość znakowanych szlaków rowerowych
Pytanie 12: Proszę ocenić jakość znakowanych szlaków rowerowych w regionie w skali od 1 (bardzo zła) do 5 (bardzo dobra) w poszczególnych kategoriach.
Kategoria | Średnia ocena |
---|---|
Przebieg (dobór punktów startowych, docelowych i pośrednich szlaku) | 3,45 |
Przejezdność (wygoda, komfort jazdy) | 3,78 |
Atrakcyjność (krajobrazy, zabytki, inne atrakcje) | 4,09 |
Oznakowanie (łatwość podążania szlakiem, drogowskazy, mapy) | 3,38 |
Ocena ogólna | 3,80 |
64 osoby zdecydowały się ocenić jakość znakowanych szlaków rowerowych. Średnią ocenę ogólną można uznać za dobrą (w skali szkolnej – cztery minus
). Wysoko oceniana była atrakcyjność terenów, przez które prowadzą szlaki, nieco słabiej – ich przejezdność, a najgorzej – sensowność przebiegu i oznakowanie szlaków.
Ulubiona trasa rowerowa
Pytanie 13: Ulubiona trasa rowerowa w regionie Puszczy Białowieskiej, znakowana lub nie (pytanie otwarte):
Trasa | L.wskazań |
---|---|
Topiło – Białowieża, Tryb Olemburski | 16 |
Narewka – Białowieża, Droga Narewkowska | 13 |
Wilczy Szlak, Narewka – Masiewo | 9 |
Hajnówka – Topiło, wzdłuż wąskotorówki do Topiła | 8 |
Carska Tropina | 6 |
Czeremcha – Topiło, Policzna – Topiło | 5 |
Hajnówka – Narewka, Trakt Lipiński, szlak przez Szczekotowo | 4 |
Żebra Żubra | 4 |
Dookoła Zalewu Siemianówka | 4 |
Ulubione trasy rowerowe to przede wszystkim Tryb Olemburski oraz Droga Narewkowska, w dalszej kolejności – Wilczy Szlak oraz trasa wzdłuż kolejki wąskotorowej Hajnówka – Topiło. Warto zwrócić uwagę na fakt, że trzy z pozostałych tras wymienianych jako ulubione są teoretycznie niedostępne dla ruchu rowerowego (Carska Tropina, Żebra Żubra) lub
wszelkiego ruchu turystycznego w ogóle (wokół Zalewu Siemianówka).
Uwagi
Pytanie 14: Uwagi i komentarze (pytanie otwarte):
Wśród uwag powtarzały się spostrzeżenia o nadmiernym ruchu
samochodowym, w szczególności na drodze Hajnówka – Białowieża, braku realnej możliwości przejechania rowerem do białoruskiej części Puszczy oraz niewystarczającym i niekonsekwentnym oznakowaniu szlaków, a także
postulaty dotyczące poprawy warunków przewozu rowerów pociągiem (więcej połączeń, więcej miejsca na rowery, pociąg do Białowieży).
Obszerniejsze komentarze cytujemy poniżej:
– W Białowieży jest za duży ruch samochodowy ostatnio. Drogą asfaltową Hajnówka – Białowieża samochody jeżdżą
zbyt szybko, nie czułam się bezpiecznie jadąc tamtędy rowerem, a czasem nie da się uniknąć przejazdu tamtędy – np. wracając z dłuższej trasy do Białowieży wieczorem. Obawiam się, czy ruch samochodowy nie zwiększy się także na drodze z Białowieży przez Teremiski, Budy.
– Jeśli korzystałem ze szlaków rowerowych to nieświadomie albo niespecjalnie, miałem własną trasę. Jeśli już, to bardziej wyraźne były dla mnie szlaki turystyczne
(prawdopodobnie piesze – przyp. red.)
– Sieć dróg w Puszczy Białowieskiej jest na tyle rozbudowana, że jeździ się po niej bardzo dobrze. Szynobus z Hajnówki mógłby mieć więcej miejsca na rowery.
– Gdyby do Białowieży dojeżdżał pociąg, byłoby znacznie lepiej. Pokonanie trasy Hajnówka – Białowieża wiąże się ze sporym ryzykiem, a ciężko wymagać od wszystkich poruszania się z pełnymi sakwami, namiotem itp. po leśnych drogach.
– Oczywiście wskazane byłoby, choć dość trudne, ułatwienie przejazdu drogą Hajnówka – Białowieża, znacznie więcej znaków ostrzegających o ruchu rowerowym i więcej kontroli prędkości na tym odcinku drogi.
– Niektóre szlaki rowerowe niepotrzebnie pokrywają się z pieszymi. w obrębie Puszczy Białowieskiej mogłoby powstać jeszcze parę kilometrów znakowanych szlaków rowerowych.
– Moją ulubioną trasą byłaby droga z Hajnówki przez Białowieżę do Szereszewa na Białorusi, niestety wiąże się to z utrudnieniami w ruchu granicznym (wizy, ubezpieczenia itp.)
– Stosowany przez PTTK sposób oznakowania przebiegu szlaków pieszych przy rozgałęzieniach i skrzyżowaniach dróg powoduje nieraz wątpliwości (brak lub źle umiejscowiony znak przed oraz zbyt odległy znak powtarzający za skrzyżowaniem). Uwzględniając fakt, iż podążając takimi szlakami można natknąć się na konieczność prowadzenia roweru, w pewnych sytuacjach bywają one pomocne. Ze szlaków rowerowych z zasady nie korzystam – ilekroć przy okazji obserwowałem ich przebieg, zadawałem sobie pytanie dla jakiego użytkownika były szykowane i skąd bierze się brak spójności nawierzchni (loteria: oczekując szybkiego przejazdu jakiegoś odcinka
mogę wylądować na ścieżynce biegnącej po kiepskim podłożu, z drugiej strony projektant mógł wpaść na pomysł wyprowadzenia leśnego dotychczas szlaku naokoło na asfalt, bo bał się paruset metrów grząskiego gruntu). Zasada ogólna: skoro tak jak zwykle muszę jechać wg mapy, to po co mi szlak? Należałoby wyraźnie odróżnić oznakowaniem trasy główne, nadające się jako fragment ciągu tranzytowego dla turystów długodystansowych (szutr czy droga gruntowa są dobre, ale tak długo póki da się przejechać ciężkim rowerem na cienkich oponach), być może z oznakowaniem przygotowanym także pod kątem widoczności po zmierzchu, od odcinków prowadzonych po dowolnej jakości nawierzchni zmierzających do miejsc godnych obejrzenia (np. do pomnikowych drzew, punktów widokowych czy idących krawędzią rezerwatu).
Podsumowanie
Wyniki ankiety wskazują na duży potencjał rozwoju turystyki rowerowej w regionie Puszczy Białowieskiej. Ankietowani wysoko oceniają atrakcyjność regionu, jego walory krajobrazowe i przyrodnicze, chętnie też powracają do Puszczy (ponad połowa odwiedziła region co najmniej 3
razy). Z drugiej strony Puszcza Białowieska wciąż stanowi raczej atrakcję regionalną, przyciągającą przede wszystkim mieszkańców Białegostoku i Warszawy, niż ogólnopolską.
Aby wykorzystać naturalne walory regionu do rozwoju turystyki rowerowej, szczególną uwagę należy zwrócić na następujące czynniki:
1. Ofertę komunikacji publicznej, zarówno dalekobieżnej jak i lokalnej, oraz możliwości przewozu w niej roweru.
2. Zarządzanie ruchem samochodowym tak, by nie wpływał on negatywnie na warunki dla ruchu rowerowego.
3. Jakość oferty noclegowej i gastronomicznej.
4. Trasowanie i oznakowanie szlaków rowerowych, tak by uwzględniały one specyfikę ruchu rowerowego i nie dublowały szlaków pieszych.
5. Przejezdność głównych szlaków rowerowych, w szczególności dla turystów z większym bagażem.