Statystyka budżetu partycypacyjnego w Warszawie
Na początku 2014 roku ruszył w Warszawie po raz pierwszy budżet partycypacyjny. Mieszkańcy Warszawy mogli zdecydować o przeznaczeniu ponad 26 mln zł na zaproponowane przez siebie projekty. Zielone Mazowsze aktywnie wzięło udział w tych konsultacjach. Członkowie stowarzyszenia złożyli kilka projektów dotyczących poprawy warunków ruchu pieszych i rowerzystów w mieście, a także wspierali i promowali interesujące projekty postulowane przez innych. O projektach tych możecie dowiedzieć się z naszej podstrony: budzet.zm.org.pl
Dzięki poparciu mieszkańców Warszawy wiele naszych projektów zostało wybranych do realizacji. Tymczasem zbliża się czas drugiej edycji budżetu partycypacyjnego w Warszawie. Zgodnie z zapowiedzią w ramach przygotowań do nowej odsłony przedstawiamy podsumowanie przebiegu i wyników tegorocznego procesu budżetu partycypacyjnego w Warszawie.
Analiza statystyczna została wykonana nieodpłatnie przez członka naszego stowarzyszenia, który jest naszym przedstawicielem w zespole ds. budżetu partycypacyjnego dla dzielnicy Mokotów. Badanie opiera się na publicznych danych przedstawionych przez Centrum Komunikacji Społecznej Urzędu M. St. Warszawy.
Badanie budżetu partycypacyjnego (BP) prowadzimy w celu poznania aktywności społecznej mieszkańców i ich potrzeb. Opierając się na teorii kapitału/potencjału społecznego można przyjąć jako założenie, że dane o budżecie partycypacyjnym pozwalają na opracowanie wskaźników, które pokazują w sposób liczbowy dwa czynniki – zaangażowanie w sprawy wspólnoty oraz możliwość wpływania na decyzje lokalne. Nie ma drugiego źródła danych, które pozwala tak szeroko i dogłębnie analizować aktywność społeczną na poziomie lokalnym.
Dane o BP można badać na dwóch poziomach – ogólnym i tematycznym. Na poziomie ogólnym badamy, co dzieje się w poszczególnych obszarach. Do tego wystarczy kilka podstawowych liczb. Na poziomie tematycznym analiza dotyczy projektów. Wymaga ona przejrzenia informacji o każdym złożonym projekcie i przypisaniu go do jednej z grup. W przypadku niektórych projektów badacz musi podjąć ekspercką decyzję, do której kategorii tematycznej zaliczy projekt.
Dane o BP są wysokiej jakości. Badanie ogólne pozwala zmierzyć aktywność społeczną na poziomie lokalnym, zaś analiza tematyczna projektów służy pokazaniu potrzeb mieszkańców. Dane są bardzo szczegółowe. Liczba projektów jest na tyle duża, że precyzja uzyskanych wyników jest wysoka. Wartość projektów jest znana co do grosza, co pozwala precyzyjnie podać wskaźniki budżetowe. Ze względu na publiczny sposób procedowania BP dane są dostępne w urzędach gmin na poszczególnych etapach procesu, a często publikowane w internecie. Zapewnia to znakomitą aktualność. Jedynymi mankamentami jakościowymi są częściowa porównywalność i nieprzystawanie klasyfikacji budżetowej do potrzeb analizy tematycznej projektów. Częściowa porównywalność wynika z różnic prawnych uchwał o BP pomiędzy gminami. Wewnątrz Warszawy różnice pomiędzy dzielnicami są na szczęście niewielkie. Różnice mogą występować też pomiędzy edycjami BP w kolejnych latach w tej samej gminie/dzielnicy. Dane o BP są spójne z innymi danych budżetowymi, w tym z funduszami sołeckimi. Jednak, jak to zostanie pokazane w dalszej części prezentacji w niektórych obszarach klasyfikacja budżetowa nie jest wystarczająco dokładna do wskazania potrzeb mieszkańców.
BP w Warszawie na 2015 rok odbył się w dzielnicach, z których w 12 były pule ogólnodzielnicowe (jasne słupki), zaś w 9 pule rejonowe (ciemne słupki). W 3 dzielnicach (Wola, Ochota i Białołęka) były pule ogólnodzielnicowe i rejonowe) Największa pojedyncza pula była dostępna dla mieszkańców Ursynowa (3 mln zł), zaś najmniejsze mieli mieszkańcy osiedli w Wawrze (po niecałe 65 tys. zł). W sumie ponad 26 mln zł zostało podzielonych na 63 pule.
Na jednego mieszkańca warszawy przypadało nieco ponad 15 zł z BP. Występowało jednak duże zróżnicowanie pomiędzy dzielnicami, a nawet wewnątrz dzielnic – od 11 zł na osobę na Targówku do prawie 25 zł na osobę na Ochocie i np. wewnątrz Mokotowa od nieco ponad 9 zł na Stegnach i Sadybie do ponad 45 zł na Siekierkach. Co zaskakujące, dzielnice które miały mało pieniędzy na osobę dzieliły się na jeszcze mniejsze obszary, zaś te, które miały sporo pieniędzy na mieszkańca nie dzieliły się wcale lub tworzyły pule zarówno ogolnodzielnicowe, jak i lokalne.
W Warszawie złożono 2231 projektów, czyli 1,3 projektu na 1000 mieszkańców. Zdecydowanie najwięcej projektów dotyczyło Mokotowa.
Zastosowano autorski podział projektów na 50 kategorii tematycznych. Opiera się on liście zadań własnych gminy zapisanych w Art. 7 ustawy o samorządzie gminnym. Został on poszerzony, aby móc wyróżnić projekty nieinwestycyjne, zwane potocznie miękkimi (żółte) oraz rozdzielono projekty piesze i rowerowe (czerwony) od samochodowych (brązowe). Tych dwóch rozróżnień nie ma w klasyfikacji budżetowej. Zgodnie z zastosowanym podziałem najwięcej projektów dotyczyło infrastruktury sportowej i rekreacyjnej (np. budowy i remonty boisk lub siłowni plenerowych), infrastruktury pieszej (budowy i remonty chodników) oraz działalności kulturalnej i artystycznej (np. pikniki sąsiedzkie). Z zakresu działań Zielonego Mazowsza (słupki czerwone i zielone) złożono około 600 projektów!
Największa aktywność dotyczyła Włoch, Rembertowa i Wawra, czyli tych dzielnic, gdzie mieszkańcy mieli do dyspozycji najmniejsze pule pieniędzy. Najmniej projektów na 1 mieszkańca złożono na Bemowie, Bielanach i Ursynowie, czyli tam, gdzie były dostępne tylko pule ogólnodzielnicowe. Przypuszczalnie autorzy projektów sądzili, że łatwiej im będzie przekonać do swojego pomysłu sąsiadów niż prowadzić akcję promocyjną w całej dzielnicy.
Weryfikacja projektów przez urzędników przebiegała bardzo różnie. Trudno mieć zastrzeżenia do 6 dzielnic, gdzie odsetek zweryfikowanych projektów był najwyższy. Kontroli procesu weryfikacji wymaga aż 7 dzielnic z najniższym odsetkiem. Tam decyzje urzędników budzą sugestie o weryfikację nie tylko formalną, ale też merytoryczną. Decyzja o odrzuceniu projektu nie może być oparta na przekonaniu urzędnika, że mu się nie podoba lub bez udzielenia pomocy autorowi w spełnieniu wymagań.
2/3 projektów zostało zweryfikowanych pozytywnie. Najmniejsze wątpliwości urzędnicy mieli do projektów dotyczących bibliotek. Najczęściej odrzucano projekty instalacji kamer monitoringu oraz budowy infrastruktury rowerowej.
Preselekcja dla całego procesu nie miała większego znaczenia. Postulaty o wzmocnienie tego etapu konsultacji zostały wdrożone w tym roku. Ostatecznie mieszkańcy mogli głosować na 1377 projektów.
Struktura projektów poddanych pod głosowanie nie różni się znacząco od struktury projektów złożonych. Warto jednak zwrócić uwagę, że projektów dotyczących infrastruktury rowerowej było mniej niż projektów parkingów. W orbicie zainteresowań Zielonego Mazowsza były 342 projekty.
Z dostępnych projektów najwięcej kosztowały te zaproponowane na Woli, zaś najmniej w Rembertowie. W sumie wszystkie projekty były warte ponad 151 mln zł.
Interesująco przestawia się struktura wartości dostępnych w głosowaniu projektów. Projekty dotyczące infrastruktury sportowej i rekreacyjnej były warte ok. 31 mln zł, czyli nie było możliwości zrealizowania ich wszystkich. Znaczącą wartość miały tez projekty dotyczące infrastruktury pieszej (ok. 17,5 mln zł) i placów zabaw (ok. 16,5 mln zł). Projekty z pozostałych tematów były zdecydowanie mniej kosztowne. Wartość projektów dotyczących poprawy warunków dla pieszych i rowerzystów oraz środowiska wyniosła ok. 36 mln zł.
Najsilniejsza konkurencja była na Starej Ochocie, gdzie wartość 49 projektów przekroczyła dostępną pulę 15,5 razy. Bez konkurencji przeszedł projekt „Domki dla skrzydlatych pasiastych przyjaciół” na osiedlu Nadwiśle w dzielnicy Wawer, który wyczerpywał zaledwie 1% dostępnych środków. Na poziomie dzielnic najmniejsza konkurencja była w Wilanowie, co może się wiązać z najniższym odsetkiem pozytywnie zweryfikowanych projektów.
Oddano prawie 165 tys. poprawnie wypełnionych kart do głosowania. W relacji do liczby mieszkańców Warszawy jest to nieco ponad 9,5%. Te liczby są na tyle wysokie, że pozwalają na wnioskowanie o potrzebach mieszkańców. Najwyższa frekwencja była na Ursynowie, zaś najmniejsza na Bielanach. Prawdopodobnie wielu mieszkańców Bielan głosowało na Żoliborzu. Do takiego postępowania zachęcało też Zielone Mazowsze, gdyż żaden z projektów rowerowych na Bielanach nie przeszedł pozytywnie weryfikacji, zaś na Żoliborzu było kilka interesujących projektów rowerowych. Ciekawe, że większa frekwencja była w południowych dzielnicach miasta.
Najwięcej głosów oddano na projekty dotyczące infrastruktury sportowej i rekreacyjnej, infrastruktury pieszej, placów zabaw i zwierząt. Projekty rowerowe zebrały ponad 36 tys. głosów, czyli ponad 3 razy więcej niż budowy i remonty parkingów!
W sumie mieszkańcy wybrali 336 projektów. W poszczególnych dzielnicach różnice są znaczne – od 57 projektów na Mokotowie do 1 projektu na Ursynowie. W 10 dzielnicach wykorzystano ponad 99% dostępnych środków, w tym we wszystkich dzielnicach, gdzie była wyłącznie pula ogólnodzielnicowa. Najmniejszy odsetek wykorzystania budżetu był w Wawrze i Włochach, gdzie pule dla poszczególnych rejonów były najmniejsze.
Warto zauważyć, że na 230 projektów o wartości poniżej 10 tys. zł ponad połowa przeszła przez etap głosowania. Im droższe projekty, tym skuteczność była niższa. Dla projektów o wartości od 10 tys. do 250 tys. zł było to około 20%, zaś jeszcze droższych niecałe 15%.
Najwięcej wybrano projektów dotyczących zwierząt (44), w czym ogromna zasługa projektu „Domki dla skrzydlatych pasiastych przyjaciół”. Wybrano także 30 projektów pieszych, 17 rowerowych, 7 organizacji ruchu i 16 dotyczących zieleni. W sumie są to 124 projekty, które dotyczą działalności Zielonego Mazowsza. Sporym powodzeniem cieszyły się także projekty dotyczące małej infrastruktury (26) i inwestycji w obiekty edukacyjne (25) oraz dotyczące bibliotek i literatury (23).
Najwięcej pieniędzy zostanie przeznaczone na inwestycje w inne obiekty użyteczności publicznej, w czym mieści się projekt, który wygrał na Ursynowie. Znaczne sumy trafią na projekty infrastruktury pieszej i rowerowej (ponad 6 mln zł), infrastruktury sportowej i rekreacyjnej oraz place zabaw.
Do etapu realizacji przeszła niemal 1/4 projektów. Największą skuteczność miały projekty dotyczące zwierząt. Cieszy nas, że niemal co drugi projekt rowerowy poddany pod głosowanie został wybrany przez mieszkańców do realizacji (17 z 36). Z kolei na 42 projekty dotyczące parkingów zostanie wykonanych jedynie 3, z czego 2 powiązane są z budową chodników.
Na podstawie przeanalizowanych danych można sformułować kilka podstawowych wniosków.
Najważniejsze są jednak wnioski dotyczące potrzeb mieszkańców Warszawy, które uznali za istotne do realizacji w ramach dostępnej dla nich puli pieniędzy. Widać sporą rozbieżność pomiędzy oczekiwaniami mieszkańców, a dotychczasowymi decyzjami władz miasta i dzielnic.
Nakład wykonanej pracy da się przeliczyć na konkretną wartość pieniężną.
Gdybyście mieli pytanie dotyczące BP w Warszawie, a także innych miastach, to zachęcamy do ich zadawania (choć poczta – również elektroniczna – może notować pewne przestoje w okresie świątecznym :). Już teraz zapraszamy na dyskusję Zielonego Mazowsza o projektach do BP na 2016 rok, która odbędzie się 8 stycznia 2015 roku o godz. 17:30 w Marzyciele i Rzemieślnicy w Domu Towarowym Braci Jabłkowskich.