Wnioski do planu ochrony Lasu Bielańskiego
Do: Pani Aleksandra Atłowska
Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Warszawie
do planu ochrony Lasu Bielańskiego
Szanowna Pani,
Stowarzyszenie Zielone Mazowsze zgłasza niżej wymienione wnioski i uwagi do planu ochrony rezerwatu przyrody Las Bielański (obszaru PLH 140041), dalej Planu. Mają one formę postulowanych działań i środków zaradczych, które powinny być wpisane do Planu, pogrupowanych tematycznie i poprzedzonych skrótowym przedstawieniem głównych problemów, których rozwiązaniu mają służyć.
1. Ochrona przed hałasem drogowym
Opis problemu
Hałas motoryzacyjny w Lesie Bielańskim jest bardzo odczuwalny i wymaga zredukowania.
Postulowane działania i środki zaradcze
1.1 Instalacja matowych ekranów dźwiękowych wzdłuż Wisłostrady między ul. Pergaminów, a zjazdem w osi ul. Podleśnej.
1.2 Nasadzenia roślinności tłumiącej hałas na obszarach przyległych i wzdłuż pozostałych linii granicznych Lasu Bielańskiego, np. w pasach drogowych ulic Podleśnej i Marymonckiej, wzdłuż nasypu Wisłostrady (niezależnie od ekranów dźwiękowych, jako uch uzupełnienie), wzdłuż ogrodzenia osiedla Imaginarium przy ul. Tczewskiej.
1.3 Ograniczenia prędkości na ulicach, z których hałas drogowy przenika do rezerwatu (np. na Marymonckiej i Podleśnej).
2. Ochrona przed hałasem lotniczym
Opis problemu
Od wielu lat nad Lasem Bielańskim i Wisłą odbywa się bardzo intensywny cywilny ruchu lotniczy z lotniska Warszawa-Babice (EPBC) powodując bardzo znaczącą, regularną i okresowo długotrwałą emisję hałasu nad w/w obszarami. Maksimum długotrwałości tego hałasu i jego intensywności występuje w okresie wiosenno-letnim (holowanie szybowców) i pokrywa się z okresem rozrodczym zwierząt, a szczególnie ptaków. Obniża też w istotny sposób walory rekreacyjno-wypoczynkowe Lasu – odwiedzający są zmuszeni słuchać bezustannego warkotu silników podczas lotów szkoleniowych polegających na wielokrotnym okrążaniu kręgu nadlotniskowego.
Do wytyczenia tras ruchu lotniczego nad w/w obszarami podlegającymi ochronie doszło bez oceny oddziaływania ruchu lotniczego i wzięcia pod uwagę jego ogromnego natężenia, tendencji wzrostowych i negatywnego wpływu na środowisko.
Lotnisko Warszawa-Babice należy do najintensywniej eksploatowanych w Polsce. Rocznie odbywa się na nim ponad 26 tysięcy operacji lotniczych cywilnych (blisko 25% liczby operacji na Okęciu!) i liczba ta stale rośnie. Większość z tych operacji to loty treningowe po tzw. kręgu nadlotniskowym, biegnącym obecnie nad rezerwatem przyrody Las Bielański. W efekcie ustawicznie rozlega się w rezerwacie dokuczliwy warkot silników lotniczych. W świetle ustawowego zakazu zakłócania ciszy w rezerwatach (art. 15 ust. 1 pkt 20 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody) oraz zakazów umyślnego płoszenia i niepokojenia i nakazu dostosowania terminów i sposobów wykonania prac do okresów lęgu, rozrodu lub hibernacji z Rozporządzenia Ministra Środowiska z 28.09.2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz. U. Z 11.10.2004 r.) takie sytuacje nie powinny mieć miejsca i należy je traktować jako naruszenie w/w przepisów.
Wiele lotów odbywa się też nad korytem Wisły lub przecina je, ponieważ punkt 21.10 Instrukcji Operacyjnej Lotniska nakazuje holowanie szybowców na wschodnią stronę Wisły (nad Żerań lub Tarchomin Przemysłowy). Przy tak wielkiej intensywności lotów nie pozostają one bez wpływu na warunki siedliskowe obszaru Natura 2000 – Dolina Środkowej Wisły. Wpływ ten powinien być dokładnie zbadany przed wydaniem ewentualnych decyzji dopuszczających loty w omawianym rejonie.
Zgłoszenia od mieszkańców i nasze obserwacje wskazują, że loty odbywają się bardzo często i na niewielkiej wysokości, co rodzi uzasadnione podejrzenia znaczącego negatywnego oddziaływania na środowisko, zarówno naturalne, jak i warunki życia ludzi. Kierując się zasadą przezorności należy więc wykonać obiektywne badania tego oddziaływania. Ponadto wydaje się uzasadnione aby do czasu uzyskania miarodajnych opinii w w/w kwestii loty nad obszarami podlegającymi ochronie zostały całkowicie wstrzymane. Obecna sytuacja jest sprzeczna z zasadą przezorności zawartą w art. 6. p. 2. Ustawy Prawo ochrony środowiska ,,Kto podejmuje działalność, której negatywne oddziaływanie na środowisko nie jest jeszcze w~pełni rozpoznane, jest obowiązany, kierując się przezornością, podjąć wszelkie możliwe środki zapobiegawcze.”
Postulowane działania i środki zaradcze
2.1 Pilne i dokładne zbadanie oddziaływania ruchu lotniczego z lotniska Babice na rezerwat Las Bielański i obszar Dolina Środkowej Wisły (na podstawie art. 6. 1. i 6. 2. ustawy Prawo ochrony środowiska).
2.2 Pilna konieczność ograniczenia, a docelowo całkowitej eliminacji cywilnego ruchu lotniczego nad obszarami Natura 2000 – Dolina Środkowej Wisły i Las Bielański.
2.3 Do czasu zmiany tras kręgu nadlotniskowego niezbędne jest uruchomienie dodatkowej stacji pomiaru hałasu nad rezerwatem Las Bielański. Stacja taka mogłaby znaleźć się na terenie UKSW lub którymś budynku osiedla Ruda, położonym najbliżej Lasu.
2.4 Okresowy monitoring tras przelotów i natężenia hałasu przez służby ochrony środowiska, niezależne od organów lotnictwa cywilnego i zarządcy lotniska EPBC.
3. Przeciwdziałanie fragmentacji siedlisk i dewastacji środowiska przez samochody
Opis problemu
Fragmentacje siedlisk Lasu Bielańskiego przez rozcinającą go na dwie części ruchliwą ulicę oraz dewastacja środowiska przez samochody to problemy tyleż widoczne od wielu lat, co dalekie od rozwiązania a nawet zmniejszenia ich skali. Do rangi symbolu bezczynności i złej woli władz miasta i dzielnicy urasta znak zakazu wjazdu, któremu towarzyszy tablica dopuszczająca dojazd do UKSW, WMSD i parafii, a więc de facto pozbawiająca ten zakaz jakiegokolwiek znaczenia. Oznakowanie to stanowi całkowitą fikcję i przykład demoralizującej społeczeństwo bezradności i obojętności władz, a przy tym karygodnego lekceważenia ustawowych i konstytucyjnych obowiązków ochrony przyrody, jakie ciążą na wszystkich organach państwa.
Sygnalizujemy też, że zarząd dzielnicy Bielany mimo wycofania przez burmistrza Rafała Miastowskiego wniosku o ponowne rozpatrzenie przez GDOŚ sprawy zezwolenia na budowę chodnika po południowej stronie ulicy Dewajtis i jego wniosku o umorzenie postępowania odwoławczego (pismo z 15.02.2011 r.) zamierza ten chodnik budować, prawdopodobnie nielegalnie [zobacz >>>]. Dowodzi tego pismo Zbigniewa Pietrzyka z Pracowni Projektowej K-D do Inżyniera Ruchu m.st. Warszawy z 8.04.2011 r., w którym zwrócił się o „wydanie opinii dla aktualizacji projektu chodnika wzdłuż ul. Dewajtis”.
Załączony do pisma projekt nie pozostawia wątpliwości, co do zamiaru budowy chodnika [zobacz >>>], choć dla niepoznaki używa się sformułowania ,,modernizowany chodnik”, mimo że chodnik we wskazanym miejscu nie istnieje i nigdy nie istniał.
Ten i wiele poprzednich przykładów szkodliwego nastawienia urzędu dzielnicy Bielany do Lasu Bielańskiego nakazywałyby, aby uznać decydentów tego urzędu za jedno z głównych zagrożeń dla rezerwatu i uwzględnić w planie jego ochrony. Pożądanym byłoby pozbawienie bielańskich urzędników jakiegokolwiek wpływu na obszar Lasu Bielańskiego i przecinającą go drogę.
Postulowane działania i środki zaradcze
W perspektywie długoterminowej:
3.1 Docelowo całkowita eliminacja ruchu samochodowego na ul. Dewajtis pomiędzy ul. Marymoncką a ul. Kamedulską na rzecz przeniesienia ruchu na połączenie ul. Dewajtis z Wisłostradą i jednoczesnego przekształcenia ul. Dewajtis w ciąg spacerowo-rowerowy. Ruch samochodów po niej można dopuścić na zasadzie wyjątku, tylko w stanach wyższej konieczności.
3.2 Konieczność budowy połączenia ul. Dewajtis z Wisłostradą i jego wykonalność są Państwu dobrze znane, więc nie będziemy powielać argumentacji. Dla pełności przekazujemy w załączeniu uwagi Stowarzyszenia złożone w postępowaniu w/s decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przedsięwzięcia oraz pismo do Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, w którym znajduje się obszerna polemika z Z-cą Burmistrza Dzielnicy Bielany i rzekomymi przeszkodami w realizacji w/w zamierzenia.
W perspektywie krótkoterminowej:
3.3 Fizyczne ograniczenie wjazdu w ul. Dewajtis przy pomocy systemu elektronicznego zliczania pojazdów i kontroli dostępu [zobacz >>>], który pozwoli jednocześnie wjechać pojazdom w liczbie nie większej od pojemności legalnych parkingów. Po ich wyczerpaniu na bramce wjazdowej powinna wyświetlać się informacja, że wjazd będzie możliwy po zwolnieniu miejsca przez wyjeżdżającego. Z procedury tej mogą być wyłączeni mieszkańcy i inni posiadacze miejsce parkingowych na wyłączność oraz służby miejskie i dostawcy. Wprowadzenie takiego ograniczenia wjazdu w ul. Dewajtis zapowiadał rektor UKSW w piśmie do Wojewody Mazowieckiego z 17 kwietnia 2008 r. [zobacz >>>] Niestety, do dziś nic nie wskazuje na zamiar realizacji. Opisane rozwiązanie jest logiczne i nie może być przez nikogo kwestionowane. Skoro wzdłuż ul. Dewajtis parkowanie jest nielegalne, wpuszczeniu w nią każdego samochodu powinna towarzyszyć gwarancja wolnego, legalnego miejsca. Kiedy miejsc takich brakuje, wjeżdżający siłą rzeczy będzie skazany albo na zawrócenie, albo na parkowanie w miejscu niedozwolonym.
3.4 Kolejnym aspektem dotyczącym stopniowego dochodzenia do usunięcia ruchu zmotoryzowanego z rezerwatu jest wykluczenie jakichkolwiek modernizacji czy rozbudowy ciągów wzdłuż ul. Dewajtis. Można się spodziewać takich prób (o czym wyżej), a każda inwestycja na ul. Dewajtis będzie oddalać pożądany stan docelowy dostarczając argumentów za odwlekaniem zmian, utrwalać niekorzystny dla przyrody status tej drogi i pogarszać jej wpływ na siedliska, które przecina. Stąd też w planie powinien znaleźć się kategoryczny zapis niedopuszczający jakichkolwiek prac w obrębie ul. Dewajtis poza usuwaniem awarii i utrzymaniem stanu obecnego.
3.5 Korekta organizacji ruchu poprzez
a) Ustawienie znaku B-1 [zakaz ruchu] z tabliczką T-22 [nie dotyczy rowerów] oraz tabliczką „nie dotyczy uprawnionych służb” za najdalszym na wschód wjazdem na teren WMSD celem eliminacji ruchu pojazdów poniżej skarpy. Bardzo często obserwuje się przypadki zjeżdżania samochodów ze skarpy wiślanej, aż do ul. Pergaminów i nad Wisłę, co nie ma uzasadnienia, jest sprzeczne z intencją dotychczasowego oznakowania i z funkcją terenu, więc powinno być wyeliminowane.
b) Ustawienie przy wjeździe w ul. Dewajtis znaku zakazu ruchu pojazdów o masie powyżej 10 ton. Ulica Dewajtis jest zupełnie nieprzystosowana do ruchu tirów, autobusów i innych pojazdów dużych rozmiarów ze względu na niewystarczającą szerokość, ciasne wyłukowania, progi spowalniające i brak możliwości zawracania. Ruch i manewrowanie takich pojazdów często odbywa się z użyciem trawników i ścieżek na poboczach, co nie powinno mieć miejsca.
c) Ustawienie przy wjeździe w ul. Dewajtis oznakowania D-40 [strefa zamieszkania] (z ew. likwidacją oznakowania „uwaga piesi”). Przemawia za tym duża intensywność ruchu pieszego, w tym osób starszych i z wózkami. Widoczne na co dzień zagrożenie bezpieczeństwa pieszych poruszających się jezdnią ulicy Dewajtis.
d) Przestawienie znaku B-36 [zakazu zatrzymywania się i postoju] na tyle blisko ul. Marymonckiej, aby zlikwidować odcinek traktowany przez kierowców jako bez zakazu między torowiskiem a obecnym znakiem.
e) Wprowadzenie dodatkowych progów spowalniających, najlepiej wyspowych.
f) Wprowadzenie fizycznych ograniczeń zapobiegających dewastacji przez samochody poboczy ulicy Dewajtis w postaci wygodzeń, słupków lub barier wzdłuż krawężników ul.Dewajtis na odcinkach, gdzie występuje nasilone nielegalne parkowanie, tj.
• od ul. Marymonckiej na odcinku 100 metrów w kierunku Wisły, obustronnie;
• od punktu widokowego do Kamedulskiej – wjazdu na UKSW, po stronie północnej;
• od Kamedulskiej na wschód na odcinku 200 metrów, obustronnie;
Częściowo jako wygrodzenia można wykorzystać np. naturalne głazy lub okorowane pnie drzew. Sposób realizacji wygrodzeń, w odpowiedniej formie, tak aby skutecznie zapobiegały parkowaniu, pozostawiamy odpowiednim służbom. Postulat ten zgłaszany od czterech lat jednostkom m.st. Warszawy nie przyniósł jak dotąd skutków.
4. Naprawa stosunków wodnych w rezerwacie
Opis problemu
Las Bielański od dawna doświadcza deficytu wody na skutek wysychania zasilających go cieków wodnych i szkodliwych ingerencji w lokalne stosunki wodne.
Postulowane działania i środki zaradcze
4.1 Wszczęcie postępowania kontrolnego dotyczącego wpływu osiedla firmy Ronson na poziom wód gruntowych, w tym sprawdzenie, czy inwestor wywiązuje się z ustaleń nałożonych przez właściwe organy w tym względzie. Regularny monitoring poziomu wód gruntowych.
4.2 Działania zapobiegające spadkowi poziomu wody w Rudawce, w tym nadzór nad urzędnikami dzielnicy Bielany, którzy samowolnie kierowali wodę z Rudawki do pobliskiego parku miejskiego „Kępa Potocka”.
4.3 Deregulacja koryta Rudawki i przywrócenie naturalnego biegu rzeki, wprowadzenie jej odnóg w istniejące koryta i pozostałości meandrów i starorzeczy na tarasie zalewowym. Powyższe działania pozwolą uzyskać lepsze nawodnienie łęgów wiązowo-jesionowych.
4.4 Ograniczenie ingerencji do okresowego czyszczenia koryta ze śmieci.
4.5 Działania kompensujące zaistniały ubytek wody w Potoku Bielańskim.
5. Wpływ pozostałych obiektów w otulinie rezerwatu
Opis problemu
Na Las Bielański wpływa też znacząco pozostała działalność prowadzona na terenach przyległych instytucji. Działalność ta wymaga w pierwszej kolejności rozpoznania i analizy, a następnie podjęcia ew. środków zaradczych, prewencyjnych i informacyjnych.
Postulowane działania i środki zaradcze
5.1 Rozpoznanie i analiza działalności prowadzonej na terenach przyległych pod kątem potencjalnej szkodliwości dla rezerwatu i jej ograniczania. W szczególności chodzi o tereny Akademii Wychowania Fizycznego, osiedla mieszkaniowego w kwartale ulic Tczewskiej i Gwiaździstej, Parku Kępa Potocka, parku pomiędzy Lasem Bielańskim a Wisłostradą, Klubu Sportowego Hutnik, i pozostałych terenów rekreacyjnych sąsiadujących z rezerwatem (np. powstałego niedawno parku linowego).
5.2 Uwzględnienie konieczności ograniczenia szkodliwych dla rezerwatu przedsięwzięć i aktywności na terenach przyległych oraz utworzenia na nich otuliny.
5.3 Sformułowanie zasad użytkowania tych terenów w sposób nie powodujący szkód, na przykład zakaz organizacji hałaśliwych imprez i innej potencjalnie szkodliwej działalności na AWF (jak np. hałaśliwy paintball czy spalanie odpadów w otulinie rezerwatu).
5.4 Przywrócenie legalnych wejść do rezerwatu z terenu AWF. Dotychczasowe doświadczenia nie pozostawiają żadnych wątpliwości, że wszelkie próby szczelnego odgradzania Lasu Bielańskiego od AWF są skazane na niepowiedzenie. Należy więc ruch osobowy na ich styku ucywilizować i skanalizować minimalizując jego negatywne skutki. Prowadzona dotychczas polityka totalnej negacji nie daje żadnych efektów poza faktycznym brakiem kontroli i zachętą do łamania zakazów. Przynosi to skutki odwrotne od zamierzonych. Wygrodzenie klika lat temu znacznej części oddziału nr 7 nie zapobiega w żaden sposób wchodzeniu na ten teren z AWF.
5.5 Zbadanie i objęcie nadzorem zamierzenia realizacji basenu olimpijskiego na terenie AWF. W przypadku kontynuacji tego przedsięwzięcia, jego ocena oddziaływania na środowisko powinna być wykonana jak najszerzej i z najwyższą starannością, a skala ograniczona do minimum. Takie same wnioski można sformułować względem planowanego zagospodarowania terenu Klubu Sportowego Hutnik.
6. Wyjaśnienie stanu prawnego drogi publicznej biegnącej przez rezerwat
Opis problemu
Istotną sprawą wymagającą zbadania jest legalność ustanowienia drogi publicznej, a potem gminnej na ul. Dewajtis. Zgodnie z art. 8. ust. 1. Ustawy o drogach publicznych Drogi niezaliczone do żadnej kategorii dróg publicznych, w szczególności drogi dojazdowe do gruntów leśnych, dojazdowe do obiektów użytkowanych przez przedsiębiorców są drogami wewnętrznymi. W świetle tego ul. Dewajtis zaliczała się do dróg wewnętrznych jako dojazdowa do gruntów leśnych i obiektów użytkowanych przez przedsiębiorców. Z kolei art. 7. ust. 1 tej ustawy mówi, że do dróg gminnych zalicza się drogi o znaczeniu lokalnym niezaliczone do innych kategorii, stanowiące uzupełniającą sieć dróg służących miejscowym potrzebom, z wyłączeniem dróg wewnętrznych. Zachodzi więc uzasadnione podejrzenie, że gdy 26 maja 1988 roku uchwałą nr 245 Rady Narodowej m.st. Warszawy potraktowano ul. Dewajtis jako drogę publiczną (by razem z wieloma innymi zaliczyć ją do kategorii dróg lokalnych miejskich oraz dróg gminnych), ulica ta de facto i de jure była drogą wewnętrzną, a nie publiczną i stanowiła część rezerwatu. Przy tym przekształceniu lub przy wcześniejszym wydzieleniu drogi z obszaru rezerwatu mogło dojść do przekroczenia uprawnień lub innego naruszenia prawa.
Postulowane działania i środki zaradcze
6.1 Przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego zgodność z prawem wyodrębnienia z obszaru leśnego działki przekształconej potem w pas drogi ul. Dewajtis.
W załączeniu:
1. Uwagi Stowarzyszenia Zielone Mazowsze do Materiałów do decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia połączenia ulicy Dewajtis z Wisłostradą i zapewnienia miejsc postojowych przy Wisłostradzie (październik 2007 r.) [zobacz >>>]
2. Wniosek Stowarzyszenia Zielone Mazowsze o podtrzymanie negatywnego stanowiska Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w sprawie decyzji GDOŚ/DOPoc-4120-47/2012/10/pw z dnia 31 maja 2010 r. [zobacz >>>]