Apel o podjęcie realnej współpracy z organizacjami pozarządowymi przy opracowaniu Strategii rozwoju aglomeracji warszawskiej do 2040 roku

Co się dzieje?

Władze samorządowe z Warszawy i kilkudziesięciu okolicznych gmin przygotowują za unijne pieniądze swoją wspólną strategię rozwoju. Prace zaczęły się w ubiegłym roku. Na początku 2023 roku ogłoszony został nabór na przedstawicieli organizacji pozarządowych, którzy zaangażują się w prace w grupach tematycznych „Strategii rozwoju metropolii warszawskiej do 2040 roku”: https://sm.waw.pl/artykul/startuje-nabor-na-ekspertow-tematycznych/ Jedna grup roboczych ma dotyczyć transportu, inna środowiska. Chętnie byśmy wzięli udział w tych pracach, bo w naszym stowarzyszeniu są eksperci, którzy się na tym znają.

Ale! Warunki uczestnictwa są bardzo niekorzystne. Oferuje nam się trudną pracę ekspercką za darmo. Przypomina nam to relacje włościan z chłopami pańszczyźnianymi przeniesioną do XXI wieku. Wykaż się, a my władcy pozwolimy Ci robić u nas za darmo. Dlatego napisaliśmy apel do Michała Olszewskiego, zastępcy prezydenta Warszawy, a jednocześnie prezesa stowarzyszenia władz samorządowych o zmianę tych feudalnych stosunków na bardziej nowoczesne. Poniżej publikujemy nasz apel.

Treść apelu

Do Pana Michała Olszewskiego
Zastępcy Prezydenta m.st. Warszawy
Prezesa Zarządu Stowarzyszenia Metropolia Warszawa

Stowarzyszenie władz samorządowych metropolii warszawskiej przygotowuje Strategię rozwoju dla swojego obszaru do 2040 roku. Opracowany został model organizacji pracy nad strategią, w którym możemy przeczytać kilka pięknych zdań (wytłuszczenie własne):

„Interesariusze Strategii
W założeniach interesariuszami Strategii są wszyscy mieszkańcy oraz organizacje funkcjonujące na terenie metropolii warszawskiej. Kluczowe grupy interesariuszy, to:

1. Mieszkańcy metropolii – to dla nich przygotowywana jest Strategia, dlatego konieczne będzie podejmowanie wszelkich wysiłków, by grupa zaangażowanych mieszkańców w proces tworzenia dokumentu była jak największa, w tym obejmowała osoby ze szczególnymi potrzebami;

2. Stowarzyszenie „Metropolia Warszawa” – jest właścicielem procesu, w ramach którego zostanie wypracowana wspólna strategia rozwoju JST metropolii w zakresie jej terytorium. W procesie opracowywania dokumentu Stowarzyszenie będzie głównie polegać na zasobach i doświadczeniu Urzędu m.st. Warszawy;

3. Gminy i powiaty metropolii warszawskiej – będą nie tylko aktywnie uczestniczy w procesie, ale również powinny być kluczowymi jego beneficjentami.

4. Organizacje społeczne, zorganizowane grupy mieszkańców – proces tworzenia dokumentu oraz jego promocja pozwolą rozszerzać wiedzę o znaczeniu dokumentu ponadlokalnego i jego włączającym charakterze;

5. Biznes i nauka – metropolia warszawska posiada olbrzymi potencjał gospodarczy i naukowy, dlatego konieczne będzie wypracowanie takich rozwiązań, które doprowadzą do szerszego wykorzystywania sieci współpracy w ramach poczwórnej helisy (biznes – nauka – administracja – mieszkańcy).”

Zaprezentowany 9 stycznia 2023 roku „Regulamin naboru członków grup tematycznych na potrzeby prac nad tworzeniem i wdrożeniem strategii rozwoju metropolii warszawskiej do 2040 roku reprezentujących organizacje pozarządowe oraz ekspertów” jest naszym zdaniem w licznych miejscach sprzeczny z modelem organizacji pracy, w szczególności sprzeczny z wytłuszczonymi przez nas zapisami.

1. Deklarowane podejmowanie wszelkich wysiłków nie ma miejsca. Nie podjęto do tej pory dialogu z organizacjami pozarządowymi zajmujących się zagadnieniami wskazanymi w grupach tematycznych, jak zaangażować mieszkańców. Trudno też, aby to zaangażowanie było jak największe, jeśli wymaga się od osób chcących pracować przy opracowaniu strategii szerokiej wiedzy merytorycznej i zaangażowania czasowego, a jednocześnie zgodnie z §2 pkt 7. Regulaminu naboru „Członek Grupy tematycznej bierze udział w jej pracach nieodpłatnie.” Kierujący pracami nad strategią wymagają wypełnienia liczącego kilka stron formularza, aby otrzymać łaskę możliwości regularnego siedzenia za darmo przy jednym stole z urzędnikami, politykami i ekspertami. Zapewni wszyscy pozostali za swoją pracę będą sowicie wynagradzani. Można zadać sobie pytanie, jak będzie traktowany głos osób, których wiedzę i pracę wycenia się na zero złotych? Mamy więc tutaj do czynienia z formą dyskryminacji ze względu na pełnioną rolą.

2. W pracach nad strategią stowarzyszenie władz samorządowych będzie korzystać z doświadczenia Urzędu m.st. Warszawy. Uprzejmie informujemy, że Warszawa od kilkunastu lat posiada rozwinięty system współpracy z organizacjami pozarządowymi, posiada ciała dialogu, regulamin roczny i program wieloletni. Uchwała Rady m.st. Warszawy na LXXI/2354/2022 z dnia 13 października 2022 r. w sprawie przyjęcia programu współpracy m.st. Warszawy w 2023 roku z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie przewiduje w §5 ust. 2:

zasada suwerenności stron – zarówno organizacje pozarządowe, jak i Miasto zachowują niezależność we wzajemnych relacjach, które powinien cechować szacunek obu stron wobec siebie

Zasada ta została złamana w regulaminie naboru. Ocenianie aplikacji członków organizacji pozarządowych przez nieznanych ekspertów nie świadczy o zachowaniu niezależności, ani o szacunku. Trudno mówić o szacunku, gdy oferuje się pracę za darmo dla osób posiadających ekspercką wiedzę.

zasada uczciwej konkurencji – wszystkie podmioty powinny mieć takie same szanse w dostępie do realizacji zadań publicznych;

Dostęp do możliwości pracy nad strategią przez przedstawicieli organizacji pozarządowych jest znacznie trudniejszy, obarczony licznymi warunkami merytorycznymi zawartymi w formularzu aplikacyjnym, znacznie większymi niż dotyczy to ekspertów. Nie wiadomo też, czy pracownicy urzędów gmin oraz politycy podlegają równie restrykcyjnemu sprawdzaniu kompetencji przez nieznanych ekspertów.

zasada jawności – organizacje pozarządowe i Miasto udostępniają sobie wzajemnie pełną i prawdziwą informację na temat obszarów swojego działania, które są istotne z punktu widzenia wspólnej realizacji zadań publicznych na rzecz Miasta i jego mieszkańców;

Nie jest jawne kto będzie oceniał zgłoszenia przedstawicieli organizacji pozarządowych.

Praca nad strategią rozwoju aglomeracji jest zadaniem publicznym, więc na podstawie §7 ust. 1 pkt 2) programu współpracy m.st. Warszawa ma możliwość finansowania prac członków organizacji pozarządowych w pracach nad strategią.

§13 ust. 2. Przystępując do tworzenia strategii, programów społecznych, założeń do planów dotyczących zadań konkursowych oraz innych aktów wpływających na współpracę organizacji pozarządowych z Miastem, Miasto zaprasza do współpracy, w zależności od zasięgu i rangi danego dokumentu, przedstawicieli ciał dialogu. W razie potrzeby mogą być tworzone wspólne zespoły.

Urząd m.st. Warszawy nie zaprosił do współpracy przedstawicieli ciał dialogu, ale rozpisał regulamin naboru, który nie ma formy zaproszenia, ale składania bardzo szczegółowych aplikacji.

§25 ust. 8 BKDS-y mają charakter opiniodawczy, inicjatywny i doradczy. Do ich zadań w szczególności należy:

1) konsultowanie i współtworzenie dokumentów i projektów aktów prawnych wydawanych przez władze Miasta w zakresie działalności danego BKDS-u;

Regulamin naboru nie był konsultowany z BKDS ds. transportu.

Urząd m.st. Warszawy posiada także inne dobre wzory praktyk współpracy z organizacjami pozarządowymi przy wyborze członków. Można zastosować tryb podobny do wyboru członków Warszawskiej Rady Transportu Publicznego: https://www.wtp.waw.pl/wp-content/uploads/sites/2/2018/02/2470_rada_wtp_regulamin_wyborow.pdf gdzie została zachowana suwerenność organizacji pozarządowych, szacunek i jawność. Regulamin wyboru członków do pracy nad strategią stanowi trzy kroki w tył w zasadach współpracy miasta z organizacjami pozarządowymi w odniesieniu do tego, co funkcjonowało kilka lat temu. Bardziej przypomina praktyki Miasta Podkowa Leśna, gdzie w konsultacjach utworzenia Strefy Płatnego Parkowania mogły się wypowiedzieć wyłącznie organizacje pozarządowe zajmujące się transportem na terenie tego miasta. A ponieważ takich organizacji nie ma, to i uwag nie było żadnych. Czy władze Warszawy zamierza iść tą drogą i narzekać, że mało jest chętnych, aby z nimi współpracować?

3. Zupełnie nie jest zrozumiałe, co autorzy modelu współpracy przewidują dla organizacji pozarządowych. Sformułowanie „proces tworzenia dokumentu oraz jego promocja pozwolą rozszerzać wiedzę o znaczeniu dokumentu ponadlokalnego i jego włączającym charakterze” jest bardzo niejasne. Czy w procesie rozszerzania wiedzy organizacje pozarządowe mają być nadawcą czy odbiorcą przekazu? Z pewnością proces tworzenia dokumentu nie ma obecnie włączającego charakteru, gdyż przed przedstawicielami organizacji pozarządowych stawia się bardzo wysokie wymagania i jednocześnie oferuje darmową pracę.

Czego chcemy?

W związku z powyższym apelujemy o:
1. Unieważnienie regulaminu wyboru, jako niezgodnego z modelem organizacji pracy nad strategią.
2. Podjęcie dialogu z ciałami dialogu istniejącymi w Warszawie, w tym z BKDS ds. transportu nad wypracowaniem regulaminu naboru członków grup tematycznych na potrzeby prac nad tworzeniem i wdrożeniem strategii rozwoju metropolii warszawskiej do 2040 roku reprezentujących organizacje pozarządowe, który zapewniałby realizację wszystkich zasad współpracy, jakimi kieruje się urząd m.st. Warszawy.
3. Zapewnienie równego dostępu i finansowania udziału w pracach nad strategią dla wszystkich członków grup tematycznych.

Możemy, ale nie na takich warunkach

Stowarzyszenie Zielone Mazowsze bez żadnych problemów jest w stanie udowodnić wysokie kwalifikacje swoje i członków zgłoszonych do prac nad dokumentami strategicznymi. Jednak zaproponowane merytoryczne i finansowe reguły współpracy samorządów i organizacji pozarządowych są zdecydowanie nieakceptowalne.