Odszkodowania za uciążliwości związane z funkcjonowaniem dróg

Rekompensat związanych z lokalizacją i funkcjonowaniem dróg dotyczą przepisy dotyczące:

– nabywania gruntów pod budowę dróg

– ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ustanowieniem wzdłuż drogi obszaru ograniczonego użytkowania.

Nabywanie gruntów pod budowę dróg

Ustawa o drogach w rozdziale 3 przewiduje specjalny tryb nabywania nieruchomości pod budowę dróg. Dotyczy on gruntów, które mają być włączone do pasa drogowego – czyli tych, na których ma w przyszłości przebiegać droga. W pierwszej kolejności Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, działający w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa negocjuje z właścicielami tych nieruchomości warunki umowy ich sprzedaży. W przypadku, gdy negocjacje te nie dadzą rezultatu (właściciel nie zgodzi się na sprzedaż), wszczynane jest postępowanie wywłaszczeniowe. Kończy się ono decyzją o wywłaszczeniu nieruchomości za odszkodowaniem. Odszkodowanie to ustala się według jej stanu na dzień wydania decyzji o ustaleniu lokalizacji drogi i według jej wartości rynkowej w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości.

W odniesieniu do dróg innych niż krajowe wywłaszczenie może nastąpić na podstawie ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (dział III rozdział 4) [Tekst jednolity Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 ze zm.]

Odszkodowania związane z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania

Zgodnie z art. 135 ustawy POŚ w przypadku, gdy mimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska poza terenem zakładu lub innego obiektu – w tym drogi – należy utworzyć obszar ograniczonego użytkowania.

W akcie prawnych tworzącym obszar ograniczonego użytkowania (dla przedsięwzięć należących do I grupy jest to rozporządzenie wojewody, dla pozostałych przedsięwzięć – uchwała rady powiatu) określa się m.in. ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu, wymagania techniczne dotyczące budynków oraz sposób korzystania z terenów (ograniczenia te mogą dotyczyć np. zakazu prowadzenia upraw rolnych lub lokalizowania określonych typów budynków).

Jeżeli ograniczenia te spowodują, że korzystanie z nieruchomości lub jej części w sposób dotychczasowy lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stanie się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części.

W związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości.

Oba te roszczenia przysługują również użytkownikowi wieczystemu nieruchomości, a żądanie odszkodowania także osobie, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości (np. użytkownikowi). Z roszczeniami tymi można wystąpić w okresie dwóch lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości (art. 129 ustawy POŚ).

Opisane wyżej możliwości żądania odszkodowania wiążą się więc po pierwsze z faktem utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania, a po drogie z wprowadzeniem w związku z tym określonych ograniczeń. Nie dają one możliwości domagania się odszkodowania za same uciążliwości związane z sąsiedztwem autostrady (hałas, spaliny).