Miesbach – ku powiatowi bez gazów cieplarnianych
Oblicza Energiewende: ku powiatowi bez gazów cieplarnianych
Miesbach to rolniczo-turystyczny powiat w Bawarii położony między regionem Monachium i Austrią. W 2009 roku podjęto decyzję o wdrożeniu w powiecie strategii rozwoju, której jednym z priorytetów byłoby wykorzystanie nowoczesnej energetyki i zapewnienie ochrony klimatu. 2013 rok będzie już drugim, w którym realizowana jest zintegrowana koncepcja ochrony klimatu w powiecie. Koncepcja, która jest pokazywana przez niemieckie ministerstwo środowiska, jako jedna z modelowych. Jak doszło do jej powstania i co w niej postanowiono?
Dobra strategia
Strategia rozwoju powiatu Miesbach ujrzała światło dzienne we wrześniu 2009 roku, po prawie 4 latach intensywnej pracy całego urzędu powiatowego, zatrudnionych doradców oraz dyskusji publicznych. W strategii zaproponowano aż 90 konkretnych projektów rozwoju powiatu pogrupowanych w 5 kierunków rozwoju, wśród których, co ciekawe, nie znalazła się ochrona środowiska. Wybrane 28 projektów zdecydowano się realizować jako priorytetowe, tzw.: projekty startowe.
Wśród nich znalazł się projekt pod tytułem Powiat z energią przyszłości
. Aby go zrealizować władze powiatu wystąpiły o środki do niemieckiego ministerstwa środowiska na stworzenie szczegółowej koncepcji realizacji. Ministerstwo stworzyło program, w którym w 60% finansowało przygotowanie strategii niskoemisyjnego rozwoju oraz działania podejmowane w celu jej realizacji w pierwszych 3 latach od uchwalenia. W 2010 roku udało się uzyskać dotację i rozpoczęto prace nad szczegółowym programem przejścia na niskowęglową gospodarkę.
Czas na dobry program
Opracowanie programu zostało zrealizowane w ciągu roku, tj. od 1 listopada 2010 do 31 października 2011 przy udziale dwóch firm doradczych, które przygotowały materiał wstępny do dyskusji w gronie decydentów, specjalistów i mieszkańców z terenu powiatu. Materiał wstępny obejmował przygotowanie trzech analiz:
– analizy stanu istniejącego w zakresie zużycia energii i emisji gazów cieplarnianych z obszarów produkcji ciepła, prądu i transportu;
– analizy potencjału wykorzystania odnawialnych źródeł energii przy założeniu, że brane są pod uwagę nie tylko możliwości techniczne, ale także ograniczenia środowiska naturalnego;
– propozycji dojścia do wyznaczonego w strategii rozwoju powiatu celu, czyli odejścia od emisji dwutlenku węgla w powiecie i przejścia na wykorzystanie energetyki odnawialnej.
Cały nieanalityczny proces przygotowania programu był przeprowadzony bardzo sprawnie i z wykorzystaniem wielu różnych technik. Pierwszym krokiem było przeprowadzenie kilkunastu wywiadów z lokalnymi ekspertami na temat proponowanego programu. Drugim krokiem była publiczna prezentacja projektu programu, podczas której zebrano wnioski do dalszego wykorzystania w pracy projektantów. Kluczowym elementem dalszej pracy były dwie konferencje klimatyczne, podczas których zapadły zasadnicze decyzje dotyczące przygotowywanego programu.
Czas na konsultacje
Konferencje klimatyczne zgrupowały blisko 60 osób: decydentów, liderów lokalnych, przedsiębiorców dobranych pod kątem 8 zaproponowanych na początku tworzenia programu tematów istotnych dla ochrony klimatu na poziomie lokalnym, tj.
– Planowanie przestrzenne
– Termomodernizacja budynków
– Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii wiatru, słońca i wody
– Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii biomasy, geotermii i kogeneracji
– Mobilność (transport)
– Przedsiębiorczość a efektywność energetyczne i odnawialne źródła energii
– Edukacja ekologiczna i informowanie mieszkańców
– Zarządzanie i finansowanie
Podczas pierwszej konferencji omawiano potencjał, cele i szanse do wykorzystania w rozwoju niskoemisyjnej gospodarki. Podczas drugiej konferencji zastanawiano się nad narzędziami i wiodącymi projektami koniecznymi do wdrożenia, aby program został zrealizowany. Każda konferencja trwała jeden dzień i angażowała zaproszonych gości w aktywna pracę podczas warsztatów, podobnie jak to było podczas debat klimatycznych projektu „Dobry klimat dla powiatów”.
Wypracowane podczas konferencji koncepcje projektów zostały następnie bardziej szczegółowo opracowane w oparciu o dalsze wywiady z lokalnymi ekspertami oraz warsztat z przedstawicielami wszystkich gmin powiatu. Po zatwierdzeniu programu przez radę powiatu została ona ogłoszona publicznie.
Lokalna wartość dodana
Głównym założeniem strategii energetycznej powiatu Miesbach jest wytworzenie wartości dodanej w regionie dzięki zastąpieniu zewnętrznych źródeł energii (głównie kopalnych) własnymi źródłami energii (głównie odnawialnymi). W czasie opracowywania strategii powiat Miesbach korzystał w większości z prądu i innych źródeł energii kupowanych u dostawców spoza powiatu. Nawet jeśli zakup następował u przedsiębiorcy zarejestrowanego na terenie powiatu, to produkt pochodził spoza powiatu, a więc na lokalnym rynku pozostawała jedynie wartość marży zysku tego przedsiębiorcy, a większość wartości tego produktu wędrowała do producenta, poza powiat, zubożając go. Wartość pozostającą w powiecie oszacowano na 15% całej zakupionej w powiecie energii.
Przy zrealizowaniu strategii większość energii będzie produkowana lokalnie, a więc większość wartości tej energii pozostanie na terenie powiatu, budując jego bogactwo. Oszacowano, że może to być nawet 80% wartości potrzebnej powiatowi energii.
Wartość dodana pozostająca w powiecie Miesbach w przypadku wykorzystania kopalnych i odnawialnych źródeł energii.
Energetyczny trójskok
Podstawą opracowanego już programu jest koncepcja tzw. trójskoku energetycznego. Na trzy skoki składają się następujące trzy rodzaje działań: oszczędzanie energii (np. ocieplanie budynków, zmiana zachowań konsumentów), efektywność energetyczna (np. kogeneracja, rekuperacja ciepła) i odnawialne źródła energii (np. wykorzystanie biomasy i energii słońca).
Oceniono także że aby zrealizować program niezależności energetycznej do 2035 roku, potrzebna będzie 40% redukcja emisji gazów cieplarnianych do 2020 roku. Uczestnicy konferencji klimatycznych zmodyfikowali tę propozycje przygotowując własny scenariusz, który zakłada redukcje emisji o 36,4% do 2020 roku i bardziej ambitne działania po 2020 roku.
Energetyczny trójskok.
W ramach programu realizacyjnego do roku 2020 zidentyfikowano 72 konkretne działania do wykonania, z których tylko niektóre bezpośrednio przyczyniały się do redukcji emisji, a pozostałe były konieczne, aby przygotować się do tej redukcji, do kolejnych inwestycji lub do monitoringu wyników programu. Najważniejsze działania to:
– program zielonych zamówień publicznych,
– doradztwo energetyczne dla mieszkańców,
– utworzenie stanowiska menadżera ochrony klimatu,
– termomodernizacja budynków publicznych.
Każdy z tych programów został rozpisany pod względem swojej roli, potrzebnych do jego realizacji instytucji, grupy docelowej, kosztów i roli dla redukcji emisji. Być może tak mógłby wyglądać proces przygotowywania i wynik tego procesu w przypadku Pilotażowego Programu Niskowęglowego Rozwoju w projekcie Dobry klimat dla powiatów
. Już niedługo podejmiemy takie wyzwanie w jednym z polskich powiatów.
Wykorzystano materiały
Prezentację Silke Karcher z niemieckiego Ministerstwa Środowiska, Ochrony Przyrody i Energetyki Jądrowej przedstawionej 14 maja w Warszawie na seminarium demosEUROPA na temat klimatu i polityki energetycznej.
Materiały ze strony internetowej
www.landkreis-miesbach.de
, w tym:
– Landkreisentwicklungskonzept Unser Landkreis Miesbach 2014
, Entwicklungskonzept – Konzept Projekte, Landkreis Miesbach, lipiec 2009:
www.landkreis-miesbach.de/media/custom/221_1047_1.PDF?1279620217
– Landkreis-Entwicklungskonzept, Unser Landkreis Miesbach 2014 – von Landkreisleitbild und Agenda zur nachhaltigen Regionalentwicklung
, Landkreis Miesbach, styczeń 2011:
www.landkreis-miesbach.de/media/custom/1871_159_1.PDF?1289843947
– Kreisentwicklung Projektstand Januar 2012, Landkreis Miesbach, styczeń 2012:
www.landkreis-miesbach.de/media/custom/221_2050_1.PDF?1329478588
– Konzept zur Energiewende im Landkreis Miesbach, KlimaKom eG, Green City Energy GmbH, styczeń 2011
– Dokumentacja konferencji klimatycznych zorganizowanych podczas przygotowania Konzept zur Energiewende im Landkreis Miesbach
w Gmund am Tegernsee 7.05.2011 i 2.07.2011:
www.landkreis-miesbach.de/media/custom/1871_238_1.PDF?1306687449
www.landkreis-miesbach.de/media/custom/1871_237_1.PDF?1306687192
www.landkreis-miesbach.de/media/custom/221_2187_1.PDF?1311854275
Uwagi
Jest to ósmy z materiałów w opracowanym przez dr. Wojciecha Szymalskiego cyklu Oblicza Energiewende
, w którym co tydzień prezentujemy inną twarz zmian w niemieckiej gospodarce i społeczeństwie związanych z przejściem na odnawialne źródła energii. Zapraszamy na energetyczną wycieczkę po Niemczech!
Cykl artykułów powstał w ramach projektu LIFE+ Dobry klimat dla powiatów
, a jego źródłowym miejscem publikacji jest portal:
. Wszystkie artykuły z cyklu są udostępnione na licencji Creative Commons CC-BY-SA 3.0 PL: