Sprawozdanie z Komisji Dialogu Społecznego poświęconej hałasowi instalacyjnemu

Uczestnicy spotkania

W dniu 19 stycznia 2011 roku w sali konferencyjnej Biura Ochrony Środowiska w Warszawie odbyło się posiedzenie Komisji Dialogu Społecznego ds. Środowiska Przyrodniczego poświęcone w całości problematyce hałasu instalacyjnego na Mokotowie w Warszawie.

Zainteresowanie tą problematyką było bardzo duże. Na kilka dni przed obradami gazeta Metro opublikowała artykuł: Buczy i huczy, czyli bezsenność w stolicy. Sala konferencyjna zapełniła się do ostatniego miejsca. Oprócz przedstawicieli organizacji pozarządowych, wchodzących w skład KDS, przybyli radni dzielnicy i radna Warszawy, dwóch naczelników BOŚ, wiceprezes Spółdzielni Mokotów, przedstawiciele Rady Osiedla i mieszkańcy Osiedla Domaniewska. Był też przedstawiciel Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, akustyk, a także przedstawiciel PWPW, najbliższego sąsiada Osiedla prowadzącego instalację.

Referat na temat hałasu instalacyjnego

Dyskusję na temat ponadnormatywnego hałasu i wibracji w domach Osiedla oraz przyczyn tych bardzo niekorzystnych dla mieszkańców zjawisk poprzedził ponad godzinny, szczegółowy referat merytoryczny, wygłoszony przez przedstawiciela Zielonego Mazowsza i jednocześnie pracownika naukowego Politechniki Warszawskiej. Materiały pomiarowe do tego referatu pomagał zbierać nieżyjący już mgr inż. Tomasz Roliński.

Na wstępie wyświetlony został fragment Jego wypowiedzi z telewizyjnej audycji na temat hałasu, wyemitowanej przez stację TVN Warszawa 2009.10.28. Potem przytoczono fragmenty listów mieszkańców, skierowanych do administracji i zarządu Spółdzielni, z prośbą o interwencję w sprawie hałasu. Znacznie więcej cytatów z tych listów zamieszczone było w artykule gazety Południe z 2007 roku. Artykuł ten udostępniono zebranym.

We wszystkich listach mieszkańcy osiedla pisali o hałasie i wibracjach dochodzących do osiedla od strony zachodniej, czyli galerii handlowej i okolicznych biurowców. Dlatego w referacie szczegółowo zostały omówione te instalacje. Przedstawiono fotografie urządzeń, a wśród nich potężnych wentylatorów o wielkiej wydajności, niczym nie osłoniętych i nie obudowanych na dachach i mniejszych wentylatorów – przy ziemi tych obiektów, lokalizując je w przestrzeni na mapie i fotografii ukazującej topografię osiedla oraz położenie poszczególnych budynków.

Wyświetlono także reportaż TVP3, nadany na antenie 2007.03.26, na temat hałasu instalacyjnego w Osiedlu Domaniewska, w którym mieszkańcy skarżyli się na uciążliwości hałasowe, a urzędnicy rozkładali bezradnie ręce mówiąc, że sprawa jest im znana, przekroczenia są, ale nie udało się znaleźć winnego tych przekroczeń.

Komentując tę wypowiedź stwierdzono, że do dziś dnia niewiele się w tej sprawie zmieniło i dlatego złożona została skarga na bezczynność BOŚ do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

W dalszej części referatu prelegent przystępnie przedstawił wybrane zagadnienia teoretyczne związane z sumowaniem dźwięku w środowisku, wyjaśnił przyczyny powstawania dudnień i wibracji, omówił wpływ prędkości i kierunku wiatru a także wpływ gradientu temperatury na propagację fal akustycznych wykazując, że oba te zjawiska są niekorzystne dla osiedla ze względu na położenie wielkich obiektów handlowych, rozrywkowych, kinowych i biurowych, zbudowanych ćwierć wieku później niż osiedle.

W referacie wyjaśniono czym są i jak powstają wibracje w budynkach, a w końcowej części referatu podano udowodnione naukowo szkodliwe wpływy wibracji na organizm człowieka.

Wyniki pomiarów hałasu

Referat został udokumentowany wynikami pomiarów poziomu dźwięku zarówno w obiektach emitujących hałas jak też w strefie ochrony z zabudową mieszkaniową.

Widmo częstotliwościowe dźwięku w kolejnych tercjach (trzecich częściach oktawy), zarejestrowane najwyższej światowej klasy aparaturą pomiarową, wskazuje najbardziej prawdopodobnego emitenta. BOŚ nie tylko nie chce wyprowadzić wniosków z tych pomiarów, ale bagatelizuje je i odrzuca nie prowadząc podobnych własnych badań w czasie działania instalacji nękającej mieszkańców.

Badania BOŚ znane stronom w postępowaniu administracyjnym ciągnącym się już 9 lat (!) ograniczają się wyłącznie do pomiarów po uprzedzeniu stron skarżonych (zgodnie zresztą z przepisami kodeksu postępowania administracyjnego), ale nie zgodnie z wytycznymi Ministra Środowiska wydanymi w tej sprawie w odpowiedzi na interpelację poselską, w piśmie do Marszałka Sejmu z dnia 11 maja 2009 roku. W protokołach z tych pomiarów w uwagach komisja dokonywała wpisów, że instalacja nie pracuje w sposób typowy, to znaczy na czas pomiarów wyłączano lub znacznie obniżano moc dominujących źródeł hałasu.

Pomiary przeprowadzone bez uprzedzania emitentów wykazały niezbicie, że przekazywane oficjalnie wersje o wyłączaniu instalacji w nocy są nieprawdziwe. Wręcz przeciwnie. Hałas niskoczęstotliwościowy od potężnych wentylatorów nasila się właśnie nocami zakłócając lub wręcz uniemożliwiając sen mieszkańcom osiedla. Powoduje on w mieszkaniach wibracje i wtórny, falujący hałas o poziomie 10 do 100 razy większym od dopuszczalnego, o czym świadczą pomiary. Notowano także przekroczenia w mieszkaniu blisko tysiąc razy większe to znaczy 58 dB (A) zamiast dopuszczalnych nocą maksimum 30 dB (A).

Nękający hałas trwa nadal przy zupełnej bezczynności BOŚ w tej sprawie, potwierdzonej na KDS przez Naczelnika Wydziału Uzgodnień Inwestycyjnych i Ochrony Powietrza Atmosferycznego.

Ocena prawna postępowania administracyjnego

W części poświęconej ocenie prawnej postępowania administracyjnego wskazano, iż zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego załatwienie sprawy szczególnie skomplikowanej winno nastąpić nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, podczas gdy postępowanie w sprawie przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku Osiedla Domaniewska II trwa już prawie 9 lat. W toku tego postępowania BOŚ wydał szereg decyzji zobowiązujących sąsiadujące z osiedlem biurowce do sporządzenia i przedłożenia przeglądu ekologicznego, motywując to niemożnością ustalenia metodą pomiarową podmiotu odpowiedzialnego za przekroczenie norm hałasu. Decyzje te datowane na 2006 r. zostały wykonane przez wszystkie podmioty, z wyjątkiem spółki pod firmą Rodamco CH1 Sp. z o.o., eksploatującej instalację usytuowaną na terenie centrum handlowego Galeria Mokotów. Spółka ta skutecznie odwołała się od decyzji nakładającej obowiązek sporządzenia przeglądu ekologicznego.

Przeprowadzenie postępowania administracyjnego w przedmiocie wydania ponownej decyzji nakładającej na Rodamco CH1 Sp. z o.o. obowiązek sporządzenia przeglądu ekologicznego zajęło BOŚ kolejne 2 lata. W lutym 2009 r. BOŚ zobowiązał Rodamco CH1 Sp. z o.o. do sporządzenia przeglądu ekologicznego całej instalacji eksploatowanej przez ten podmiot, usytuowanej w szczególności na dachu oraz wewnątrz centrum handlowego. W maju 2009 r. (częściowo również w lipcu 2009 r. z uchybieniem terminowi zakreślonemu w decyzji z lutego 2009 r.) Rodamco CH1 Sp. z o.o. złożyło przegląd ekologiczny sporządzony przez podmiot nie posiadający stosownej akredytacji. Pomimo wielu istotnych zastrzeżeń do ww. przeglądu ekologicznego zgłoszonych przez stronę postępowania, która zainicjowała całe postępowanie administracyjne, w szczególności wskazujących na niekompletność oraz nierzetelność złożonego przeglądu ekologicznego, BOŚ nie podjął żadnych działań zmierzających do wyegzekwowania od Rodamco CH1 Sp. z o.o. wykonania decyzji z lutego 2009 r.

Omawiając ustalenia zawarte w złożonym przez Rodamco CH1 Sp. z o.o. przeglądzie ekologicznym wykazano, iż sporządzający przegląd ustalił hałas emitowany jedynie przez niektóre urządzenia, pomijając wszystkie urządzenia posadowione w budynku Galerii Mokotów oraz większość usytuowanych na dachu tego budynku, jak również hałas związany z ruchem samochodów przemieszczających się po parkingu centrum handlowego.

Wskazać należy, iż w toku dyskusji przedstawiciel BOŚ przyznał, że przegląd ekologiczny Galerii Mokotów winien zostać sporządzony dla całej instalacji, niemniej jednak BOŚ nie ma zastrzeżeń do przedłożonego mu przeglądu ekologicznego ww. obiektu. Przedstawiciel BOŚ wyjaśnił, iż prowadzone są rozmowy z przedstawicielami Rodamco CH1 Sp. z o.o., które mają doprowadzić do przekazania przez Rodamco CH1 Sp. z o.o. pełnej inwentaryzacji wszystkich urządzeń zainstalowanych na terenie Galerii Mokotów. Zapytany w jakim trybie te rozmowy są prowadzone, nie udzielił żadnych wyjaśnień.

W dalszym toku wskazano, iż wszelkie wnioski dowodowe zmierzające do wykazania nierzetelności złożonego przeglądu ekologicznego, o którym mowa powyżej, spotykały się ze strony BOŚ z brakiem reakcji, zaś podjęte działania zmierzały do przedłużenia postępowania. Dla przykładu wskazano na decyzję z 25 stycznia 2010 r. odmawiającą wszczęcia z urzędu postępowania w sprawie nałożenia na Rodamco CH1 Sp. z o.o. obowiązku sporządzenia przeglądu ekologicznego Galerii Mokotów. Wyjaśniono, iż w żadnym z pism nie został postawiony wniosek o wydanie kolejnej decyzji administracyjnej w tym przedmiocie, domagano się natomiast podjęcia przez BOŚ ustawowo określonych działań zmierzających do przymuszenia Rodamco CH1 Sp. z o.o. do wykonania ostatecznej i prawomocnej decyzji z lutego 2009 r. Decyzja ze stycznia 2010 r. została uchylona w całości przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Warszawie w dniu 30 kwietnia 2010 r.

Wobec dalszej inercji BOŚ, w dniu 27 października 2010 r. strona złożyła do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Warszawie zażalenie na niezałatwienie sprawy w terminie, podnosząc, iż do dnia złożenia zażalenia BOŚ w żaden sposób nie odniósł się do wniosków złożonych w pismach z sierpnia i grudnia 2009 r. zawierających również zastrzeżenia do złożonego przeglądu.

Postanowieniem z dnia 29 listopada 2010 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze uznało złożone zażalenie za uzasadnione w całości i wyznaczyło BOŚ termin na ustosunkowanie się do wniosków strony do dnia 31 grudnia 2010 r.

W odpowiedzi na powyższe postanowienie BOŚ doręczył stronie pismo z dnia 16 grudnia 2010 r., w którym poinformował o dacie wydania decyzji nakładającej na Rodamco CH1 Sp. z o.o. obowiązek sporządzenia przeglądu ekologicznego, o tym że przegląd został wykonany i złożony, a organ nie posiada żadnych zastrzeżeń co do jego rzetelności i kompletności.

W tych okolicznościach strona zmuszona została do skierowania sprawy na drogę postępowania sądowo administracyjnego, w którym skarży bezczynność organu. Skarga ta wpłynęła do BOŚ w dniu 11 stycznia 2011 r. i jak wynika z oświadczenia przedstawiciela BOS na KDS organ zamierza poczekać na rozstrzygnięcie sądu.

Tytułem podsumowania wskazano, iż w przypadku uchylania się przez zobowiązanego od wykonania decyzji administracyjnej nakładającej obowiązek sporządzenia przeglądu ekologicznego organ może skorzystać z instytucji prawnych określonych w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. W szczególności organ może nałożyć na prowadzącego instalację grzywnę w celu przymuszenia, której łączna wysokość nie może przekroczyć 200.000 zł (w przypadku osób prawnych), może również skorzystać z instytucji wykonania zastępczego na koszt prowadzącego instalację, który uchyla się sporządzenia przeglądu ekologicznego. Jak wskazano jednak, na podstawie powołanych dokumentów, w tym pisma z dnia 16 grudnia 2010 r. BOŚ nie zamierza skorzystać z żadnej z tych możliwości.

Konkluzja

W wyniku dyskusji, w której udział brali członkowie KDS, urzędnicy BOŚ, radni, mieszkańcy i prowadzący instalacje – zapadła decyzja skierowania do Prezydent Warszawy stanowiska KDS w tej sprawie. Stanowisko przegłosowano przy jednym głosie wstrzymującym (przedstawiciela BOŚ). Oto najważniejsze fragmenty tego stanowiska:

(…) Komisja wnosi o:

1. rzetelne i niezwłoczne zbadanie problemu hałasu i wibracji z uwzględnieniem zebranych dokumentów, zeznań świadków (…) i podjęcie działań zmierzających do zapewnienia ochrony przed hałasem;

2. wyegzekwowanie od Rodamco CH1 Sp. z o.o. w Warszawie wykonania decyzji Prezydenta m. st. Warszawy z dnia 25 lutego 2009 r., nakładającej na ten podmiot obowiązek sporządzenia przeglądu ekologicznego, obejmującego całą instalację emitującą hałas przez Galerię Mokotów, w szczególności z uwzględnieniem pełnej dokumentacji technicznej instalacji klimatyzacyjnej, wentylacyjnej, ogrzewczej, odzysku ciepła i utrzymywania poprawnej wilgotności powietrza;

3. ocenę tego przeglądu przez biegłego w zakresie akustyki;

4. zachowanie terminów określanych w Kpa na dokonanie czynności procesowych.

W uzasadnieniu napisano:

Naszym zdaniem niedopuszczalna jest dalsza bezczynność i bezskuteczne poszukiwanie przez dziewięć lat winnych imisji na nieruchomości położone na terenie Osiedla Domaniewska II, polegających na zanieczyszczeniach akustycznych powietrza oraz narażanie setek osób na uciążliwości uniemożliwiające sen i zakłócające warunki korzystania z mieszkań. Rejestrowany okresowo poziom hałasu w mieszkaniach położonych na terenie Osiedla Domaniewska II, potwierdzony pomiarami zaprezentowanymi w referacie, rażąco przekracza dopuszczalne normy hałasu. KDS wskazuje, iż zgodnie z przepisem art. 144 Kodeksu cywilnego właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych. Do BOŚ należy natomiast kontrola przestrzegania przez prowadzących instalacje przepisów prawa ochrony środowiska.

Ilustracje

Obraz dźwięku zapisanego na cyfrowym oscyloskopie z pamięcią firmy Tektronix, odbieranego mikrofonem sonometru – pokazuje dudnienia w pomieszczeniu mieszkalnym.

Analiza widmowa i poziomy dźwięku zarejestrowane sonometrem typu 2250 klasy I firmy Brüel & Kjær – typowe dla stanu zgodnego z normami hałasu w nocy w pomieszczeniu mieszkalnym.

Analiza widmowa i poziomy dźwięku zarejestrowane sonometrem typu 2250 klasy I firmy Brüel & Kjær – typowe dla stanu znacznego przekroczenia hałasu w nocy w pomieszczeniu mieszkalnym (tzw. buczenie rezonansowe budynku).

Wykresy równoważnego poziomu dźwięku (A) LAeq i wartości chwilowych dźwięku (C) LCPeak w nocy w pomieszczeniu mieszkalnym (tzw. buczenie rezonansowe budynku) – przekroczenia normy od 8 do 18 dB (A).

Wykres równoważnego poziomu dźwięku (A) LAeq i wartości chwilowych dźwięku (C) LCPeak wykazujący, że prowadzący instalację wykorzystuje ją w nocy (wyłączenie dominującego źródła dopiero ok. godz. 3.20) (około godz. 5.20 prawdopodobna operacja lotnicza).

Fragment pisma Ministra Środowiska do Marszałka Sejmu w sprawie hałasu na Mokotowie.