KE wszczyna postępowanie przeciwko Polsce w związku z zanieczyszczeniem powietrza
Informacja Komisji Europejskiej IP/09/174
Komisja Europejska została zmuszona do wszczęcia postępowania przeciwko dziesięciu państwom członkowskim w sprawie naruszenia przepisów określających normę UE dotyczącą zanieczyszczenia powietrza niebezpiecznym pyłem zawieszonym znanym jako PM10. Cząstki pyłu, emitowane głównie przez przemysł, pojazdy i domowe systemy grzewcze, mogą powodować astmę, schorzenia układu krążenia, nowotwór płuc i przedwczesną śmierć. Postępowanie Komisji jest konsekwencją wejścia w życie w czerwcu ubiegłego roku nowej dyrektywy UE w sprawie jakości powietrza, która zezwala państwom członkowskim na złożenie – w ograniczonym zakresie, na określonych warunkach i w odniesieniu do niektórych części kraju – wniosku o przedłużenie terminu przewidzianego na spełnienie obowiązującej od 2005 roku normy dotyczącej pyłu PM10 .
Stavros Dimas, komisarz UE ds. środowiska, powiedział: Ponieważ zanieczyszczenie środowiska ma poważne konsekwencje dla zdrowia, spełnianie norm musi być naszym największym priorytetem. Chociaż nowa dyrektywa w sprawie jakości powietrza atmosferycznego i w sprawie czystszego powietrza dla Europy daje możliwość – jeżeli spełnione zostaną określone warunki – przedłużenia terminu osiągnięcia zgodności z normami, nie powinno to opóźnić wprowadzenia środków służących ograniczaniu zanieczyszczeń. Ważne jest również to, by normy były w pełni przestrzegane w przypadkach, w których przedłużenie terminu nie może być zastosowane. Przyznana państwom członkowskim elastyczność będzie zatem uzupełniona zdecydowanymi działaniami Komisji w zakresie egzekwowania przepisów.
Pierwsze ostrzeżenie pisemne
W czerwcu ubiegłego roku Komisja zwróciła się do państw członkowskich z prośbą o informacje (zob. IP/08/1112), a następnie wysłała pisemne ostrzeżenia do dziesięciu państw członkowskich, które nie osiągnęły jeszcze zgodności z obowiązującymi od dnia 1 stycznia 2005 r. normami dotyczącymi dopuszczalnych wartości stężenia pyłu PM10. Państwa członkowskie, które otrzymały ostrzeżenie to: Cypr, Estonia, Hiszpania, Niemcy, Polska, Portugalia, Słowenia, Szwecja, Włochy i Zjednoczone Królestwo. Przekroczenie dopuszczalnych wartości, o którym mowa w ostrzeżeniach, dotyczy 83 milionów ludzi w 132 różnych strefach, w których dokonuje się oceny jakości powietrza.
Powyższe państwa członkowskie nie złożyły wniosków o przedłużenie terminu na spełnienie norm we wszystkich strefach, w których dokonuje się oceny jakości powietrza i w których dopuszczalne wartości PM10 są nadal przekraczane. Nowa dyrektywa 2008/50/WE w sprawie jakości powietrza (zob. MEMO07/571 i IP/08/570), która weszła w życie dnia 11 czerwca 2008 r., zezwala państwom członkowskim na złożenie – w ograniczonym zakresie i na określonych warunkach – wniosku o przedłużenie terminu na spełnienie normy dotyczącej pyłu PM10. Przedłużenie terminu będzie dotyczyło tylko tych stref, w których podjęto starania na rzecz osiągnięcia wartości docelowych w 2005 r., lecz ich osiągnięcie było niemożliwe ze względu na konkretne warunki zewnętrzne. Opracowując dla każdej strefy plan dotyczący jakości powietrza, państwa członkowskie muszą również wykazać, że normy zostaną spełnione przed upływem nowego terminu.
Do chwili obecnej wnioski o przedłużenie terminu w odniesieniu do wszystkich stref złożyło jedenaście państw członkowskich. Komisja sprawdza obecnie, czy wnioski te spełniają warunki przedłużenia, i podejmie decyzję o ewentualnym zgłoszeniu zastrzeżeń w ciągu dziewięciu miesięcy od daty otrzymania wniosku. Cztery państwa członkowskie – Niemcy, Polska, Hiszpania i Włochy – nie złożyły wniosków obejmujących wszystkie strefy, w których dokonuje się oceny jakości powietrza i w których przekroczone zostały dopuszczalne wartości.
Kilka innych państw członkowskich poinformowało Komisję, że przygotowuje plany dotyczące jakości powietrza dla stref, które nie spełniają norm, oraz że zamierza złożyć wnioski o przedłużenie terminu w ciągu najbliższych miesięcy.
Bułgaria i Rumunia zgłosiły przekroczenie norm po raz pierwszy w roku 2008. Przypomniano im o obowiązku spełnienia norm i poproszono je o złożenie do dnia 31 marca 2009 r. wniosków o przedłużenie terminu w odniesieniu do stref, w których nastąpiło przekroczenie norm.
Naruszenia norm i wnioski o przedłużenie terminu nie dotyczą czterech państw członkowskich. Finlandia i Litwa wykazały, że przekroczenia norm spowodowane są posypywaniem dróg piaskiem w zimie, na co dyrektywa wyraźnie zezwala, zaś Irlandia i Luksemburg jako jedyne spośród wszystkich państw członkowskich nie zgłosiły żadnych przypadków przekroczenia norm.
Normy PM10
Norma PM10 składa się z dwóch wartości dopuszczalnych:
– stężenie o wysokości 50 mikrogramów (µg)/m3, mierzone w okresie 24 godzin; wartość ta może zostać przekroczona przez nie więcej niż 35 dni w roku kalendarzowym;
– stężenie o wysokości 40 µg/m3, mierzone w okresie roku kalendarzowego; przekroczenie nie jest dopuszczalne.
Przebieg postępowania w sprawie naruszenia przepisów
Artykuł 226 Traktatu daje Komisji prawo do wszczęcia postępowania przeciwko państwu członkowskiemu, które nie przestrzega nałożonych na nie zobowiązań.
Jeżeli Komisja uzna, że mogło dojść do naruszenia prawa wspólnotowego, które uzasadnia wszczęcie postępowania w sprawie naruszenia przepisów, kieruje do danego państwa członkowskiego tzw. wezwanie do usunięcia uchybienia
(pierwsze pisemne ostrzeżenie), w którym zwraca się o przedstawienie uwag w określonym terminie, wynoszącym zazwyczaj dwa miesiące.
W zależności od otrzymanych wyjaśnień bądź w przypadku braku odpowiedzi ze strony państwa członkowskiego, Komisja może skierować do tego państwa tzw. uzasadnioną opinię
(ostatnie pisemne ostrzeżenie). W opinii tej, w sposób jednoznaczny i ostateczny, przedstawiane są przesłanki, na podstawie których Komisja formułuje zarzut naruszenia prawa wspólnotowego i państwo członkowskie wzywane jest do zastosowania się do zaleceń opinii w określonym terminie, wynoszącym zazwyczaj dwa miesiące.
Jeśli państwo członkowskie nie zastosuje się do zaleceń uzasadnionej opinii
, Komisja może wnieść sprawę do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Jeśli Trybunał Sprawiedliwości stwierdzi, że nastąpiło naruszenie Traktatu, państwo członkowskie, które naruszyło przepisy, zobowiązane jest zastosować niezbędne środki w celu ich przestrzegania.
Artykuł 228 Traktatu daje Komisji prawo do podjęcia działań wobec państwa członkowskiego, które nie zastosowało się do orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Artykuł ten daje również Komisji prawo do wystąpienia do Trybunału z wnioskiem o nałożenie na państwo członkowskie kary pieniężnej.