Minister Środowiska reglamentuje udział społeczny
DKFOP-oc-412-245a-l/10384/07/08/mb
Warszawa, dnia 16 04 2008 r.
MINISTER ŚRODOWISKA
Postanowienie
Na podstawie art. 31 § 2, w związku z art. 31 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, ze zm.) oraz art. 15 ust. 3 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880, ze zm.), po rozpatrzeniu wniosku organizacji społecznej Zielone Mazowsze z dnia 27 marca 2008r., znak: BIL-07-0009-11 o dopuszczenie do udziału na prawach strony w postępowaniu administracyjnym w sprawie wszczętej na wniosek Biura Projektów Metroprojekt Sp. z o.o. z dnia 6 sierpnia 2007r., znak: L.dz. 772/NS/2007 w imieniu Zarządu Dróg Miejskich w Warszawie o wydanie zezwolenia na odstępstwa od zakazów obowiązujących na terenie rezerwatu przyrody „Las Bielański”,
postanawiam
odmówić dopuszczenia do udziału na prawach strony organizacji społecznej Zielone Mazowsze
Uzasadnienie
Wnioskami z dnia 27 marca 2008r., znak: BIL-07-0009-12 i BIL-07-0009-11 organizacja społeczna Zielone Mazowsze zwróciła się o ponowne rozpatrzenie sprawy oraz o dopuszczenie na prawach strony do udziału w postępowaniu administracyjnym w sprawie wszczętej na wniosek Biura Projektów Metroprojekt Sp. z o.o. z dnia 6 sierpnia 2007r., znak: L.dz. 772/NS/2007 w imieniu Zarządu Dróg Miejskich w Warszawie o wydanie zezwolenia na odstępstwa od zakazów obowiązujących na terenie rezerwatu przyrody „Las Bielański”. Organizacja społeczna uzasadniła wniosek o dopuszczenie do udziału na prawach strony celami statutowymi, wymienionymi w § 10 Statutu organizacji, tj. miedzy innymi przeciwdziałaniem zachowaniom, procesom i inwestycjom mogącym pogorszyć stan środowiska. Zgodnie natomiast z § 11 pkt 6 Statutu organizacja realizuje swoje cele m. in. poprzez występowanie na prawach strony reprezentującej interes społeczny uzasadniony ww. celami statutowymi w postępowaniach administracyjnych.
Zgodnie z art. 31 § 1 pkt 2 k.p.a. organizacja społeczna może w sprawie dotyczącej innej osoby występować z żądaniem dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny. Uprawnienie z art. 31 § 1 pkt 2 kp.a. istnieje tylko wtedy, kiedy jednocześnie są spełnione wszystkie trzy warunki określone w tym przepisie na co trafnie wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 3 lutego 2005r., sygn. akt OSK 1076/04 (LEX nr 165912). Sam zwrot zawarty w ww. przepisie, jak i w § 2 tego przepisu, świadczy o tym, że można mówić o dopuszczeniu do udziału w postępowaniu, jeżeli postępowanie jest w toku. Instytucja dopuszczenia organizacji społecznej do udziału w postępowaniu (w trakcie toczącego się postępowania) nie funkcjonuje samodzielnie, abstrakcyjnie w oderwaniu od konkretnej sprawy. W postanowieniu o dopuszczeniu organizacji społecznej do udziału w postępowaniu, organ musi określić jakiego to dotyczy postępowania, a nie może to być postępowanie zakończone wydaniem merytorycznej decyzji. Tymczasem bezspornym jest, że organizacja społeczna Zielone Mazowsze sporządziła tego samego dnia (27 marca 2008 r.) wyżej wymienione wnioski. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy załatwionej decyzją Ministra Środowiska z dnia 31 stycznia 2008r., znak: DLOPiK op/oc-412-245a-7592/07/08/dp wpłynął do Ministerstwa 31 marca 2008r., natomiast wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu administracyjnym wszczętym na wniosek Biura Projektów Metroprojekt Sp. z o.o. z dnia 6 sierpnia 2007r., znak: L.dz. 772/NS/2007 w imieniu Zarządu Dróg Miejskich w Warszawie wpłynął do organu pierwszej instancji dnia 1 kwietnia 2008r. Aby skutecznie złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy od decyzji pierwszej instancji, należy mieć status strony w danym postępowaniu, a w przypadku organizacji społecznej postanowienie o dopuszczeniu organizacji do udziału w postępowaniu (art. 127 § 1 w związku z art. 31 § 2 k.p.a.). Organizacja społeczna Zielone Mazowsze nie złożyła natomiast wniosku o dopuszczenie do udziału na prawach strony w trakcie postępowania toczącego się przed organem I instancji, lecz dopiero po jego zakończeniu.
Jednocześnie należy zaznaczyć, że Minister Środowiska postanowieniem z dnia 4 stycznia 2008r.,
znak: DLOPiK op/oc-412-385-11617/07/08/dp, mając na uwadze interes społeczny (ochrony przyrody), dopuścił na prawach strony do udziału w postępowaniu administracyjnym w sprawie wszczętej na wniosek Biura Projektów Metroprojekt Sp. z o.o. z dnia 6 sierpnia 2007r., znak: L.dz. 772/NS/2007 w imieniu Zarządu Dróg Miejskich w Warszawie organizację społeczną Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków z siedzibą w Warszawie. Ww. organizacja społeczna dnia 25 lutego 2008r. złożyła do Ministra Środowiska jako organu II instancji wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy i tym samym uczestniczy na prawach strony także w postępowaniu odwoławczym. W związku z powyższym nawet gdyby przyjąć, że rozpatrzenie wniosku organizacji społecznej Zielone Mazowsze o dopuszczenie do udziału w postępowaniu przeszło na organ drugiej instancji (odwoławczy) to należy zaznaczyć, że za niezasadne należy uznać udział dwóch organizacji reprezentujących tego samego rodzaju interes społeczny.
Nie leży w kompetencjach MŚ i nie ma podstaw prawnych wartościowanie organizacji i traktowanie ilościowe ich uczestnictwa w postępowaniu.
Zgodnie bowiem z poglądem Dawidowicza „organizacja społeczna winna wykazać dopuszczalność żądania oraz zasadność udziału w postępowaniu, ponieważ udział organizacji społecznej w sprawie me jest obojętny dla stron, zwłaszcza gdy reprezentują one przeciwstawne interesy. Jakkolwiek doniosły byłby interes organizacji społecznej, ze względu na który żąda ona udziału w postępowaniu – me można go stawiać ponad interesami stron” (Zarys procesu administracyjnego, s. 32). Ponadto zdaniem Ministra Środowiska udział organizacji społecznej w przedmiotowej sprawie był i jest wskazany, dlatego do postępowania dopuszczone zostało Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, które stanowi jedną z najprężniej działających organizacji ekologicznych w skali ogólnokrajowej i w wystarczającym zakresie reprezentuje interes społeczny (ochrony przyrody) w toczącym się postępowaniu odwoławczym. Udział organizacji społecznej w postępowaniu musi odpowiadać wymaganiom racjonalnie pojmowanej kontroli społecznej nad postępowaniem administracyjnym w sprawach indywidualnych i działaniem w mm organów administracyjnych. Zgodnie z art. 7 kpa organ administracji w toku postępowania stoi na straży praworządności i podejmuje wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny oraz słuszny interes obywateli. W przypadku zatem, gdy w sprawie wystąpi sprzeczność pomiędzy interesem społecznym a interesem indywidualnym, organ obowiązany jest wyważyć słuszny interes w sprawie, nie dając przewagi interesowi społecznemu. Organ administracji me może zatem nadmiernie poszerzać kręgu uczestników postępowania reprezentujących jeden z ww. interesów, tym bardziej w przypadku, gdy społeczna kontrola postępowania administracyjnego została zapewniona w wystarczającym zakresie poprzez dopuszczenie udziału w postępowaniu jednej z największych w kraju przyrodniczej organizacji społecznej – Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków, wyróżniającej się szczególnymi osiągnięciami w zakresie ochrony przyrody oraz współpracy międzynarodowej.
Na niniejsze postanowienie służy wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez Ministra Środowiska, w terminie 7 dni od dnia doręczenia
z up. Ministra
dr Maciej Trzeciak
Podsekretarz Stanu
Główny Konserwator Przyrody
otrzymują:
1. Zielone Mazowsze
2. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków
3. Biuro Projektów Metroprojekt Sp. z o.o.
4. Zarząd Dróg Miejskich w Warszawie
5. Wojewódzki Konserwator Przyrody w Warszawie
Od redakcji
Udział społeczny na kartki?
W powyższym postanowieniu występuje bardzo interesujący i zarazem niepokojący element. W imię racjonalnego pojmowania kontroli społecznej Ministerstwo odmawia udziału drugiej zaledwie organizacji społecznej, chociaż nie ma do tego podstaw prawnych (zarazem powołuje się na własną praworządność – o tym dalej). Ile wspólnego ma uznaniowa reglamentacja udziału organizacji społecznych przez urzędników z demokratycznym i przejrzystym państwem prawa? Czy zmniejszenie społecznej kontroli leży w interesie obywateli? Nie trzeba chyba na te pytania odpowiadać.
Dziwi tylko, że osoba sporządzająca powyższe pismo nie znalazła w orzecznictwie przestrogi przed takimi praktykami. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzekł:
Argument, że poszerzenie kręgu uczestników na tym etapie postępowania nie będzie spełniało wymogu racjonalnej kontroli organizacji społecznej nad postępowaniem, nie ma charakteru prawnego i wykracza poza przesłanki z art. 31 § 1 KPA [I SA 1517/03]
Zapytajmy też retorycznie – co zrobi Ministerstwo, gdy dwie albo trzy organizacje złożą tego samego dnia wnioski o dopuszczenie do udziału na prawach strony? Czy wylosuje jedną, a pozostałym odmówi udziału? Czy dokona subiektywnej oceny ich dorobku? Na jakiej prawnej podstawie? A może będzie ogłaszać konkursy na udział w postępowaniach?
Upojeni praworządnością
Szczególnie warte zauważenia są zapewnienia Ministerstwa, że w toku postępowania stoi na straży praworządności co miałoby chyba automatycznie gwarantować słuszność wszelkich jego decyzji i czynić zbędnym udział czynnika społecznego w postępowaniach administracyjnych.
Tymczasem właśnie w omawianym postępowaniu Ministerstwo naruszyło uprawnienia stron nie dając możliwości złożenia końcowych wniosków i uwag, nie wymieniając podmiotu na prawach strony (OTOP) w rozdzielniku decyzji z 31 stycznia [zobacz >>>], a także niezgodnie z przepisami odstępując od sporządzenia jej uzasadnienia. Nie za dobre to samopoczucie, Panie Podsekretarzu? A może o powyższych naruszeniach przepisów Pan jeszcze nic nie wie?
Czy przed uznaniem własnej praworządności za doskonałą i niewymagającą społecznej kontroli Ministerstwo nie powinno trochę bardziej zadbać o podniesienie standardów prawnych własnego postępowania? Chociażby od czysto formalnej, literalnej strony… Czynnik społeczny na pewno mógłby w tym pomóc, jeśli tylko byłyby chęci, aby z nim współpracować, a nie traktować jak zło konieczne.
P.S.
Dziś, 24 kwietnia Minister Środowiska wystąpi na konferencji prasowej pod hasłem „Czy to koniec wojny o Naturę?”.
W zaproszeniu na nią czytamy m.in.
W Polsce wciąż nie jesteśmy świadomi, jaką rangę w polityce Unii Europejskiej ma ochrona przyrody, w tym sieć Natura 2000. Niedocenianie problemów przez ostatnie kilka lat spowodowało, że mamy najwięcej naruszeń z całego sektora środowiska w zakresie wdrażania Natury 2000 i liczne skargi organizacji pozarządowych.
Nieprawidłowości w realizacji sieci Natura 2000 i stosowania ocen oddziaływania na środowisko mogą wpływać na niewykorzystanie funduszy strukturalnych.
Jednak działania podjęte ostatnio przez obecne kierownictwo Ministerstwa Środowiska, zmierzają do całkowitej eliminacji tego zagrożenia.
Mamy nadzieję, że powyższe postanowienie do tych ostatnio podjętych działań nie należy.