Minister Infrastruktury odpowiada Rzecznikowi Praw Obywatelskich

Minister Infrastruktury odpowiada Rzecznikowi Praw Obywatelskich

TD-7km-073-3/09.

Odpowiadając na pismo nr RPO-585222-VI/08/KP z dnia 20 stycznia 2009 r. w sprawie zgodności zapisów art. 27 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108 poz. 908, z późn. zm.) z art. 16 ust. 2 Konwencji o ruchu drogowym z dnia 8 listopada 1968 r. (tzw. Konwencji Wiedeńskiej) [zobacz >>>] wyrażam podziękowanie za zainteresowanie przedmiotową kwestią i przedstawiam następującą informację.

Przepis art. 16 ust. 2 Konwencji wiedeńskiej ratyfikowanej i opublikowanej w Dz. U. z 1988 r. Nr 5 poz. 44, brzmi:

Podczas wykonywania manewru zmiany kierunku ruchu kierujący – nie naruszając postanowień artykułu 21 niniejszej konwencji dotyczących pieszych – jest obowiązany przepuścić pojazdy jadące z przeciwnego kierunku na jezdni, którą zamierza opuścić, oraz rowery i motorowery jadące po drogach dla rowerów, przecinających jezdnią, na którą zamierza wjechać.

Brzmienie art. 27 ust. 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym, uchylonego nowelizacją z 2001 r., było zgodne z wyżej wymienioną treścią art. 16 ust. 2 Konwencji wiedeńskiej. Do chwili obecnej, w ramach prac Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ (Grupa Robocza – WP 1) do Konwencji wprowadzono wiele zmian.
Przywołany przepis art. 16 ust. 2 Konwencji po zmianach z dnia 28 marca 2006 r. otrzymał brzmienie:

Podczas wykonywania manewru zmiany kierunku ruchu kierujący – nie naruszając postanowień artykułu 21 niniejszej konwencji dotyczących pieszych – jest obowiązany przepuścić użytkowników drogi, poruszających się po jezdni lub innych częściach drogi, którą zamierza opuścić.

(While changing direction, the driver shall, without prejudice to the provisions of Article 21 of this Convention regarding pedestrians, allow road users to pass on the carriageway, or on other parts ofthe same road he is preparing to leave.)

Pomimo widocznej różnicy w przytoczonej powyżej treści poprzedniego oraz obecnego brzmienia przepisu art. 16 ust. 2 Konwencji nie ma nadal pełnej zgodności tego artykułu z przepisami art. 27 ustawy Prawo o ruchu drogowym.

Odnosząc się do drugiego z podnoszonych problemów, uregulowania w ustawie Prawo o ruchu drogowym zasady pierwszeństwa pieszych na oznakowanych przejściach dla pieszych, uprzejmie informuję, iż zagadnienie to – w przeciwieństwie do wątpliwości w zakresie art. 27 ust. 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym – nie było dotychczas sygnalizowane w kierowanych do resortu wystąpieniach.

Pomimo, iż przepisy ustawy Prawo o ruchu drogowym nie wprowadzają wprost obowiązku zmniejszenia prędkości przez kierującego pojazdem zbliżającego się do przejścia dla pieszych, to na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy, kierujący w takiej sytuacji jest obowiązany zachować szczególną ostrożność. Pojęcie szczególnej ostrożności oznacza wzmożoną uwagę kierującego pojazdem i dostosowanie jego zachowania do warunków i sytuacji zmieniających się na drodze, w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie. Skuteczność reakcji musi być maksymalna nie tylko w każdej istniejącej, ale również zmieniającej się nieoczekiwanie sytuacji na drodze. Szczególna ostrożność jest realizowana z reguły przez bezpieczną prędkość, to znaczy taką, przy której kierujący pojazdem jest w stanie podjąć odpowiednio szybką i skuteczną reakcję. Taką właśnie prędkość – zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy – powinien zachować kierujący pojazdem, zbliżając się do przejścia dla pieszych, co tym samym – w ocenie resortu – spełnia wymagania „odpowiednio zmniejszonej szybkości” w Konwencji.

Przeniesienie wprost przepisów art. 21 ust. 2 pkt b Konwencji (wersja zintegrowana zawierająca poprawki) do ustawy Prawo o ruchu drogowym, prowadziłoby do rozbieżnych interpretacji w zakresie pojęcia pieszych, którzy wchodzą na przejście dla pieszych (cyt.: „którzy znajdują się na przejściu lub wchodzą na nie”). Zdefiniowanie terminu „wchodzą na nie” w sposób nie budzący wątpliwości, to trudny problem, dlatego też zapisy ustawy Prawo o ruchu drogowym sformułowano w sposób jednoznaczny, wprowadzając obowiązek ustąpienia pierwszeństwa tylko pieszemu znajdującemu się na przejściu.

Wobec powyższego, projektodawca przepisów ustawy, mimo nie spełnienia wprost postanowień Konwencji, kierując się bezpieczeństwem pieszych, wprowadził przepisy art. 14 pkt 1 lit. a) oraz art. 26 ust. 1 w ustawie Prawo o ruchu drogowym.

W rozpatrywaniu wprowadzenia przywoływanego brzmienia przepisów Konwencji do ustawy Prawo o ruchu drogowym należy mieć na uwadze, iż wprowadzenie zmian może skutkować dalszym wzrostem liczby wypadków z udziałem pieszych. Wśród wszystkich ofiar śmiertelnych wypadków na polskich drogach, piesi stanowią aż 34%.

Resort docenia problem dostosowania obowiązujących w Polsce przepisów do postanowień Konwencji Wiedeńskiej, jednak w pierwszej kolejności widzi zasadność budowy bezpiecznych przejść dla pieszych, wyposażonych m.in. w wyspy środkowe (tzw. azyle) i urządzenia spowalniające ruch (np. przejścia dla pieszych na wyniesionej powierzchni).

W związku z powyższym, resort podejmie niezbędne działania w celu zapewnienia zgodności przepisów ustawy Prawo o ruchu drogowym z aktualnymi, wymienionymi powyżej, przepisami Konwencji Wiedeńskiej – w pierwszej kolejności w zakresie art. 27 ustawy.

Z upoważnienia

MINISTRA INFRASTRUKTURY

Tadeusz Jarmuziewicz

Sekretarz Stanu

Od redakcji

Przede wszystkim warto zwrócić uwagę, jak zgrabnie odpowiadający prześlizguje się nad faktem, że to nie nowelizacja Konwencji z 2006 r., a nowelizacja ustawy Prawo o ruchu drogowym z 2001 r. wprowadziła rozbieżność pomiędzy ustawą a Konwencją.

Odnosząc się do drugiego z podnoszonych problemów, ministerstwo informuje, że jeśli nikt nie go zasygnalizuje, to dalej będzie udawać, że nie istnieje. Przydałaby się chwila refleksji nad 34% odsetkiem pieszych wśród ofiar śmiertelnych – być może giną oni tak często właśnie dlatego, że polskie przepisy pisane były pod dyktando polskich pseudospecjalistów od bezpieczeństwa i w efekcie sformułowane są odmiennie od standardów krajów cywilizowanych?