Konserwator Przyrody o pałacu Bruhla i linii autobusowej na ul. Dewajtis
WŚR-VI/BZ/6633/77/04
Warszawa 23.04.2007 r.
Do: Komisja Architektury Gospodarki Przestrzennej Urbanistyki i Ekologii Dzielnicy Bielany m.st. Warszawy
dotyczy: posiedzenia w dniu 24 kwietnia 2007 r.
W związku z otrzymanym faksem zawiadamiającym o posiedzeniu Komisji w dniu 24 kwietnia 2007 r., Wojewódzki Konserwator Przyrody informuje, iż nie będzie mógł w niej uczestniczyć. Zauważono jednak, iż (co wcześniej nie było uzgadniane z Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody) w programie znajdują się dwie planowane wypowiedzi Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody. Wobec powyższego przedstawia się poniżej stanowisko (nieco modyfikując tematykę pkt l części pierwszej) z prośbą o jego odczytanie w trakcie trwania posiedzenia Komisji.
1. Uwarunkowania prawne w celu ochrony wartości przyrodniczych zespołu Parkowo – Pałacowego Pałacyk Bruhla leżącego na terenie Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu i częściowo w obszarze Natura 2000
Zmiana nadesłanego punktu wynika z faktu, iż w zasobach Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody brak szczegółowej inwentaryzacji przyrodniczej tego terenu. Tak więc Wojewódzki Konserwator Przyrody zmodyfikował nieco ten punkt programu posiedzenia Komisji i informuje, co następuje. Zespól Pałacowo – Parkowy Pałacyk Bruhla położony jest w granicach:
1. Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu utworzonego Rozporządzeniem Wojewody Warszawskiego z dnia 29 sierpnia 1997 r.
2. Częściowo w obszarze Natura 2000 – Dolina Środkowej Wisły PLB 140004 – obszar szczególnej ochrony ptaków z mocy prawa międzynarodowego – Dyrektywy „ptasiej”.
Reżim prawny terenu wynikający z potrzeb ochrony przyrody określony jest zatem w:
a) Rozporządzeniu Wojewody Mazowieckiego Nr 3 z dnia 13 lutego 2007 r. (Pełny tekst zamieszczony jest na stronie www.mazowieckie.pl/lex/dziennik ), którym dokonano noweli ograniczeń obowiązujących na terenie obszaru chronionego krajobrazu. Nowela polegała na dostosowaniu ograniczeń i zakazów do art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. W granicach obszaru chronionego krajobrazu na tym terenie wyróżniono 2 strefy: „zwykłą” i „szczególnej ochrony ekologicznej”. Ta ostatnia pokrywa się z obszarem Natura 2000. Z obowiązujących na terenie ograniczeń wymienić należy w szczególności: zakaz likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu oraz dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków leśnych. Zaznacza się, iż wszelkie zakazy nie dotyczą między innymi realizacji inwestycji celu publicznego.
Odnośnie rosnących na działce drzew należy stwierdzić, iż nie znajdują się na niej obiekty prawnie chronione przez Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody (pomniki przyrody). Zdaniem Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody należy dokonać analizy poszczególnych egzemplarzy drzew i krzewów badając ich aktualny stan zdrowotny, jakościowy i ilościowy oraz oceny pod kątem spełniania funkcji biologicznych.
Podczas odbytej w przeszłości wizji w terenie stwierdzono, że warunki rozwoju i wzrostu, brak pielęgnacji spowodowały u większości drzew zły stan zdrowotny, zakłócenia procesów fizjologicznych, liczne deformacje pokroju, rany. ubytki, susz w koronie -szczególnie ta uwaga dotyczy alei prowadzącej od ul. Farysa do pałacu. Występowały różnego rodzaju okaleczenia wszystkich organów drzew: odarcia kory, ubytki wgłębne i powierzchniowe, nie zabliźnione rany po odciętych lub wyłamanych konarach i gałęziach, sęki, odrosty z pąków śpiących, wypróchnienia, spękania, ograniczony rozwój koron, susz w koronie, infekcje przyranne oraz mechaniczne i fototropiczne deformacje pokroju.
W większości drzewa stanowiące obsadzenie alei winny być wymienione z powodu aktualnego stanu zdrowotnego. Najkorzystniejszym wydaje się jednoczesne usunięcie drzew wraz z karpami i posadzenie w ich miejsce zdrowego. dorodnego materiału roślinnego. Pojedyncze egzemplarze drzew tworzących aleję można pozostawić, zapewniając drzewom stosowne zabiegi pielęgnacyjne. Jest to dość radykalne posunięcie -jednak ze względu na stan drzew tworzących główną aleję wydaje się słuszny.
Należy przeanalizować konieczność usunięcia lip rosnących przy budynku pałacu oraz pochylonych nad pałacem robinii akacjowych.
Analizując materiały historycznych założeń pałacowo -parkowych, barwną historię Pałacu Bruhla należy stwierdzić, iż wszelkie dokładne odtworzenia zatartych obecnie za/ożeń parkowych oraz zniszczonych obecnie budowli ogrodowych jest niemożliwe. Odtworzenie dawnego parku jest również niemożliwe z powodu znacznego ograniczenia jego dawnej powierzchni.
Ważną historyczną informacją jest istnienie głównej osi widokowej w stronę rzeki Wisły oraz alei grabowo – kasztanowej. Jest oczywistym, iż
Projektowane aleje parkowe winny być tak poprowadzone aby nie dopuścić do zbędnego usunięcia drzew.
Otoczenie terenu glinianki wymaga gruntownego uporządkowania. Należy oczyścić z porastających samosiewów, a samą gliniankę należy oczyścić z mułu.
Główne założenie działających w dobie Oświecenia architektów krajobrazu, którzy wcielali w życie ideę parku krajobrazowego, dzikiego rządzącymi się prawami natury jest zachowane. O charakterze i obecnym wizerunku parku decydowała NATURA i dlatego obecny charakter parku winien być zachowany.
Zrekonstruowanie dawnej budowli na wyspie znajdującej się pośrodku rzeki Wisły nie ma obecnie prawnej szansy realizacji – wynika to zarówno z obowiązującej ustawy Prawo wodne jak i wiążących Polskę umów międzynarodowych – obszar NATURA 2000 – Dolina Środkowej Wisły
b) art. 30 do 37 ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. w odniesieniu do obszaru Natura 2000 – Dolina Środkowej Wisły PLB14004
Obszar został ustanowiony Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków. Należy zwrócić uwagę na następujące uwarunkowania prawne:
– zgodnie z art. 33 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. planowane przedsięwzięcia, które nie są bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nic wynikają z. tej ochrony. a które mogą na te obszary znacząco oddziaływać. wymagają przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.
– zgodnie z art. 35a ww. ustawy w przypadku przedsięwzięć, które mogą znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000 i nie są bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony, zezwolenie, o którym mowa w art. 34 ust. 1. zastępuje się decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia, w rozumieniu ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.
– zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. na obszarach Natura 2000 nie podlega ograniczeniu działalność gospodarcza, jeżeli nie zagraża ona zachowaniu siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000.
– zgodnie z art. 33 ust. 1 ww. ustawy zabrania się podejmowania działań mogących w znaczący sposób pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także w znaczący sposób wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wy znaczony obszar Natura 2000.
– zgodnie z art.33 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. przepis stosuje się odpowiednio do projektowanych obszarów Natura 2000. znajdujących się na liście, o której mowa w art. 27 ust. 1. do czasu odmowy zatwierdzenia albo zatwierdzenia tych obszarów przez Komisję Europejską jako obszary Natura 2000.
c) uwarunkowania dotyczące siedlisk chronionych zarówno prawem krajowym jak i Dyrektywą siedliskową – siedliska priorytetowe
Znane tut. Urzędowi są wytyczne i postulaty Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków polegające na:
1. Wykonaniu projektu parku uwzględniającego intencje pierwszych projektantów.
2. Przywróceniu widokowego duktu w kierunku rz. Wisły.
3. Koniecznej pielęgnacji zieleni pod kierunkiem uprawnionej osoby po wcześniejszym wydaniu wytycznych i wykonywaniu projektu zieleni parkowej.
Ww. wytyczne znajdują pełne poparcie Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody pod warunkiem, iż przywrócenie widokowego duktu w kierunku rzeki Wisły oraz wszelkich osi widokowych nie spowoduje ingerencji w obszar Natura 2000 (teren od grobli do rzeki Wisły) jest siedliskiem priorytetowym Natura 2000 znajdującym się w granicach utworzonego obszaru specjalnej ochrony ptaków. Oznacza to konieczność przesłania projektu do Ministra Środowiska w celu zaopiniowania konieczności uzyskania zgody Komisji Europejskiej na zniszczenie siedliska. Zniszczenie siedliska priorytetowego może nastąpić jedynie w przypadku ochrony zdrowia i życia ludzi, zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego. uzyskania korzystnych następstw o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska przyrodniczego oraz jeżeli wynika to z koniecznych wymogów nadrzędnego interesu publicznego (w tym ostatnim przypadku konieczna jest wspomniana wyżej wiążąca opinia Komisji Europejskiej).
Wszelkie działania projektowe zatem winny uwzględniać przedstawione wyżej uwarunkowania prawne w celu ochrony zasobów przyrodniczych terenu.
2. Planowany przebieg linii autobusowej ulicą Dewajtis
Istniejący problem wzrastającego natężenia ruchu samochodowego na ul. Dewajtis, związany z rozbudową Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie oraz nielegalnego masowego parkowania na poboczach ww. drogi na terenie rezerwatu stanowi zagrożenie dla zasobów przyrodniczych rezerwatu. Na przestrzeni wielu lat dyskusji i wymiany korespondencji na ten temat padały różnego rodzaju propozycje rozwiązania tego problemu kierowane zarówno przez, prężnie działające na przedmiotowym terenie organizacje pozarządowe, samorząd, jak również Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Warszawie. a nawet Głównego Konserwatora Przyrody. Propozycje te obejmowały miedzy innymi:
– uruchomienie niskiego elektrycznego autobusu przy jednoczesnym wprowadzeniu zakazu ruchu samochodów osobowych.
– wykorzystanie istniejącego przystanku na Wisłostradzie.
– ustawienie budki strażniczej u wlotu ul. Dewajtis i wydanie przez władze uczelni przepustek oraz zakup busa wożącego wahadłowo młodzież.
Rozwiązanie, które w opinii również tut. Urzędu zasługuje na najwyższe poparcie, a dotyczące usytuowania przystanku autobusowego od strony Wisłostrady nie znalazły niestety zrozumienia u władz Uczelni. Remont estakady i zapewnienie możliwości dojazdu od strony Wisłostrady środkom transportu miejskiego rozwiązałoby bez wątpienia problemy komunikacyjne uczelni zapewniając jednocześnie ochronę zasobów przyrodniczych rezerwatu. Pomysł ten zasługuje na poparcie tym bardziej, że budynki UKSW znajdujące się na ulicy Dewajtis leżą praktycznie w bezpośrednim sąsiedztwie z Wisłostradą.
Aktualnie rozważana na posiedzeniu Komisji jest możliwość prowadzenia linii autobusowej ulicą Dewajtis. Wojewódzki Konserwator Przyrody uważa zatem za stosowne udzielić następującego wyjaśnienia. Analizując powyższe zamierzenie należy chociażby wymienić część dotychczas wydanych opinii i uzgodnień:
1. Wojewódzki Konserwator Przyrody uzgodnił lokalizację inwestycji celu publicznego polegającą na budowie dwóch zatok postojowych dla autobusów przy ul. Dewajtis u zbiegu z ul. Marymoncką. Przedmiotowy teren znajduje się bowiem w granicach Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu i tego typu przedsięwzięcia nie są. zabronione. Można więc stwierdzić, iż pierwszy przystanek dla działającego autobusu jest możliwy do realizacji.
2. Wojewódzki Konserwator Przyrody uzgodnił lokalizację inwestycji celu publicznego polegającą na przebudowie istniejącego parkingu autobusu komunikacji miejskiej przy ul. Dewajtis na terenie uczelni. Można więc stwierdzić, iż drugi przystanek dla działającego autobusu jest możliwy do realizacji.
Pozostaje kwestia drogi łączącej. Nie ma żadnych przeciwwskazań prawnych do modernizacji czy też naprawy lub poszerzenia części ulicy Dewajtis w obecnych granicach linii rozgraniczających ulicy z uwzględnieniem prowadzenia prac poza sezonem lęgowym ptaków na terenie Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Część ulicy Dewajtis znajduje się w granicach rezerwatu przyrody „Las Bielański” – w tym zakresie należy uzyskać decyzję Ministra Środowiska w trybie art. 15 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody. Ruch wszelkich pojazdów i ich gabaryty winne być dostosowane do możliwości technicznych szerokości pasa drogowego ulicy Dewajtis. – również z uwzględnieniem ochrony koron drzew rosnących na terenie rezerwatu przyrody.
Zdaniem Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody istnieje możliwość pogodzenia interesu związanego ze sprawą dojazdu do Uczelni jak i konieczną ochroną rezerwatu przyrody ”Las Bielański”.
Jest to szczególne stwierdzenie wobec również wstępnego uzgodnienia podczas rozmowy przeprowadzonej z ówcześnie sprawującym obowiązki Prezydenta m. st. Warszawy Panem Kochalskim (?) o przeanalizowaniu możliwości zrealizowania dodatkowych miejsc parkingowych pod estakadą Wisłostrady.
Wojewódzki Konserwator Przyrody podtrzymuje dotychczasowe stanowisko o konieczności bezwzględnego zakazu parkowania samochodów na odcinku ulicy Dewajtis przebiegającym przez rezerwat oraz na terenie rezerwatu przyrody w sąsiedztwie Uczelni.
Reasumując Mazowiecki Urząd Wojewódzki w Warszawie. Wydział Środowiska i Rolnictwa. Wojewódzki Konserwator Przyrody bardzo dziękuje za zaproszenie na posiedzenie Komisji. Jest to niewątpliwy zaszczyt – jednak zarówno organizatorzy jak i przybyli goście proszeni są o zrozumienie przyczyn nieobecności zarówno Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody jak i jego przedstawiciela, Wojewódzki Konserwator Przyrody ze względu na swoje zadania ustawowe nie jest w stanie uczestniczyć w lokalnych spotkaniach poszczególnych Dzielnicowych Komisji z powodu aktualnego stanu kadrowego wojewódzkich służb ochrony przyrody – szczególnie w przypadku, gdy wszelkie kwestie w sprawie zostały już omówione wcześniej bądź mogą być rozpatrzone w konkretnych, wymaganych prawem postępowaniach administracyjnych.
mgr Anna Ronikier – Dolańska
Wojewódzki Konserwator Przyrody