KDS opiniuje SIWZ tramwaju do Wilanowa
Wstęp
Tramwaje Warszawskie ponownie dały dobry przykład, konsultując projekt na najwcześniejszym możliwym etapie. We wtorek na Komisji Dialogu Społecznego ds. Transportu omawiana była specyfikacja istotnych warunków zamówienia (SIWZ) koncepcji tramwaju do Wilanowa, z odgałęzieniami na wschód (Gagarina, w kierunku Nehru/Czerniakowskiej-bis) i zachód (Św. Bonifacego). Poza nieprecyzyjnie sformułowanym celem realizacji inwestycji (uwaga 1), Komisja pozytywnie odniosła się do projektu, pochwalając zwłaszcza zapisanie w nim wymogu uzyskania prędkości komunikacyjnej na poziomie 26 km/h, co pozwoliłoby zakwalifikować linię wilanowską do szybkich tramwajów. Dodatkową korzyścią z budowy tramwaju powinna być normalizacja przekrojów jezdni na niektórych przewymiarowanych ulicach, takich jak Rakowiecka między al. Niepodległości i Puławską.
Aby uczynić uchwałę bardziej zrozumiałą wyjaśniamy, że SIWZ przewiduje równoległą realizację trzech zadań, czyli przygotowanie dokumentacji w kilku wariantach dla:
Zadanie A: budowa trasy tramwaju szybkiego od węzła Bitwy Warszawskiej 1920 r. do dworca Warszawa Zachodnia,
Zadanie B: budowa trasy tramwaju szybkiego od ul. Banacha do ul. Rakowieckiej przez ul. Żwirki i Wigury, Rostafińskich i Boboli,
[Po zrealizowaniu piętnastoletnich planów budowy ciągłej drogi rowerowej przy prawie całej ul. Banacha [zobacz >>>] [zobacz >>>] [zobacz >>>], najwyższy czas wybudować planowaną niewiele krócej trasę tramwajową.]
Zadanie C: budowa trasy tramwaju szybkiego od stacji metra Pole Mokotowskie ulicami Rakowiecką, Puławską, Goworka, Spacerową Belwederską, Sobieskiego, al. Rzeczypospolitej do skrzyżowania z ul. Branickiego wraz z odnogami w ciągu ul. Gagarina (do ul. Czerniakowskiej) oraz w ciągu ul. Św. Bonifacego (do pętli autobusowej Stegny) oraz budowę torów odstawczych w rejonie stacji metra Ratusz – Arsenał.
Należy mieć nadzieję, że Zadania A, B i C zostaną zrealizowane nie tylko w sferze dokumentacji, tak jak koncepcja sprzed dziesięciu lat, której rozwinięcie stanowi załącznik do obecnego SIWZ. [Na zdjęciu harmonogram ze Studium wykonalności dla projektu „Budowa Trasy Tramwajowej od pętli Banacha do Wilanowa” z 2004 r.]
Uchwała KDS ds. Transportu
nr 10/2015 z dnia 17 marca 2015 r.
w sprawie specyfikacji istotnych warunków zamówienia do opracowania wielobranżowej koncepcji budowy trasy szybkiego tramwaju od Dworca Zachodniego do Wilanowa
Na podstawie regulaminu działania Komisji Dialogu Społecznego ds. transportu z dnia 19 czerwca 2013 r. oraz Programu współpracy m.st. Warszawy w roku 2015 z organizacjami pozarządowymi, uchwala się, co następuje:
Komisja popiera ideę rozwoju systemu tramwajowego w Warszawie, w tym budowy linii tramwajowej z Dworca Zachodniego do Wilanowa. Jej budowa powinna posłużyć jako okazja do modernizacji ciągów komunikacyjnych, przez które będzie prowadzić. W związku z tym, Komisja zgłasza następujące uwagi i postulaty:
1. Cel budowy trasy tramwajowej określony w punkcie 5.1 należy doprecyzować, tak by budowa linii tramwajowej nie służyła jedynie konkurencyjności pomiędzy różnymi gałęziami transportu zbiorowego. Cel w obecnym brzmieniu punktu 5.1.2 („zwiększenie udziału komunikacji tramwajowej w podróżach niepieszych”) mógłby zostać osiągnięty np. poprzez skłonienie do przesiadki do tramwajów z autobusów lub rowerów, co nie przyniosłoby większych korzyści dla systemu transportowego miasta i byłoby rozbieżne z celami dokumentów nadrzędnych. Zgodnie ze strategią transportową miasta (celem szczegółowym III.1), przedsięwzięcia realizowane przez jednostki miejskie powinny służyć racjonalizacji zachowań komunikacyjnych mieszkańców, w tym skłanianiu do wyboru innego środka podróży niż samochód na rzecz odbywania podróży pieszych, rowerem i podróżowania transportem publicznym. W związku z tym punkt 5.1.2 należy przeformułować na „zwiększenie udziału komunikacji zbiorowej i rowerowej w podróżach niepieszych” lub „zmniejszenie udziału podróży odbywanych samochodami osobowymi”.
2. Zakres Zadania C (punkt 2.1.3) słusznie obejmuje odgałęzienie na zachód. Należy jednak rozważyć, czy pilniejszym odgałęzieniem nie jest linia w al. Wilanowskiej, prowadząca do Metra Wilanowska i planowanej linii tramwajowej na Służewiec. Linia ta została wskazana w Ogólnej koncepcji perspektywicznego układu sieci tramwajowej w Warszawie jako pierwsza do realizacji, właśnie w powiązaniu z linią Dworzec Zachodni-Wilanów.
3. Zakres Zadania C (punkt 2.1.3) powinien również uwzględniać możliwość budowy tramwaju na Rudę, również wskazaną jako jedna z trzech najpilniejszych tras w opracowaniu wymienionym w uwadze 2. W związku z tym wątpliwość budzi budowa torów odstawczych przy stacji Ratusz-Arsenał w ruchu liniowym. Pożądane byłoby raczej dążenie do realizacji tramwaju na Rudę, gdzie wystarczyłaby jedna linia silna, która kursowałaby w relacji Ruda-Mickiewicza-Marszałkowska-Sobieskiego-Wilanów (linia nr 15).
4. Korzystniejszą lokalizacją dla torów odstawczych niż plac Bankowy jest ich usytuowanie przy Dworcu Gdańskim, m.in. ze względu na obsługę długiego odcinka Muranowa między stacjami metra Ratusz i Dworzec Gdański, poprawę warunków przesiadek tramwaj/kolej oraz mniej reprezentacyjny charakter przestrzeni, którą trzeba by przeznaczyć na dodatkowe tory.
5. Wariant A3 na odcinku Dworzec Zachodni-Bitwy Warszawskiej 1920 r. (punkt 5.3.1.4) powinien uwzględniać możliwość poprowadzenia tramwaju przez park w poziomie gruntu, wykorzystując fakt, że Aleje Jerozolimskie są w tym miejscu poprowadzone na wyniesieniu.
Na skrzyżowaniu Grójecka/Banacha należy wykluczyć możliwość bezkolizyjnego prowadzenia ruchu samochodowego w ciągu Grójeckiej (do strefy śródmiejskiej) oraz likwidacji przejść naziemnych przez którekolwiek ramię skrzyżowania.
6. Komisja pozytywnie ocenia rozwiązania dot. ul. Rakowieckiej przedstawione w załączniku nr 2, z zastrzeżeniem, że linia tramwajowa powinna być przesunięta w kierunku południowym kosztem zwężenia jezdni do 6,0m. Pozwoli to ograniczyć kolizje z drzewami oraz z wyjściem z Metra Pole Mokotowskie.
7. Warianty Zadania C powinny uwzględnić możliwość wykonania torowiska tramwajowo-autobusowego na ulicach Gagarina i Św. Bonifacego, nie zwiększając liczby pasów ruchu. Ulice te nie będą obciążone dużym ruchem tramwajowym, a pełnią i będą pełniły ważną funkcje obwodową lub dowozową w komunikacji autobusowej (linia 148 i 189 oraz linia 180).
8. W wariantach Zadania C powinno zostać również uwzględnione połączenie prowadzące na wprost z ulicy Spacerowej, Klonową w kierunku Śródmieścia jako relacji silnej umożliwiającej uniknięcie przesiadek przy ul. Rakowieckiej.
9. Wariant C2 na odcinku Metro Pole Mokotowskie-Pola Wilanowskie (punkt 5.3.3.3) proponuje ciekawe rozwiązanie na przecięciu ul. Puławskiej, umożliwiające znaczne uproszczenie przebiegu trasy przy założeniu jej wyprowadzenia ze skarpy w okolicach ul. Kujawskiej.
Rozwiązania bezkolizyjne na skrzyżowaniu z ul. Sikorskiego powinny wykluczać możliwość likwidacji przejść naziemnych przez którekolwiek ramię skrzyżowania.
10. Warianty C3 i C4 na odcinku Metro Pole Mokotowskie-Pola Wilanowskie (punkty 5.3.3.4 i 5.3.3.5) powinny zostać doprecyzowane: wariant C3 jako zakładający wydzielenie miejsca na torowisko z istniejącej jezdni, a wariant C4 jako dopuszczający możliwość poprowadzenia torowiska tramwajowo-autobusowego w pasie dzielącym lub po bokach jezdni (na skrajnych pasach ruchu).
11. Komisja pozytywnie ocenia uwzględnienie w projekcie łączników z dalszymi planowanymi elementami sieci tramwajowej (punkty 5.4.3 i 5.4.4).
12. Wymagania dotyczące przystanków (punkt 5.5) należy uzupełnić o stosowanie w możliwie najszerszym zakresie obustronnych dojść do peronów, a w przypadku peronów usytuowanych przy krawędzi jezdni – niestosowanie barier odgradzających je od chodnika.
Należy również zaznaczyć, że wszystkie przystanki położone w poziomie terenu powinny być dostępne bez konieczności pokonywania różnic wysokości – przy pomocy przejść dla pieszych.
13. Komisja pozytywnie ocenia szeroki zakres relacji torowych (punkt 5.6.2) uwzględniony w projekcie, zwraca jednak uwagę na brak relacji Belwederska-Gagarina opisanej w punkcie 6.2.6.6.
14. W przewidywanych relacjach Rakowiecka/Boboli (punkt 6.2.6.3) należy rozpatrzyć ujęcie relacji na wprost (Rostafińskich-Boboli) jako liniowej, łączącej Ochotę ze Służewcem (zamiast linii autobusowej 136), a w przyszłości z al. Prymasa Tysiąclecia.
15. W przewidywanych relacjach Rakowiecka/al. Niepodległości, Rakowiecka (wsch.)/Niepodległości została opisana jako zapasowa. Może ona jednak okazać się relacją liniową w przypadku znacznego zwiększenia kursowania tramwajów na Marszałkowskiej (linia nr 10).
16. Komisja pozytywnie ocenia zapisy wynikowe dotyczące priorytetu dla tramwajów (punkt 6.2), w tym zwłaszcza dotyczące prędkości handlowej na poziomie >25 km/h oraz możliwości przejazdu przez skrzyżowania bez redukowania prędkości.
17. Sygnalizacja na przejściach dla pieszych przez torowisko (punkt 6.2.13) należy ograniczyć do zakazującej wchodzenia na torowisko bezpośrednio przed nadjeżdżającym tramwajem lub całkowicie z niej zrezygnować na przejściach, gdzie nie występują relacje skrętne.
18. Sygnalizację na przejściach dla pieszych przez skrzyżowania z sygnalizacją akomodacyjną należy wyposażyć w automatyczną detekcję. Fazy zielone dla pieszych powinny być również automatycznie uruchamiane wraz z równoległymi fazami zielonymi dla pojazdów.
19. Sygnalizacja wzbudzana na przejazdach dla rowerzystów powinna być uruchamiana poprzez czujniki umieszczone na drodze prowadzącej do skrzyżowania, a nie jedynie na samym skrzyżowaniu, tak by umożliwić jazdę bez zatrzymywania w przypadku korzystnego układu świateł.
20. W pomiarach ruchu (punkt 6.4) i wskaźnikach warunków ruchu (punkt 6.5) należy uwzględnić ruch pieszy i rowerowy.
21. Niezależnie od wybranego wariantu, projekt powinien uwzględniać uzupełnienie brakujących elementów infrastruktury rowerowej (pasów rowerowych lub dróg dla rowerów), w szczególności na ul. Rakowieckiej, Św. Bonifacego, Spacerowej i Gagarina oraz zapewnienie obustronnej infrastruktury na ul. Bitwy Warszawskiej 1920 r., Banacha i Belwederskiej.
22. Domyślną szerokością pasów ruchu powinno być 3,0m.
23. Należy uwzględnić możliwość ograniczenia przekroju jezdni al. Rzeczypospolitej do jednego pasa ruchu w każdym kierunku (np. przeznaczając pasy zewnętrzne na parkowanie), m.in. w celu poprawy bezpieczeństwa, racjonalizacji zachowań komunikacyjnych i ograniczenia hałasu.
24. Szczególnie starannie powinny zostać zaprojektowane węzły przesiadkowe (przystanki) Metro Pole Mokotowskie, Rakowiecka, Spacerowa, Dolna i Tor Stegny.
25. Opracowywana linia tramwajowa z uwagi na przebieg wzdłuż jednych z najważniejszych ulic Ochoty i Mokotowa oraz miastotwórczą rolę tramwaju powinna zakładać wysoką jakość przestrzeni publicznej i małej architektury, aby w zamierzeniu uczynić z ulic tranzytowych ulice reprezentacyjne podobnie jak to się stało w przypadku budowy linii tramwajowej T-3 w Paryżu.
Komisja popiera założenie wykonania zielonych torowiskach w miejscach, gdzie nie będą z nich korzystać inne pojazdy.
26. Komisja wnosi o zapisanie wymogu uzyskania opinii nt. projektu także ze strony KDS ds. Transportu (pkt 9.2).
Prezydium Komisji: Michał Harasimowicz, Piotr Kostrzewa, Maciej Sulmicki