Strategia rozwoju gminy Warszawa-Bielany do 2014 roku
10 lipca 2002 r. Rada Gminy Warszawa Bielany podjęła uchwałę Nr 736/XXXI/02 w sprawie uchwalenia „Strategii rozwoju Gminy Warszawa Bielany do 2014 roku”.
Publikujemy zapisy tej strategii, aby każdy mógł ocenić, co z nich zrealizowały lub przynajmniej próbowały realizować kolejne zarządy gminy, a potem dzielnicy.
Wytłuszczenia kwestii ekologicznych i rowerowych od redakcji.
Synteza
Niniejszy dokument zawiera Syntezę dokumentu pt. „Strategia rozwoju Gminy Warszawa-Bielany do 2014 roku”, który wytycza główne kierunki (obszary) zaspokajania potrzeb bielańskiej wspólnoty samorządowej w perspektywie 2014 roku w postaci celów rozwoju i niezbędnych zadań realizacyjnych.
Strategia nie jest „gotową receptą na sukces”, czy też „gotowym spisem szczegółowego postępowania”. Jest jedynie „ogólnym drogowskazem” wskazującym najważniejsze do rozwiązania problemy społeczne, gospodarcze, infrastrukturalne i ekologiczne w perspektywie najbliższych kilkunastu lat. Realizacja jej ustaleń winna dokonywać się przez skoordynowane oraz systematyczne działania planistyczne i realizacyjne, kolejnych władz samorządowych Bielan.
Strategia stanowi propozycję wspólnych działań dla tych Osób, Instytucji i Podmiotów, które mogą i chcą aktywnie wpływać na przemiany społeczno-gospodarcze Bielan. Jej zapisy winny stać się płaszczyzną porozumienia „ponad podziałami” wszystkich sił samorządowych, społeczno-politycznych i gospodarczych Gminy, a także stanowić inspirację do wspólnych działań na rzecz jak najlepszego zaspokajania potrzeb bielańskiej wspólnoty samorządowej.
Rada i Zarząd Gminy Warszawa-Bielany dziękują wszystkim Osobom, Organizacjom i Instytucjom, które – poprzez zgłaszanie opinii, uwag i propozycji – w istotny sposób przyczyniły się do powstania Strategii rozwoju gminy Warszawa-Bielany do 2014 roku. Wyrażamy nadzieję, że zostanie ona uznana za nasze wspólne dzieło oraz stanie się podstawą wspólnych działań realizacyjnych dla dobra i pomyślności bielańskiej wspólnoty samorządowej.
Wprowadzenie
Skuteczne i efektywne rozwiązywanie problemów społeczno-gospodarczych, infrastrukturalnych i ekologicznych w celu coraz lepszego zaspokajania potrzeb mieszkańców gminy nie może być oparte na metodach prób i błędów, licząc na szczęśliwy przypadek, a także odbywać się na podstawie nie ukierunkowanych na przyszłość decyzji bieżących. Taki sposób postępowania, zarówno w obecnej, jak i przyszłej rzeczywistości nie gwarantuje sukcesu w postaci odczuwalnej poprawy warunków życia ludności. Ponadto, ograniczoność środków finansowych znajdujących się w dyspozycji władz samorządowych gminy wymaga racjonalnego (optymalnego) podejmowania decyzji o sposobie i kierunkach ich wydatkowania. Ta sytuacja wymaga nowego podejścia do problemów kształtowania procesów rozwojowych w gminie. Rozwój ten winien być planowany nie w cyklu rocznym, lecz wieloletnim, czyli decyzje bieżące winny być wynikiem ustaleń o charakterze długookresowym. Podstawą do tego typu działań jest strategia rozwoju, która odpowiada na podstawowe pytanie: co powinniśmy zrobić, aby jak najlepiej zaspokajać zbiorowe potrzeby lokalnej wspólnoty samorządowej?
Biorąc powyższe pod uwagę Władze Gminy Warszawa-Bielany podjęły decyzję o przystąpieniu do prac planistycznych związanych z opracowaniem Strategii Rozwoju gminy Warszawa-Bielany do 2014 roku, której ustalenia stanowić będą następnie podstawę do konkretnych działań realizacyjnych. Zarządzeniem Nr 285 Burmistrza Gminy Warszawa-Bielany z dnia 5 grudnia 2001 roku powołano kilkunastoosobowy Zespół do opracowania Strategii Rozwoju Gminy Warszawa-Bielany do 2014 roku, którego zadaniem było przygotowanie projektu dokumentu końcowego.
Strategia rozwoju gminy Warszawa-Bielany do 2014 roku stanowić będzie merytoryczną podstawę do prowadzenia przez jej władze długookresowej polityki rozwoju społeczno-gospodarczego gminy, zmierzającej do zapewnienia jak najlepszych warunków życia mieszkańców, funkcjonowania instytucji i organizacji oraz podmiotów gospodarczych, a także dobrego stanu środowiska przyrodniczego i zachowania ładu przestrzennego. Przyjęte przez Radę Gminy Warszawa-Bielany cele rozwoju i zadania realizacyjne posłużą następnie do:
• opracowywania szczegółowych projektów (planów) realizacyjnych, w tym Wieloletnich Planów Inwestycyjnych,
• sukcesywnego wdrażania w życie szczegółowych projektów (planów) realizacyjnych,
• stałego monitorowania i kontroli przebiegu realizacji ustaleń Strategii i projektów (planów) realizacyjnych oraz dokonywania ich modyfikacji, korekt oraz uzupełnień (jeśli będzie to uzasadnione merytorycznie).
Należy podkreślić, że u podstaw formułowania Strategii rozwoju gminy Warszawa-Bielany do 2014 roku stało przekonanie jej władz, że należy – zgodnie z zapisami Konstytucji RP i innych ustaw oraz wymogami Unii Europejskiej – konsekwentnie wdrażać w życie koncepcję zrównoważonego rozwoju gminy Warszawa-Bielany (ekorozwoju), czyli uznawać w pracach planistycznych i działaniach realizacyjnych równorzędność wymogów ekologicznych oraz procesów rozwoju społeczno-gospodarczego i zagospodarowania przestrzeni. Innymi słowy, dalszy rozwój Gminy Warszawa-Bielany nie może dokonywać się „kosztem” środowiska przyrodniczego, a więc musi respektować oszczędną produkcję i konsumpcję oraz gospodarkę terenami w Gminie, a także uwzględniać przyszłościowe konsekwencje ekologiczne podejmowanych dzisiaj decyzji. Zachowanie istniejących walorów i zasobów ekologicznych oraz dobry stan czystości środowiska przyrodniczego jest jednym z podstawowych warunków podnoszenia poziomu życia mieszkańców Gminy.
W rezultacie Władze Gminy Warszawa-Bielany uznały, że punktem wyjścia opracowania Strategii była potrzeba stworzenia merytorycznych podstaw do:
• racjonalnego wykorzystywania środków finansowych z budżetu Gminy (zasada maksymalizacji efektów przy minimalizacji nakładów),
• tworzenia jak najlepszych warunków (walorów użytkowych) dla lokalizowania się na terenie gminy inwestorów (krajowych i zagranicznych) jako podstawy do zdynamizowania tempa rozwoju gospodarczego, a w konsekwencji zmniejszania rozmiarów bezrobocia oraz wzrostu dochodów ludności i budżetu Gminy, a także instytucji i organizacji w sferze edukacji, kultury i sztuki,
• prowadzenia aktywnej działalności promocyjnej Gminy, wskazującej jej atrakcyjność lokalizacyjną dla inwestorów miejscowych i zewnętrznych,
• pozyskiwania środków finansowych ze źródeł zewnętrznych (np. banków, zagranicznych organizacji pomocowych, Unii Europejskiej, fundacji, agencji, itp.) na realizację przewidzianych w strategii przedsięwzięć rozwojowych (w tym inwestycyjnych),
• systematycznej edukacji obywatelskiej, ekologicznej i zdrowotnej mieszkańców Gminy, w tym zwłaszcza młodego pokolenia,.
• powszechnego uwzględniania przyrodniczych uwarunkowań w sterowaniu procesami rozwoju społeczno-gospodarczego i zagospodarowania przestrzennego w stopniu społecznie, technicznie i ekonomicznie realistycznym (możliwości sfinansowania przedsięwzięć proekologicznych),
• promowania proekologicznych kierunków i form w wybranych – a istotnych dla ekorozwoju Gminy – sferach i obszarach aktywności mieszkańców (produkcja, usługi społeczne i bytowe, mieszkalnictwo, rekreacja i wypoczynek),
• ochrony cennych walorów i zasobów środowiska przyrodniczego oraz doprowadzenie jego stanu czystości do standardów Unii Europejskiej,
• ochrony i modernizacji istniejących zespołów urbanistycznych poprzez miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, ze szczegółowymi wytycznymi architektonicznymi,
• racjonalnego zagospodarowania przestrzeni i poprawy estetyki Gminy – dbałość o poprawę jej wizerunku,
• prowadzenia negocjacji z władzami samorządowymi województwa mazowieckiego w sprawie umieszczenia w: Wieloletnich Programach Rozwoju Województwa Mazowieckiego i Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego oraz Kontraktach Wojewódzkich (zawieranych przez samorząd województwa i Rząd RP) – zadań gminnych,
• nawiązywania oraz rozwoju współpracy z podmiotami gospodarczymi i organizacjami pozarządowymi funkcjonującymi na terenie Gminy,
• nawiązywania oraz rozwoju współpracy z władzami m. st. Warszawy, gminami warszawskimi i podwarszawskimi w celu rozwiązywaniu wspólnych problemów.
Przy formułowaniu Strategii rozwoju gminy Warszawa-Bielany do 2014 roku wzięto pod uwagę ustalenia dokumentów strategicznych opracowanych na szczeblu krajowym – „Polska 2025 – Długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju” i „Koncepcja polityki zagospodarowania przestrzennego kraju”, wojewódzkim – „Strategia rozwoju województwa mazowieckiego” i „Program Rozwoju regionalnego Mazowsza na lata 2001-2006”, a także ogólnomiejskim – „Strategia rozwoju Warszawy do 2010 roku”.
Ponadto, wykorzystano również wnioski wynikające Raportu o sytuacji społeczno-gospodarczej gminy Warszawa-Bielany, opracowanego po raz pierwszy w 1997 roku – trwają końcowe prace nad jego aktualizacją wg stanu na dzień 31 grudnia 2001 roku.
Część I
gmina Warszawa-Bielany powstała na mocy ustawy z dnia 25 marca 1994 roku o ustroju miasta stołecznego Warszawy. Gmina jest położona na lewobrzeżnych tarasach Wisły i wysoczyźnie polodowcowej, w północno-zachodniej części m.st. Warszawy. Zajmuje obszar 3234 ha, co stanowi 6,5% ogólnej powierzchni miasta i zamieszkuje ją 136,5 tys. mieszkańców (stan na dzień 31 grudnia 2001 roku) , czyli 8,6% ogólnej liczby ludności Warszawy. Plasuje to GMINĘ Warszawa-Bielany na drugim miejscu – po Gminie Warszawa-Centrum – wśród 11 gmin warszawskich. W ogólnej liczbie ludności Gminy kobiety stanowią 54%, a mężczyźni 46% ogółu jej mieszkańców. Ludność w wieku przedprodukcyjnym (0-17 lat) stanowi 16,2%, w wieku produkcyjnym (kobiety 18-59 lat, mężczyźni 18-64 lata) – 61,3%, zaś ludność w wieku poprodukcyjnym (kobiety 60 lat i więcej, mężczyźni 65 lat i więcej) – 22,5% ogółu mieszkańców Gminy.
W latach 1995-2001 liczba ludności gminy Warszawa-Bielany zmniejszyła się o 5,1 tys. osób, co było spowodowane ujemnym przyrostem naturalnym, wynikającym z większej liczby zgonów niż urodzeń oraz ujemnym saldem migracji, wynikającym z przewagi wymeldowań z pobytu stałego nad zameldowaniami na pobyt stały.
Znaczną część obszaru gminy Warszawa-Bielany (28%) stanowią tereny zieleni – lasy i parki. Tworzą one cenne zasoby przyrodnicze i krajobrazowe, a także unikalny wizerunek Bielan, odróżniający je od innych gmin warszawskich z tak charakterystycznymi elementami krajobrazu, jak: fragment Skarpy Warszawskiej (obszar chroniony), Las Bielański (rezerwat przyrody), Park Młociński, Las Młociński, Park Olszyna, Lasek Lindego i przepływający przez niego Potok Bielański, Park Leśny – Bemowo, Park Kępa Potocka, Stawy Kellera, Stawy Brustmana, Fort Bielański, zespół eremów pokamedulskich. Uwzględniając wartość zasobów przyrodniczych i krajobrazowych znaczna część terenu Gminy została włączona do projektowanego Warszawskiego Systemu Obszaru Chronionego Krajobrazu.
Istniejące walory przyrodnicze i krajobrazowe w GMINIE Warszawa-Bielany sprzyjać będą dalszemu rozwojowi funkcji rekreacyjno-sportowych. Z drugiej strony wymagają one, aby polityka rozwoju społeczno-gospodarczego i zagospodarowania przestrzennego Gminy w sferze mieszkalnictwa i działalności gospodarczej uwzględniała wymogi ochrony środowiska przyrodniczego, czyli kierowała się zasadami zrównoważonego rozwoju. /…/
Część II
Zewnętrzne uwarunkowania rozwoju
Obecnie główne bariery ograniczające skalę i tempo zaspokajania potrzeb społecznych, gospodarczych, infrastrukturalnych i ekologicznych w Gminie Warszawa-Bielany tkwią w głównej mierze w jej otoczeniu, zaś jej władze mają ograniczony wpływ na to, co się w nim dzieje. Szczególnie niekorzystny wpływ na funkcjonowanie i dalszy rozwój gminy Warszawa-Bielany ma obecnie:
• niskie tempo rozwoju gospodarczego kraju, czego efektem są zwiększające się rozmiary rejestrowanego bezrobocia oraz wzrost liczby rodzin, znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej,
• trudna sytuacja budżetu państwa, czego efektem jest ograniczanie wydatków na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu, pomoc socjalną, edukację, kulturę i sztukę, bezpieczeństwo publiczne, a także zmniejszające się rozmiary przekazywanych do budżetów samorządów terytorialnych – dotacji i subwencji.
Jeśli ta niekorzystna sytuacja będzie się nadal utrzymywać, to w rezultacie na terenie gminy Warszawa-Bielany zwiększać się będą rozmiary rejestrowanego bezrobocia i liczba rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej – wymagających wsparcia ze strony pomocy społecznej. Zmniejszać się będą także dochody budżetu gminy, co przy konieczności zabezpieczenia zwiększonych środków finansowych na działalność bieżącą skutkować będzie ograniczaniem wydatków inwestycyjnych. W efekcie trzeba będzie odkładać w czasie realizację wielu niezbędnych inwestycji komunalnych, służących dalszemu rozwojowi gminy w przyszłości. W konsekwencji tego warunki życia mieszkańców nie będą ulegały odczuwalnej poprawie.
Przy obecnych niekorzystnych uwarunkowaniach zewnętrznych, tkwiących w otoczeniu gminy Warszawa-Bielany nie jest możliwe skuteczne rozwiązywanie szeregu problemów społecznych, gospodarczych, infrastrukturalnych i ekologicznych, występujących na jej terenie wyłącznie własnymi siłami, bowiem zasobność budżetu Gminy jest dalece niewystarczająca w stosunku do występujących potrzeb w tym zakresie.
Ponadto, poważnym zagrożeniem dla dalszego rozwoju gminy Warszawa-Bielany i możliwości zaspokajania potrzeb jej mieszkańców jest zmiana ustroju m.st. Warszawy, polegająca na likwidacji gmin warszawskich i utworzenia dzielnic. W myśl rozwiązań ustawowych nastąpiła centralizacja zarządzania Warszawą. Utworzone w miejsce dotychczasowych gmin – dzielnice zostały pozbawione samodzielności w kreowaniu własnej polityki rozwoju społeczno-gospodarczego i zagospodarowania przestrzennego. Rola dzielnic została sprowadzona praktycznie do administrowania sprawami bieżącymi, zaś ich budżety zostały okrojone do ok. 50% budżetów dotychczasowych gmin. W tej sytuacji istnieje więc realne niebezpieczeństwo, że ze szczebla ogólnomiejskiego w nienależytym stopniu dostrzegane będą lokalne problemy mieszkańców Bielan. Z kolei, wpływ władz dzielnicy na decyzje podejmowane na tym szczeblu dotyczące przedsięwzięć modernizacyjno-inwestycyjnych na terenie Bielan będzie bardzo ograniczony.
Nie ulega więc wątpliwości, że skuteczne rozwiązywanie szeregu problemów społecznych, gospodarczych, infrastrukturalnych i ekologicznych w dużej mierze warunkowane będzie rozwiązaniami systemowymi na szczeblu państwa (ustrojowo-prawnymi i finansowymi), koniunkturą gospodarczą, rozwojem handlu zagranicznego, kondycją budżetu państwa, datą i warunkami finansowymi na jakich Polska zostanie przyjęta do Unii Europejskiej, a także polityką rozwoju społeczno-gospodarczego i zagospodarowania przestrzennego realizowaną na szczeblu m.st. Warszawy w stosunku do Bielan w warunkach obowiązywania nowej „ustawy warszawskiej”.
Wewnętrzne uwarunkowania rozwoju
Uwarunkowania wewnętrzne rozwoju gminy Warszawa-Bielany wynikają z zasobów, zjawisk, zdarzeń, mechanizmów i procesów tkwiących w Gminie. Tworzą one zestaw silnych i słabych stron Gminy (sił i słabości). Ich enumeracja jest swoistą samooceną, osiągniętego dotąd poziomu jej rozwoju społeczno-gospodarczego, stanu środowiska przyrodniczego i zagospodarowania przestrzeni.
Silne strony gminy Warszawa-Bielany – czynniki stymulujące i wspierające dalszy rozwój społeczno-gospodarczy gminy
Sfera społeczna
Budowa ścieżek rowerowych i przyrodniczych – konsultacja ich przebiegu i technologii wykonania z przyszłymi użytkownikami, w tym organizacjami ekologicznymi.
Sfera ekologiczna i przestrzenna
Położenie Gminy w linii korytarza ekologicznego doliny Wisły.
Znaczne zasoby i walory przyrodnicze oraz krajobrazowe Gminy – dolina Wisły.
Duża powierzchnia terenów zieleni w Gminie – Las Młociński,
Park Młociński i Rezerwat Przyrody – Las Bielański. Lasy stanowią ok. 19%, zaś parki i skwery – ok. 15% ogólnej powierzchni gminy.
Walory krajobrazu miejskiego wynikające z zabytkowych zespołów architektonicznych – obiektów architektury sakralnej, świeckiej i wojskowej oraz małej architektury (np. Klasztor Kamedułów w Lesie Bielańskim, Osiedle Zdobycz Robotnicza, Miasto Ogród Młociny).
Przyjęcie przez Władze Gminy Założeń do polityki ekorozwoju Gminy Warszawa-Bielany.
Systematyczna modernizacja Huty Lucchini (największego zakładu przemysłowego na Bielanach), zmierzająca do zmniejszenia do minimum emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego.
Troska o wysoki poziom edukacji ekologicznej mieszkańców – przeznaczanie znacznych środków finansowych z budżetu Gminy na współfinansowanie wyjazdów edukacyjnych dzieci i młodzieży oraz organizacja imprez ekologicznych.
Rozwijanie sieci monitoringu środowiska przyrodniczego (powietrza atmosferycznego, wód powierzchniowych, hałasu, inwentaryzacja zieleni) i podejmowanie na podstawie ich wyników działań realizacyjnych, np. budowa ekranów dźwiękochłonnych, wymiana okien wzdłuż Trasy AK, usuwanie azbestu w budynkach mieszkalnych. Uruchomienie automatycznej stacji monitoringu powietrza atmosferycznego przy ul. Tołstoja.
Wykonanie badań czystości wód powierzchniowych w Gminie.
Przyjęcie przez Radę Gminy Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Warszawa-Bielany jako podstawy do prowadzenia długookresowej polityki rozwoju przestrzennego i opracowywania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Istniejący zasób terenów gminnych możliwych do zagospodarowania pod funkcje produkcyjne, usługowe i mieszkaniowe.
Skomunalizowanie terenów przylegających od strony północno-zachodniej do Lasu Bielańskiego i możliwość ich wykorzystania na cele rekreacyjno-wypoczynkowe.
Sfera infrastruktury technicznej
Stosunkowo dobrze rozwinięta sieć transportu publicznego oraz dobra dostępność do centrum miasta środkami komunikacji miejskiej.
Budowa sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, punktów poboru wody oligoceńskiej oraz stacji uzdatniania wody wodociągowej w os. Wrzeciono i Górny Marymont.
Budowa nowych ulic, np. Bohdziewicza, Berenta, Karska, Szaflarska, Arkuszowa.
Budowa ścieżek rowerowych.
Pełne zabezpieczenie gminy w energię elektryczną i gaz sieciowy.
Słabe strony gminy Warszawa-Bielany – czynniki ograniczające i hamujące dalszy rozwój społeczno-gospodarczy Gminy
Sfera społeczna
Niedostateczna liczba klubów młodzieżowych oraz świetlic środowiskowych i socjoterapeutycznych.
Zbyt mała rola środowiskowa szkół i placówek oświatowych i ich uspołecznienie.
Słaba współpraca placówek oświatowych z organizacjami i instytucjami działającymi na rzecz edukacji.
Brak rozwiązań architektonicznych w placówkach oświatowych umożliwiających edukację dzieciom niepełnosprawnym.
Zły stan techniczny obiektów Szpitala Bielańskiego oraz placówek opieki zdrowotnej.
Niedostateczne wyposażenie placówek służby zdrowia w nowoczesny sprzęt diagnostyczno-medyczny, zły stan techniczny obiektów.
Brak diagnozy stanu zdrowia mieszkańców Bielan.
Zwiększająca się liczba osób i rodzin wymagających objęcia pomocą społeczną.
Brak hostelu dla ofiar przemocy w rodzinie.
Niewystarczająca liczba ośrodków wsparcie dziennego dla osób starszych i niepełnosprawnych.
Brak stacjonarnych placówek opieki dla osób starszych i niepełnosprawnych.
Istnienie obszarów o dużej koncentracji ubóstwa społecznego i zjawisk patologicznych.
Brak na terenie Gminy kina, teatru, sali wystawienniczej, galerii sztuki, centrum kultury.
Niedostateczna liczba spółdzielczych domów kultury oraz gminnych instytucji kultury.
Niezagospodarowane duże tereny zieleni, w tym leśne dla potrzeb rekreacji i sportu.
Niedostatecznie rozwinięta baza sportowo-rekreacyjna (pływalnie, hale sportowe, korty tenisowe), zwłaszcza w dużych osiedlach mieszkaniowych.
Niedostateczne wykorzystanie istniejących obiektów sportowo-rekreacyjnych dla rozwoju sportu masowego.
Wzrost agresywnych zachowań wśród młodzieży, dewastacja mienia publicznego na terenach wielkich osiedli mieszkaniowych, tzw. blokowisk – dehumanizacja „wielkiej płyty”. Wzrost liczby osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych, zwłaszcza od alkoholu i narkotyków.
Niedostateczna liczba placówek infrastruktury społecznej w osiedlu Ruda, kumulacja problemów społecznych w osiedlach wrzeciono i Palisadowa.
Niedostateczna współpraca mieszkańców z Policją i Strażą Miejską w zakresie przeciwdziałania przestępczości.
Brak monitoringu miejsc niebezpiecznych na terenie gminy.
Sfera ekologiczna i przestrzenna
Rozdrobnienie terenów zieleni urządzonej na wielu zarządzających (Zarząd Budynków Komunalnych, Zarząd Dróg Miejskich, Zarząd Oczyszczania Miasta, spółdzielnie mieszkaniowe) – brak należytej konserwacji.
Dzikie wysypiska śmieci, szczególnie liczne wzdłuż głównych szlaków komunikacji drogowej.
Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego spowodowane przez funkcjonujące lokalne kotłownie węglowe (zwłaszcza w okresie zimowym), tzw. niska emisja zanieczyszczeń.
Zły stan zdrowotny lasów prywatnych.
Zanieczyszczenie wód Potoku Bielańskiego wynikające z braku kanalizacji w osiedlach leżących na terenach gmin ościennych.
Emisja odorów z kompostowni odpadów komunalnych w Radiowie, szczególnie dotkliwa dla mieszkańców Wólki Węglowej i Radiowa.
Degradacja terenów przemysłowych, zajmujących ok. 1/3 ogólnej powierzchni terenów zabudowanych w gminie.
Ponadnormatywny hałas pochodzący z lotniska Bemowo oraz komunikacji kołowej i szynowej (zły stan techniczny ulic i torowisk, brak ekranów akustycznych.
Zagrożenia przeciwpowodziowe w dolinie Wisły – nieusunięcie przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej drzew z obszaru międzywala może uniemożliwić spływ tzw. „wielkiej wody” i być przyczyną powodzi.
Pogarszający się stan zieleni przyulicznej i osiedlowej, spowodowany w szczególności zanieczyszczeniami komunikacyjnymi (emisje spalin, posypywanie ulic solą w okresie zimowym, starzeniem się drzewostanów oraz brakiem systematycznych przeglądów i zabiegów pielęgnacyjnych.
Zaniedbane i niedoinwestowane tereny wokół Huty Lucchini, co wynika z nieuregulowanych praw własnościowych gruntów.
Brak uporządkowanej własności terenów pod ulice i urządzenia komunalne.
Postępująca degradacja środowiska zamieszkania – przypadkowe dogęszczania, co powoduje wzrost intensywności zabudowy, zmiany wyglądu pojedynczych elementów jednorodnego zespołu urbanistycznego, bez liczenia się z otoczeniem, wtórne podziały terenów osiedli mieszkaniowych, zmniejszanie się terenów rekreacyjnych w osiedlach mieszkaniowych wskutek dogęszczeń zabudowy, budowy parkingów i garaży.
Sfera gospodarcza
Brak centrum handlowo-usługowego i osiedlowych pasaży handlowych.
Słabo rozwinięta sieć placówek gastronomicznych (restauracje i mała gastronomia).
Brak obiektów turystycznych (hotele, w tym klasy turystycznej i motele).
Brak obiektów o charakterze targowo-wystawienniczym.
Brak uchwalonego przez Radę Gminy Wieloletniego Planu Inwestycyjnego Gminy uwzględniającego podział obowiązków w przygotowaniu inwestycji pomiędzy poszczególne wydziały urzędu gminy i gminne jednostki organizacyjne.
Sfera mieszkalnictwa
Niezaspokojone potrzeby mieszkaniowe ludności o najniższych dochodach – brak dostatecznej liczby mieszkań socjalnych, a także mieszkań potrzebnych do realizacji wyroków eksmisyjnych zgodnie z ustawą o ochronie praw lokatorów.
Brak realizacji budownictwa komunalnego.
Zły stan techniczny budynków i mieszkań komunalnych oraz lokali użytkowych, będących w zasobie gminy.
Brak dostatecznej liczby urządzonych terenów rekreacyjnych, placów zabaw dla dzieci oraz boisk sportowych na terenach osiedli mieszkaniowych.
Brak długookresowego programu gospodarowania komunalnym zasobem mieszkaniowym gminy.
Degradacja techniczna osiedli z wielkiej płyty, w tym zwłaszcza osiedli: Brzeziny, Piaski, Wawrzyszew, Wrzeciono.
Dewaloryzacja zabytkowej substancji mieszkaniowej.
Sfera infrastruktury technicznej
Nadmierne przeciążenie ruchem kołowym istniejącego układu drogowo-ulicznego gminy oraz niedostateczne tempo modernizacji istniejących i budowy nowych ciągów komunikacyjnych.
Zły stan techniczny ulic i ciągów pieszych.
Brak kompleksowego programu gospodarki odpadami, brak egzekucji konieczności podpisywania przez właścicieli posesji umów na wywóz odpadów stałych i płynnych, słabo rozwinięta segregacja odpadów komunalnych.
Brak dostatecznej liczby miejsc parkingowych, w tym w osiedlach mieszkaniowych – powoduje to dewastację terenów zieleni.
Brak dostatecznie rozbudowanej sieci wodociągowej i kanalizacyjnej zwłaszcza w rejonach: Młocin, Placówki, Radiowa, Wólki Węglowej, Kaliszówki.
Brak dostatecznej liczby wewnątrzgminnych połączeń komunikacją publiczną.
Główne problemy dalszego rozwoju
Przeprowadzona diagnoza stanu istniejącego i analiza uwarunkowań rozwoju gminy Warszawa-Bielany umożliwiła sformułowanie katalogu głównych problemów jej dalszego rozwoju, których rozwiązanie lub przynajmniej złagodzenie ich niepożądanych skutków przyczyni się do poprawy stanu istniejącego.
Katalog głównych problemów
Rozwój komunalnego budownictwa mieszkaniowego oraz modernizacja istniejących zasobów komunalnych – stworzenie i realizacja programu rozwoju i gospodarowania gminnym zasobem mieszkaniowym.
Poprawa standardu funkcjonowania systemu drogowo-ulicznego i miejskiej komunikacji publicznej.
Poprawa stanu bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Troska o jak najlepszy stan zasobów środowiska przyrodniczego oraz Likwidacja niedoborów w zakresie urządzeń służących ich ochronie – sieć wodociągowa, sieć kanalizacji sanitarnej i deszczowej, system selektywnej zbiórki odpadów komunalnych.
Konieczność ochrony i poprawy ładu przestrzennego i estetyki, a tym samym dbałość o poprawę wizerunku Gminy.
Zdefiniowane powyżej główne problemy dalszego rozwoju gminy Warszawa-Bielany wyznaczają główne kierunki, wokół których będą koncentrować cele rozwoju Gminy i niezbędne zadania realizacyjne w perspektywie 2014 roku.
Część III
Przystępując do formułowania strategicznych i operacyjnych celów rozwoju gminy Warszawa-Bielany wzięto pod uwagę:
• obecny poziom zaspokojenia potrzeb mieszkańców Gminy,
• wyniki analizy zewnętrznych (szanse i zagrożenia) oraz wewnętrznych (silne i słabe strony) uwarunkowań rozwoju Gminy,
• główne problemy dalszego rozwoju Gminy, czyli problemy wymagające rozwiązania lub złagodzenia ich negatywnych skutków społecznych, gospodarczych, infrastrukturalnych i ekologicznych,
• ustalenia zawarte w dokumentach planistycznych, opracowanych na szczeblu krajowym, wojewódzkim i ogólnowarszawskim.
Umożliwiło to wskazanie zwłaszcza tych problemów, które mogą utrudniać lub hamować rozwój Gminy w przyszłości w sytuacji, gdy nie będą one pomyślnie rozwiązywane. Tworzą one katalog obecnie niezaspokojonych potrzeb społecznych, gospodarczych, infrastrukturalnych i ekologicznych.
Formułując cele rozwoju oparto się również na 8-letnich doświadczeniach funkcjonowania gminy Warszawa-Bielany. Wskazywano na konieczność umacniania jej dotychczasowej różnorodności i wielofunkcyjności, jako podstawy do trwałego i zrównoważonego rozwoju. Działania w tym względzie winny zmierzać do:
• rozwoju nowego budownictwa mieszkaniowego, w tym komunalnego, modernizacji istniejących komunalnych zasobów mieszkaniowych, wzrostu poziomu świadczonych usług społecznych (edukacja, promocja zdrowia, profilaktyka, pomoc społeczna, ochrona zdrowia, kultura, sport i rekreacja) oraz poprawy stanu bezpieczeństwa i porządku publicznego, a także podnoszenia jakości środowiska zamieszkania, w tym ładu przestrzennego i estetyki – efekt działań: poprawa warunków życia mieszkańców,
• tworzenia jak najlepszych warunków dla dalszego rozwoju działalności gospodarczej na terenie Gminy i wzrostu przedsiębiorczości jej mieszkańców – efekt działań: trwały i dynamiczny rozwój gospodarczy, zapewniający wzrost miejsc pracy, dochodów mieszkańców i dochodów budżetu gminy,
• ochrony cennych zasobów przyrodniczych i krajobrazowych oraz poprawy stanu środowiska przyrodniczego – efekt działań: zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego mieszkańcom,
• umacniania ponadlokalnych funkcji Gminy w sferze działalności gospodarczej, edukacji, w tym szkolnictwa wyższego ochrony zdrowia, sportu i rekreacji, kultury i sztuki – efekt działań: wzrost rangi gminy w otoczeniu.
Biorąc powyższe pod uwagę, sformułowano generalny cel kierunkowy i strategiczne cele rozwoju gminy Warszawa-Bielany:
Generalny cel kierunkowy (misja rozwoju) gminy Warszawa-Bielany
Trwały i zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy Bielan przy respektowaniu wymogów ochrony środowiska przyrodniczego oraz racjonalnego zagospodarowania przestrzeni
Strategiczne cele rozwoju gminy Warszawa-Bielany
Cele strategiczne są konkretyzacją generalnego celu kierunkowego. Są one równorzędne względem siebie, stąd też ich uszeregowanie spełnia jedynie funkcję porządkującą.
C1 – sfera gospodarcza
C2 – sfera społeczna
C3 – sfera ekologiczna i infrastrukturalna
Z przyjętych strategicznych celów rozwoju wynika, że deklarowaną intencją władz samorządowych jest dążenie do tego, aby Bielany stawały się w coraz większym stopniu atrakcyjnym miejscem zamieszkania i prowadzenia działalności gospodarczej w skali całej Warszawy.
Część IV
Strategiczne programy działania zawierają zestaw planowanych (zamierzonych) działań realizacyjnych, służących osiąganiu strategicznych celów rozwoju gminy Warszawa-Bielany w postaci:
• po pierwsze – zestawu celów operacyjnych, określających rodzaje działań, jakie powinny być podjęte i wykonane, aby zrealizować zdefiniowane cele strategiczne,
• po drugie – zestawu zadań realizacyjnych, określających konkretne działania szczegółowe, które winny być podjęte i wykonane w ramach poszczególnych celów operacyjnych.
Zapisy strategicznych programów działania z punktu widzenia kompetencyjnego można podzielić na zadania własne, służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej za realizację których są odpowiedzialne z mocy prawa Władze Gminy, zadania zlecone z zakresu administracji rządowej wykonywane z mocy ustaw przez Gminę oraz pozostałe zadania, za realizację których odpowiedzialne są inne podmioty decyzyjne (tzw. zadania obce). W przypadku zadań wykraczających poza kompetencje Władz Gminy ich rola będzie koncentrowała się na: prowadzeniu działań inspirujących, stymulujących i wspierających realizację określonych zadań, współpracy przy realizacji określonych zadań ze stosownymi podmiotami decyzyjnymi oraz wpływaniu na stosowne podmioty decyzyjne i monitowaniu ich, aby zrealizowały one zadania przypisane im z mocy prawa. Biorąc powyższe pod uwagę sformułowano trzy strategiczne programy działania, a mianowicie:
I. PROGRAM STRATEGICZNY Gospodarka lokalna
Cel operacyjny Umocnienie rangi i poprawa wizerunku gminy
Zadania realizacyjne
Tworzenie jak najlepszych warunków do rozwoju istniejących i lokalizacji nowych szkół wyższych, w tym budowy campusu uniwersyteckiego Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Wzmocnienie roli gminy jako obszaru koncentracji funkcji administracyjnych, kulturalnych i handlowo-usługowych poprzez budowę na terenie m.in.:
– „Serka Marymonckiego” przy zbiegu ulic Marymonckiej i Kasprowicza – centrum biurowego z częścią handlową i usługową,
– „Węzła Północnego” wokół skrzyżowania ulic: Pstrowskiego, Marymonckiej i Pułkowej – w sektorze ulic: Pułkowej i Pstrowskiego – centrum handlowego, w sektorze ulic: Marymonckiej i Wybrzeża Gdyńskiego – centrum sportowo-rekreacyjnego, zaś w sektorze ulic: Wybrzeże Gdyńskie (brzeg Wisły) – centrum rekreacyjno-handlowego,
– w rejonie ul. Nocznickiego – centrum wystawienniczo-konferencyjne.
Wybudowanie nowoczesnej wielofunkcyjnej hali targowej na terenie obecnie istniejącego targowiska (Hala Wolumen).
Porządkowanie posesji oraz utrzymanie porządku i czystości w gminie.
Dalsza poprawa jakości zamieszkania i zagospodarowania terenów spółdzielczych osiedli mieszkaniowych, tzw. blokowisk (place zabaw i gier sportowych dla dzieci i młodzieży, tereny zieleni urządzonej).
Rozwój infrastruktury społecznej na terenach osiedli komunalnych oraz budynków wspólnot mieszkaniowych (place zabaw, tereny rekreacyjne, zieleń miejska, drogi, chodniki i parkingi osiedlowe).
Budowa Ratusza wspólnie z prywatnymi inwestorami – stworzenie Centrum Administracyjno-Usługowego.
II. PROGRAM STRATEGICZNY Mieszkalnictwo komunalne i usługi społeczne
Cel operacyjny Rozwój bazy rekreacyjno-wypoczynkowej
Zadania realizacyjne
Stworzenie zaplecza rekreacyjno-sportowego i rozrywkowego o charakterze lokalnym i ponadlokalnym przy ul. Marymonckiej 42 (Europark Bielany), który obejmowałby:
– funkcje rekreacyjne ogólnodostępne – baseny, boiska, korty, ścianki wspinaczkowe itp.,
– funkcje sportowe ze szczególnym uwzględnieniem sportu szkolnego i amatorskiego.
Zagospodarowanie terenów Parku Młocińskiego poprzez rozwój funkcji rekreacyjno-wypoczynkowych, w tym m.in. stworzenie sezonowych punktów handlowo-gastronomicznych, ogródków jordanowskich dla dzieci, ścieżek zdrowia, ścieżek rowerowych.
Adaptacja istniejących obiektów zabytkowych na cele kulturalno-turystyczne.
Rozbudowa ścieżek rowerowych – połączenie wszystkich terenów rekreacyjno-sportowych Gminy z możliwością dojazdu do Kampinoskiego Parku Narodowego.
Przystosowanie terenów zieleni do obsługi sobotnio-niedzielnego wypoczynku mieszkańców Bielan – Las Bemowo, Olszyna i parków osiedlowych.
Zagospodarowanie nabrzeża Wisły i budowa centrum rekreacyjnego.
Cel operacyjny Wspieranie rozwoju instytucji upowszechniania kultury i działalności kulturalnej
Zadania realizacyjne
Rozwój cyklicznych imprez kulturalnych, w tym o znaczeniu krajowym i międzynarodowym.
Organizowanie cyklicznych konkursów wśród młodzieży szkolnej nt „Bielany – moja mała ojczyzna”.
Budowa Domu Kultury na Wólce Węglowej.
Rozbudowa i modernizacja Młodzieżowego Domu Kultury Bielany.
Remonty w filiach Biblioteki Publicznej przy ul. Reymonta, Perzyńskiego i Duracza.
Adaptacja wnętrza wyremontowanego lokalu Bielańskiego Ośrodka Kultury.
Zakup i adaptacja Fortu Bielańskiego na obiekt kulturalno-sportowy i rekreacyjny z częścią muzealną i salą
koncertową.
Organizowanie prezentacji bielańskiego dorobku amatorskiego ruchu kulturalnego.
Wspieranie twórczości artystów zamieszkałych na Bielanach przez organizację wystaw, wydawanie twórczości literackiej, spotkań autorskich, organizowanie koncertów.
Utworzenie systemu stypendialnego dla młodych talentów.
Przyznawanie dotacji organizacjom pozagminnym na realizację zadań z dziedziny upowszechniania kultury i sportu
Powołanie Bielańskiej Fundacji Kultury.
Opracowanie diagnozy stanu technicznego obiektów zabytkowych.
Utworzenie w szkołach gminnych kilku klas autorskich o profilu artystycznym.
Cel operacyjny Poprawa stanu bezpieczeństwa i porządku publicznego
Zadania realizacyjne
Utworzenie osiedlowych biur Policji.
Poprawa bezpieczeństwa w ruchu drogowym.
Wprowadzenie systemu oznakowania – Miejskiego Systemu Informacyjnego.
Likwidacja występujących zagrożeń pożarowych w osiedlach mieszkaniowych
Budowa dróg pożarowych w osiedlach mieszkaniowych
III. PROGRAM STRATEGICZNY: Środowisko przyrodnicze i transport
Cel operacyjny Zabezpieczenie zasobów przyrodniczych gminy przed degradacją
Zadania realizacyjne
Ochrona cennych z punktu widzenia przyrodniczego oraz krajobrazowego obszarów przed zabudową i degradacją – wyznaczenie tzw. rusztu ekologicznego gminy.
Przebudowa drzewostanów leśnych pod kątem zwiększenia ich odporności na wpływ emisji zanieczyszczeń przemysłowych i spalin samochodowych.
Odtwarzanie cieków okresowych zasilających Las Bielański, Park i Las Młociński poprzez wiercenie otworów studziennych ujmujących czwartorzędowe warstwy wodonośnie i skierowanie pompowanej wody do koryt tych cieków.
Tworzenie nowych, zagospodarowanie i konserwacja istniejących terenów zieleni miejskiej – parki, skwery, zieleńce, zieleń przyuliczna.
Działania na rzecz rewitalizacji zdegradowanych terenów przemysłowych – Wólka Węglowa, Radiowo i Placówka Zachodnia.
Edukacja ekologiczna mieszkańców Bielan, w tym prowadzenie akcji typu: Dekada Ziemi, Dzień Ziemi, Sprzątanie Świata – propagowanie bezpiecznych dla środowiska technologii produkcji i wytwarzania energii, racjonalną gospodarkę odpadami (sortowanie, recykling, opakowania wielokrotnego użytku).
Cel operacyjny Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej służącej ochronie środowiska przyrodniczego
Zadania realizacyjne
Budowa oczyszczalni ścieków dla lewobrzeżnej części Warszawy – poprawa jakości wód Wisły.
Budowa kolektorów ściekowych, wchodzących w skład układu transportującego ścieki z lewobrzeżnego systemu kanalizacji do oczyszczalni ścieków „Czajka”.
Budowa stacji uzdatniania wody na osiedlu Wrzeciono i Górny Marymont..
Przebudowa przewodu wodociągowego w ul. Ogólnej i ul. Słodowiec oraz w ul. Staffa na odcinku ulic: Perzyńskiego i Jarzębskiego.
Budowa kanalizacji w os Marymont.
Projekt oraz budowa kanalizacji na terenie Młocin Zachodnich.
Projekt oraz budowa kanalizacji deszczowej na terenie Młocin Zachodnich.
Projekt oraz budowa kanalizacji na terenie Młocin Wschodnich.
Budowa i projekt kanalizacji na Wólce Węglowej (I – IV etap).
Skanalizowanie terenów południowej części os. Chomiczówka (ul. Księżycowa).
Rekultywacja hałdy i uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej w Hucie Lucchini-Warszawa.
Poprawa jakości wód Rowu Wólczyńskiego i Kanału Zaborowskiego.
Uporządkowanie gospodarki ściekowej wokół stawów, rekultywacja zbiorników wód stojących i ich modernizacja.
Rekultywacja wysypiska odpadów komunalnych w Radiowie.
Modernizacja procesu technologicznego w kompostowni Radiowo celem wyeliminowania uciążliwych wyziewów.
Pełne wdrożenie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych.
Rekultywacja składowiska ziemi i odpadów budowlanych w okolicy ulic: Rytmy i Farysa.
Budowa kompostowni odpadów masy zielonej uzyskanej z terenów gminnych.
Budowa ekranów akustycznych przy uciążliwych dla mieszkańców trasach komunikacyjnych, w tym m.in. w rejonie osiedla Młociny.
Cel operacyjny Usprawnienie systemu drogowo-ulicznego i funkcjonowania komunikacji publicznej
Zadania realizacyjne
Budowa I-szej linii metra w ul. Kasprowicza ze stacją końcową „A 23” (Młociny)
Budowa mostu północnego, łączącego Gminę Warszawa-Bielany z Gminą Warszawa-Białołęka wraz z inwestycjami towarzyszącymi.
Budowa trasy N-S, w tym estakady za Wólką Węglową.
Budowa linii tramwajowej w ul. Powstańców Śląskich i ul. Reymonta do istniejącej linii w ul. Broniewskiego–
bezpośrednie połączenie Bemowa z Bielanami.
Modernizacja i budowa drugich jezdni głównych ciągów drogowych Gminy, m.in.:
– budowa drugiej jezdni ul. Wólczyńskiej na odcinku od ul. Reymonta do ul. Arkuszowej,
– budowa drugiej jezdni ul. Kasprowicza,
– przebudowa ul. Gwiaździstej wraz z jej odwodnieniem,
– realizacja docelowego przekroju ciągu komunikacyjnego ul.
Broniewskiego-Wólczyńska,
– budowa ul. Nocznickiego na odcinku od ul. Kasprowicza do ul. Marymonckiej,
– budowa ul. Czcionki oraz modernizacja ul. Wóycickiego stanowiących fragment trasy do Bronisz,
– remont ul. Kochanowskiego wraz z sygnalizacją świetlną na skrzyżowaniu z ul. Niedzielskiego.
Budowa nowych miejsc parkingowych, w tym wybudowanie w każdym osiedlu mieszkaniowym co najmniej jednego parkingu wielopoziomowego.
Budowa dróg gminnych na os. Marymont Kaskada.
Budowa dróg gminnych na os. Młociny Wschodnie.
Budowa dróg gminnych na os. Młociny Zachodnie.
Budowa dróg gminnych w os. Chomiczówka.
Priorytety realizacyjne
Strategia określa zestaw celów i zadań realizacyjnych na cały okres jej obowiązywania, tj. do 2014 roku.
W najbliższych kilku latach nie ma co liczyć na wydatny wzrost środków finansowych z budżetu państwa na realizację zadań zapisanych w Strategii. Wynika to głównie z niskiego tempa rozwoju gospodarczego kraju i oszczędności w wydatkach budżetu państwa. Odwrócenie tych niekorzystnych tendencji potrwa zapewne kilka najbliższych lat. Ponadto, nie jest jeszcze znana konkretna data przyjęcia Polski do Unii Europejskiej, a także wielkość – przeznaczonej dla naszego kraju – pomocy finansowej z Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności.
Stąd też, przy znacznej liczbie celów operacyjnych i zadań realizacyjnych zapisanych w Strategii przy jednocześnie ograniczonych możliwościach finansowych budżetu gminy Warszawa-Bielany wystąpiła konieczność wyboru priorytetów realizacyjnych, tzn. takich celów operacyjnych i zadań, których realizacja winna się rozpocząć w pierwszej kolejności.
Podstawowymi przesłankami wyboru priorytetów realizacyjnych był stopień ich pilności i ważności z punktu widzenia: dynamizowania rozwoju gospodarki lokalnej, zaspokajania potrzeb społecznych mieszkańców Gminy, a także ochrony walorów i zasobów ekologicznych oraz poprawy stanu środowiska przyrodniczego.
Stąd też, do priorytetów zaliczono przede wszystkim te cele operacyjne i zadania, których realizacja będzie sprzyjać rozwojowi gospodarczemu, poprzez tworzenie jak najlepszych warunków instytucjonalnych, organizacyjnych, terenowych i infrastrukturalnych dla wspierania wzrostu przedsiębiorczości mieszkańców, dalszego rozwoju już funkcjonujących przedsiębiorstw oraz lokalizowania się na terenie Gminy nowych inwestorów w sferze budownictwa mieszkaniowego, usług i nieuciążliwej dla środowiska przyrodniczego działalności produkcyjnej. Jest to podstawowy warunek zmniejszania rozmiarów bezrobocia, wzrostu poziomu życia mieszkańców i wzrostu dochodów budżetu Gminy.
Do priorytetów realizacyjnych zaliczono również te cele operacyjne i zadania, które będą służyły:
• rozwojowi gminnego zasobu mieszkaniowego i modernizacji istniejącego zasobu,
• likwidacji niedoborów w zakresie sieci wodociągowej i kanalizacyjnej,
• poprawie funkcjonowania systemu drogowo-ulicznego i komunikacji publicznej,
• poprawie stanu bezpieczeństwa publicznego,
• zapewnieniu dzieciom i młodzieży jak najlepszych warunków nauczania i spędzania czasu wolnego,
• promocji zdrowia, profilaktyce oraz przeciwdziałaniu uzależnieniom, przemocy i agresji,
• zabezpieczeniu pomocy socjalnej osobom i rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej, chorym, niepełnosprawnym i w podeszłym wieku.
Oczywiście, w miarę poprawy sytuacji finansowej budżetu gminy Warszawa-Bielany rozszerzać się będzie zakres realizowanych celów operacyjnych i zadań realizacyjnych.