Winter Cycling Congress w Oulu

Marcin Jackowski 21 marca 2013 Zaktualizowana 9 grudnia 2022

Pierwszy międzynarodowy Winter Cycling Congress (kongres transportu rowerowego w warunkach zimowych) odbył się w dniach 13-14 lutego w Oulu w Finlandii.
Choć z punktu widzenia Warszawy był to zdecydowanie kongres futurologiczny, jednak przy tym bardzo pouczający, dlatego spieszę podzielić się wrażeniami z tego niecodziennego wydarzenia i pobytu w Oulu.

Na obradach

Szef konferencji Timo Perälä przedstawił roboczą klasyfikację miast-liderów w kategorii winter cycling. Nie ukrywał, że brak wyczerpujących i spójnych danych zmusił go do uzupełnienia niedoboru we własnym zakresie i przyjęcia pewnych założeń.

Jednym z istotniejszych było samo zdefiniowanie zimy – choćby w wymiarze czasowym i termicznym. Najczęściej przodujący w rankingach popularności roweru liderzy tacy jak Amsterdam czy Kopenhaga tym razem znaleźli się więc poza klasyfikacją.

Miejsca III i II zajęły miasta szwedzkie (odpowiednio Uppsala i Linköping). Palma pierwszeństwa przypadła gospodarzom. Zainteresowanych szczegółami metodyki rankingu i pełną listą top ten odsyłam do prezentacji Timo Peräli:

www.ibikeoulu.com/presentations/timo_perala_top_10_wcc.pdf

Jednym z kluczy do rowerowego sukcesu Oulu jest niewątpliwie całościowe, konsekwentne i długofalowe planowanie przestrzenne. Temu aspektowi poświęciła swoje wystąpienie prof. Helka-Liisa Hentilä z Uniwersytetu w Oulu. Przekonywała do planowania stawiającego w centrum uwagi integrację ludzkich aktywności. Obejmuje ono m.in. skracanie dystansów, unikanie rozproszenia, mieszanie różnych funkcji i rodzajów ruchu. Listę 10 zaleceń można znaleźć w prezentacji:

www.ibikeoulu.com/presentations/hentila_ibike2013.pdf

Tuula Pehkonen-Elmi, reprezentująca urząd miasta Kuopio – 100 tysięczne miasto w środkowej Finlandii, mówiła na temat przeszkód i zachęt w codziennym dojeżdżaniu na rowerze do pracy.
Przypomniała, że brak aktywności fizycznej to jeden z głównych czynników ryzyka zdrowotnego w Europie, odpowiedzialny za około milion zgonów rocznie.
Chcąc oprzeć swoje działania na solidnych podstawach Kuopio przeprowadziło badania i analizy ekonomicznych skutków zachowań transportowych mieszkańców w aspekcie ochrony zdrowia i leczenia. Posłużono się ciekawą metodyką HEAT [zobacz >>>] (od Health Economic Assessment Tools for walking and for cycling) opracowaną przez zespół naukowców pod egidą WHO. Więcej na ten temat można przeczytać w prezentacji:

www.ibikeoulu.com/presentations/tuula_pehkonen_elmi_kuopio.pdf

na stronie HEAT:

www.heatwalkingcycling.org

i w publikacji WHO:

www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0003/155631/E96097.pdf

Timo Perälä przedstawił, jak Kuopio podchodzi do problemów zimowego utrzymania. Na uwagę zasługuje otwartość władz na opinie rowerzystów i elastyczność. Analizowano różne warianty poprawy jakości starając się minimalizować koszty poprzez optymalizację. Dążąc do lepszego zaspokajania potrzeb niezmotoryzowanych uznano, że przy odśnieżaniu chodnikom trzeba nadać wyższy priorytet niż jezdniom.

Kuopio to miasto pagórkowate, rozległe i poszatkowane licznymi zatokami jezior. Surowy zimny klimat dopełnia listy czynników, które według panujących w Polsce stereotypów powinny uniemożliwić stosowanie roweru na większą skalę. Tymczasem aż 10% mieszkańców Kuopio korzysta z roweru jako podstawowego środka transportu, z czego 20% również zimą. Najwidoczniej żaden specjalista z nadwiślańskiej szkoły transportowej nie pofatygował się jak dotąd do Finlandii, by uświadomić społeczeństwom Kuopio, Oulu czy Rovaniemi, że to, co robią, jest niemożliwe. Władze Kuopio zaś, zamiast bić na alarm, dostrzegają w transporcie rowerowym spory potencjał wzrostu i podejmują wspomniane wyżej starania, aby go urzeczywistnić.

Inny budujący przykład systemowego podejścia dali Marie Frostvinge i Björn Sandberg z urzędu miasta Umeå w Szwecji.
Władze Umei od lat robią wiele, aby zachęcić mieszkańców do używania roweru. Stosują m.in.

– pomiary, badania i ankiety dla rozpoznania sytuacji,

– planowanie przestrzenne i rozwoju sieci,

– audyty BRD i akcje poprawy bezpieczeństwa,

– co dwa lata powstaje raport o wypadkach,

– podgrzewanie krytycznych odcinków dla poprawy bezpieczeństwa,

– aktywną współpracę ze społeczeństwem.

Mieszkańcom Warszawy trudno będzie w to uwierzyć, ale urzędnicy z Umei robią to wszystko z własnej inicjatywy. Podobnie jak w Oulu i Kuopio, także w Umei odśnieżanie chodników ma wyższy priorytet niż jezdni.
Więcej w prezentacji:

www.ibikeoulu.com/presentations/marie_frosvinge_umea_winter_cycling_conference.pdf

Sporo miejsca w wystąpieniach zajęło bezpieczeństwo (m.in. Anna Niska z VTI i Noore Airaksinen z SITO Ltd.) Co ciekawe – w przywoływanych statystykach przeważały wypadki pojedynczego rowerzysty, które w Polsce niemal całkowicie umykają nie tylko jakimkolwiek badaniom, ale także prostej ewidencji. Nasze służby ograniczają się do kolizji z innym pojazdem czy pieszym, a przecież urazy na skutek uderzenia w przeszkodę, poślizgu czy upadku mogą być równie brzemienne w skutki.

Prezentacja Toma Laisa z USA udowodniła, że także ten zdominowany przez motoryzację kraj dostrzega jej wady i szuka alternatyw.

Wśród mówców był Andreas Swanson z Winnipeg w Kanadzie, miasta o klimacie bardzo podobnym do Oulu.
O prorowerowym nastawieniu jego władz świadczą liczby: w 2005 roku wydały na infrastrukturę rowerową 200.000 $, w 2010 – aż 20.000.000.

Przedstawiciele SITO Ltd przybliżyli wytwarzane przez tę firmę urządzenia do liczenia rowerzystów, także w aspekcie zimowych warunków. Poświęcili sporo uwagi ogólniejszej problematyce pomiarów ruchu i wiarygodności ich wyników. Podobnych zagadnień dotyczyło wystąpienie pracownika firmy Eco-Counter.

Dodatkowe atrakcje

Kongresowi towarzyszyły dostępne non stop stoiska firm, od producentów rowerów po dostawców sprzętu zliczającego pojazdy czy oprogramowania.
Oprócz tego przygotowano też inne atrakcje.

Po zakończeniu roboczej części i przerwie na spacer po Oulu mogliśmy obejrzeć Oulu Winter Cycling Challenge – otwarty wyścig rowerowy. Chętnych nie zabrakło.
Na zdjęciu przygotowania do startu.

Zwieńczeniem pierwszego dnia konferencji był uroczysty poczęstunek w sali balowej ratusza z udziałem przedstawicieli najwyższych władz miasta.

Drugi dzień konferencji rozpoczął się wcześnie rano przejazdem (oczywiście na rowerach, użyczonych przez mieszkańców) po najbardziej uczęszczanych trasach porannego szczytu komunikacyjnego. Warto było zwlec się mimo ciemności, by doświadczyć skali ruchu rowerowego w Oulu w wykonaniu pełnego przekroju społecznego.

Organizatorzy dali do wyboru trzy trasy. Najdłuższą z nich (13 km) prowadził Pekka Tahkola, lokalny aktywista rowerowy i jednocześnie inżynier transportu – na zdjęciu w środku podczas pierwszego postoju. Na drugim planie zalew, w którym spore grono miłośników zimnej kąpieli zażywa jej przed pracą, co podobno świetnie wpływa na jej efektywność i ogólne samopoczucie. Dojście na pomost i plażę było wzorowo odgarnięte, aby śnieg nie utrudniał dostępu do wody 😉

Więcej migawek z przejazdu można zobaczyć na poniższym filmie. Choć wykonany w ruchu, z ręki i przy kiepskim świetle, dobrze oddaje zimową scenerię i klimat wolno wstającego poranka ożywianego przez licznych rowerzystów.