W krainie zrównoważonego transportu

W dniach 4-8 listopada 2010 w siedzibie Instytutu ds. Migracji i Repatriacji Dom św. Jadwigi w Oerlinghausen (Nadrenia Płn-Westfalia) odbyło się spotkanie inicjujące projektu Improving the environmental communication and awareness of migrants and social disadvantaged citizens [zobacz >>>]. Instytut pełni rolę koordynatora projektu.

Czas pobytu wypełniały nam spotkania i dyskusje w gronie uczestników oraz wycieczki.

Pierwszego dnia spacerowaliśmy po samym Oerlinghausen, malowniczo położonym wśród wzgórz Lasu Teutoburskiego.
Drugiego dnia zwiedziliśmy muzeum ideologii i terroru SS na zamku Wewelsburg oraz dawny zespół klasztorny Dalheim – przykład harmonijnego współistnienia człowieka z przyrodą.

Wśród licznych eksponatów muzeum SS znajduje się plakat reklamowy nazistowskiej idei przystępnego cenowo samochodu dla każdej rodziny.
Decydenci III Rzeszy w zmotoryzowaniu społeczeństwa upatrywali jeden z czynników poprawy jego samopoczucia i statusu, a w konsekwencji — wzrostu akceptacji dla rządów NSDAP. O ile klęska faszystowskiej ideologii przerwała jej ścisły związek z niemieckim przemysłem motoryzacyjnym, o tyle wyhodowane wówczas nadmierne wartościowanie samochodu i związane z nim postawy roszczeniowe przetrwały do dzisiaj i wciąż mają się dobrze.
Duch tego plakatu również żyje w dzisiejszych reklamach. Wyłania się z nich najczęściej tyleż kusząca co odrealniona wizja samochodu na pustej drodze (nigdy w korku), na tle pięknych krajobrazów (a nie np. ekranów dźwiękowych), bez słowa o realnych (bezpośrednich i zewnętrznych) kosztach jego użytkowania. I rzesze ludzi dają się nabrać…

Ostatniego dnia programu odwiedziliśmy Studio Hoink w Hoinkhausen, w którym młodzież (16-25 lat) pod opieką personelu tworzy krótkie filmy (tzw. podcasty), od pomysłu, przez scenariusz, nagranie do montażu. Część z filmów poświęcono ekologii i ochronie środowiska. Widzieliśmy przykłady filmików o różnicach między północą a południem, na jednym małorolny farmer z Filipin opowiadał, że zauważa i odczuwa negatywne skutki globalnego ocieplenia.

My także mogliśmy potrenować i jako ćwiczenie nakręciliśmy etiudę o tym, jak sortowanie odpadów podnosi atrakcyjność u płci przeciwnej. Tu prezentujemy kadr z filmu, a poniżej całość.

Zarówno w wolnym czasie jak i podczas zaplanowanego zwiedzania bacznie obserwowaliśmy niemieckie otoczenie znajdując w nim wiele interesujących przejawów troski o środowisko i ludzi. Oto kilka z nich – szczególnie pożądanych do upowszechnienia w Polsce.

Gospodarka odpadowa

W Niemczech funkcjonują już w większości sklepów automaty przyjmujące butelki (szklane i plastikowe), a nawet puszki aluminiowe.
Wzbudziły one spore zainteresowanie uczestników spotkania.

Większość automatów umożliwia także zwrot skrzynek po butelkach przez specjalne okienko.

Producenci oznaczają opakowania bezobsługowo-zwrotne czytelnym piktogramem, widocznym również na automacie.

Po wepchnięciu wszystkich opakowań naciskamy przycisk ,,końca transakcji”, na co maszyna drukuje kupon z łączną kwotą.
W kasie zamienia się go na gotówkę.
Co więcej – nie trzeba się legitymować paragonem zakupu z danego sklepu, tak jak w Polsce.
Wystarczy aby puszka czy butelka pochodziła z asortymentu danej sieci, miejsce zakupu może leżeć na drugim końcu Niemiec.

Czy nie tą drogą powinna pójść Warszawa, dając przykład reszcie kraju, zamiast rozbudowywać spalarnię?

Bezpieczeństwo ruchu drogowego

Jadąc do Oerlinghausen, 16-tysięcznego miasteczka w Westfalii, nie spodziewaliśmy się ujrzeć w nim aż tak wielu różnych pozytywnych przykładów troski o niechronionych uczestników ruchu drogowego w postaci infrastruktury przystosowanej do ich wygody, a nie szytej jedynie na miarę samochodów, z którą mamy do czynienia w Polsce. Opisywaliśmy już przystanki półwyspowe [zobacz >>>] i zmniejszenie łuków na skrzyżowaniu [zobacz >>>]. W tej relacji pokażemy kilka kolejnych wzorców do naśladowania.

W okolicy szkoły nie poprzestano na formalnym ograniczeniu prędkości, ale dwa przystanki półwyspowe usytuowano symetrycznie względem osi jezdni. Między nimi do jazdy pozostaje zaledwie 3,5 metra.
Uzyskane przewężenie nie pozwala pojazdom na mijanie i wyprzedzanie – zmuszając do zwolnienia i ostrożnej jazdy.
Podczas postoju autobusu ruch jest w ogóle wstrzymany.

Tu również kierowcy muszą cierpliwie czekać za autobusem, ponieważ – odwrotnie niż w Warszawie – bezpieczeństwo ludzi i sprawność transportu zbiorowego ceni się wyżej niż płynność ruchu i wygodę zmotoryzowanych.

A to ten sam przystanek z odsłoniętym peronem półwyspowym.

Przy kolejnym przystanku oprócz obustronnego przewężenia znajduje się łagodny próg, który nie przeszkadza autobusom, o czym przekonuje poniższy film. A kiedy stołeczny ZTM da się wreszcie przekonać, że linie autobusowe mogą współistnieć z fizycznym uspokojeniem ruchu [zobacz >>>]?

Kolejnym dobrym przykładem fizycznego uspokojenia ruchu są naprzemienne przewężenia jezdni (dla czytelności wskazane strzałkami).
Zastosowano je mimo całkiem sporego natężenia ruchu, zgodnie z priorytetami wspomnianymi wyżej.

Niemcy na wielu odcinkach dróg dają rowerzystom wybór: jeśli czujesz się na siłach – korzystaj z jezdni, jeśli nie – możesz jechać chodnikiem. (Po lewej powiększone oznakowanie).

Transport intermodalny

Ponieważ stacja kolejowa Oerlinghausen leży dość daleko od centrum miasta i obszarów zabudowy mieszkalnej, dużej wagi nabiera uzupełniający transport autobusowy i jego koordynacja z rozkładem jazdy pociągów.

Oerlinghausen można wskazać jako niemal wzorcowy przykład prawidłowych warunków przesiadkowych ,,drzwi w drzwi”.

Kiedy przyjdziemy na tę niedużą stację przy jednotorowej linii 15-20 minut przed odjazdem pociągu, robi ona wrażenie opustoszałej, zwłaszcza w aurze jesiennej słoty. Nic nie zwiastuje ruchu pojazdów i pasażerów, jaki rozpocznie się za chwilę.

Na kilka minut przed przyjazdem nowoczesnych szynobusów z obu kierunków, pojawią się (także nowoczesne) autobusy.
Przez pewien czas jedne i drugie czekają, aby każdy pasażer mógł spokojnie przesiąść się do innego środka transportu.
Kiedy czas na przesiadkę minie, pociągi i autobusy odjeżdżają, a stacja znów wyludnia się aż do następnego przypływu wywołanego
koordynacją rozkładów jazdy. Oglądając poniższy film można lepiej wczuć się w atmosferę intermodalnej stacji Oerlinghausen w ruchu.

Walory tego niewielkiego węzła podnosi dodatkowo zadaszony parking rowerowy na peronie.

Przykład dbałości o bezpieczeństwo i wygodę pasażerów, zwłaszcza starszych czy mniej sprawnych ruchowo – wysuwany spod drzwi wagonu stopień wypełniający niebezpieczną lukę do peronu.

Przykład dbałości o rowerzystów – uchwyt dzięki któremu czekając na zielone światło nie trzeba zsiadać czy podpierać się o ziemię, można też szybciej ruszyć (Paderborn).

Zobacz też

Relacja z kolejnego spotkania ICAMS na Sycylii [zobacz >>>].

Film o redukcji odpadów

Projekt ICAMS jest realizowany w ramach programu „Uczenie się przez całe życie” – Grundtvig i finansowany ze środków Unii Europejskiej.