Z licencją na osobowe – przegląd przewoźników
Przetargi na pasażerskie przewozy kolejowe
Od początku istnienia wspieramy procesy usamorządowienia, komercjalizacji oraz wprowadzania mechanizmów rynkowych w zakresie przewozu osób koleją w Polsce. Staramy się pokazywać jak dobrze zarządzać koleją. Z radością witamy coraz śmielsze poczynania samorządów w zakresie organizacji przewozów regionalnych. W zeszłym roku odbyły się pierwsze przetargi na wykonywanie pasażerskich przewozów kolejowych na wybranych liniach kolejowych otwarte dla przewoźników prywatnych. Pierwszy na linię Szczecin – Stargard Szczeciński – Kamień Pomorski wygrała jednak państwowa spółka PKP Przewozy Regionalne, która jako jedyna wystartowała w przetargu. Trzeba jednak przyznać, że warunki postawione przez Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego były stosunkowo trudne do spełnienia dla przewoźników spoza Grupy PKP. Drugi przetarg, na obsługę i reaktywację linii Gliwice – Bytom, został unieważniony z powodu niedoskonałości procedury przetargowej, która spowodowała liczne odwołania i w efekcie niepowodzenie tej inicjatywy.
W tym roku zanosi się na prawdziwy skok jakościowy, gdyż Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego organizuje aż trzy przetargi, w których mogą wystartować przewoźnicy posiadający licencję na przewóz osób. Przynajmniej w jednym z nich szanse dla przewoźników spoza Grupy PKP są wysokie. Można wystartować w nim nawet bez taboru, gdyż obsługa linii będzie zapewniona autobusami szynowymi posiadanymi przez Urząd Marszałkowski użyczonymi firmie, która przetarg wygra. W kwietniu br. ogłoszono także drugi przetarg w Województwie Śląskim na obsługę linii Gliwice-Bytom. W bieżącym lub przyszłym roku można w tym województwie spodziewać się ogłoszenia przetargu także na Lekką Kolej Miejską z Tychów przez Katowice do Sosnowca. Coraz więcej mówi się także o reaktywacjach linii kolejowych na Dolnym Śląsku. Są także silne naciski na wynajęcie prywatnego przewoźnika przez Województwo Opolskie.
Przegląd przewoźników kolejowych spoza grupy PKP
Postanowiliśmy przyjrzeć się prywatnym przewoźnikom kolejowym posiadającym licencję na przewóz osób w Polsce. Jest ich obecnie 18. Któremu z nich uda się sięgnąć po złote jabłko w Województwie Kujawsko – Pomorskim lub Śląskim, ten pierwszy przełamie faktyczny monopol PKP Przewozy Regionalne na przewozy regionalne, zyska cenne doświadczenie i przyczółek do szerszej działalności w całym kraju. Wielu przewoźników prywatnych z licencją na przewóz osób prowadzi przewozy na liniach wąskotorowych. Nawet jeśli któryś z tych wąskotorowych przewoźników nie odważy się jeszcze na rozszerzenie działalności, jest to potencjalna kuźnia i źródło niezależnych kadr dla tych, którzy pierwsi wejdą na rynek przewozów pasażerskich normalnotorowych.
Do przedsiębiorstw i instytucji posiadających taką licencję i niewchodzących w skład grupy PKP wysłaliśmy specjalną ankietę, która pomogła nam w scharakteryzowaniu każdego przewoźnika. Co prawda nie wszyscy odważyli się odpowiedzieć, ale większość zamieszczonych poniżej notatek udało się autoryzować.
PTKiGK S.A. Rybnik
ul. Kłokocińska 51, 44-251 Rybnik, tel. 327384901
Przedsiębiorstwo Transportu Kolejowego i Gospodarki Kamieniem S.A. dysponuje licencją na przewóz osób od 10 listopada 2004 roku. Firma posiada wspólny projekt w dziedzinie przewozów osób z niemiecka koleją Ostseeland Verkehr Gmbh w województwie zachodniopomorskim. Niestety w związku z kłopotami w dopuszczeniu do ruchu w Polsce pojazdu, którym przewozy miały być prowadzone, projekt dotychczas nie został zrealizowany.
W październiku 2006 roku z okazji 150-lecia kolejnictwa na Ziemi Rybnickiej przedsiębiorstwo zorganizowało przejazd pociągu promocyjnego z własną – obecnie najnowocześniejszą w Polsce lokomotywą dwusystemową 1822.
SKPL Kalisz
ul. Cypriana Godebskiego 2E, 62-800 Kalisz, tel. 627520509
Stowarzyszenie jest najprężniejszym przewoźnikiem wąskotorowym w Polsce, gdyż prowadzi przewozy towarowe już na 8 liniach wąskotorowych. Wykorzystuje licencję na przewóz osób wykonując na dwóch liniach przewozy o charakterze turystycznym. Na trzech liniach są to także regionalne przewozy pasażerskie, o których dofinansowanie stara się z różnym skutkiem w Urzędach Marszałkowskich. SKPL sprzedaje rocznie ponad 90000 biletów z czego ok. 38000 to bilety miesięczne i abonamentowe. Przewozy te prowadzone są nieprzerwanie od 2003 roku, co obok spółek z Grupy PKP stawia SKPL w gronie najbardziej doświadczonych na polskim rynku pasażerskich przewoźników kolejowych. Przewozy prowadzone są na liniach kolejowych administrowanych w imieniu samorządów lokalnych. Tabor wąskotorowy posiadany jest przez SKPL na własność lub użyczony wraz z infrastrukturą. SKPL nie tylko posiada i wykorzystuje liczne kontakty z miłośnikami kolei wąskotorowych z innych krajów, kooperuje z PKP Cargo w przewozach towarowych, ale udowodniło nie raz, że działa odważnie m.in. aplikując o środki unijne na modernizację posiadanego taboru, a także przestawiając swój tabor z oleju napędowego na biopaliwa. Stowarzyszenie stale poszukuje możliwości rozszerzenia działalności, w tym na linie normalnotorowe. Obecnie SKPL obsługuje linię normalnotorową Pleszew – Pleszew Miasto dzięki użyciu trzeciej szyny dla pociągów wąskotorowych. SKPL współpracuje z Instytutem Rozwoju i Promocji Kolei oraz stowarzyszeniem Zielone Mazowsze. Start SKPL w którymś z przetargów na przewozy regionalne jest prawdopodobny.
PCC Rail
ul. Bukowska 12, 43-602 Jaworzno, tel. 326177461
Spółka PCC Rail to jeden z największych polskich przewoźników towarowych. W 2005 roku firma zainteresowała się rynkiem kolejowych przewozów pasażerskich i w tym celu utworzyła spółkę Kolej Nadwiślańska Sp. z o.o. oraz skutecznie wystąpiła o licencję na przewóz osób. W 2006 roku PCC RAIL S.A. (licencjonowany przewoźnik pasażerski) we współpracy z Koleją Nadwiślańską Sp. z o.o. (organizatorem przejazdów pasażerskich) zorganizowały 3 kolejowe przewozy pasażerskie szynobusami SA132. Przejazdy te spotkały się życzliwym przyjęciem ze strony PKP PLK i Izby Gospodarczej Transportu Lądowego. Na zakończenie 2006 roku PCC RAIL S.A. wystartowała w przetargu organizowanym przez Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, który został unieważniony. W dniu 19.12.2006 r. PCC RAIL S.A. podpisała umowę joint-venture z firmą ARRIVA – wiodącym przewoźnikiem europejskim w zakresie transportu publicznego. Umowę tę musi pozytywnie zaopiniować UOKiK. W związku z podpisaną umową Kolej Nadwiślańska Sp. z o.o. podlega obecnie likwidacji. Jednocześnie obie firmy (PCC RAIL S.A. wraz z ARRIVĄ) przygotowują się do sprowadzenia do Polski taboru pasażerskiego (nastąpi to w niedługim czasie) celem uzyskania świadectwa typu od Urzędu Transportu Kolejowego. PCC będzie więc silnym konkurentem w przetargach samorządowych.
Biuro Utrzymania i Eksploatacji Gnieźnieńskiej Kolei Wąskotorowej
ul. Wrzesińska 2, 62-200 Gniezno, tel. 614261130
Biuro jest częścią Starostwa Powiatowego w Gnieźnie i licencję na przewóz osób wykorzystuje w celu wykonywania przewozów regionalnych sezonowych na linii Gniezno-Anastazewo oraz turystycznych przejazdów specjalnych Poznań-Lednogóra-Gniezno. W 2006 roku Biuro otrzymało dotację do wykonywanych przewozów regionalnych od Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego. Biuro dysponuje własnym taborem i infrastrukturą. Nie jest planowane rozszerzenie działalności na przewozy regionalne.
Żnińska Kolej Powiatowa Sp. z o.o.
ul. Potockiego 4, 88-400 Żnin, tel. 523020492
Spółka została utworzona przez Starostwo Powiatowe w Żninie i Gminę Gąsawa w celu przejęcia od PKP S.A. linii kolei wąskotorowej o rozstawie kół 600 mm oraz całego taboru kursującego po niej. Licencja na przewóz osób jest wykorzystywana w celu prowadzenia sezonowych przewozów turystycznych. Linia wiedzie przez Ziemię Pałucką – kolebkę państwa polskiego od Żnina przez Wenecję i Biskupin do Gąsawy. Nie jest planowane rozszerzenie zakresu działalności spółki.
Pomorskie Towarzystwo Miłośników Kolei Żelaznych
ul. Jantarowa 76 lok. 11, 81-187 Gdynia, tel. 602735355
Towarzystwo uzyskało licencję na przewóz osób, z myślą o uruchomieniu przewozów turystycznych na Żuławskiej Kolei Dojazdowej. Obecnie jednak PTMKŻ nie ma umowy na obsługę tej kolejki. Towarzystwo prowadzi działania na rzecz prowadzenia usług po innych liniach, m.in. Szymankowo – Nowy Dwór Gdański (normalnotorowa – planowana jest przebudową na linię trzytorową), Malbork Kałdowo – Nowy Dwór Gdański. PTMKŻ podpisało umowę z miastem Hel w sprawie współdziałania w celu uruchomienia Helskiej Kolei Wąskotorowej na bazie funkcjonującej kolei wojskowej. Towarzystwo rozważa także obsługę linii normalnotorowej Elbląg – Tolkmicko – Braniewo. PTMKŻ posiada na własność jeden spalinowy wagon motorowy dostosowany do linii kolejowych o rozstawie kół 750 mm i chciałaby wydzierżawić więcej taboru.
Urząd Gminy Rewal
ul. Mickiewicza 19, 72-344 Rewal, tel. 913862624
Urząd Gminy uzyskał licencję na przewóz osób koleją w celu ponownego uruchomienia przewozów na linii wąskotorowej Gryfice-Trzęsacz-Pogorzelica (rozstaw kół 1000 mm). Przewozy prowadzone są w sezonie letnim. W gminie funkcjonuje specjalny Referat Transportu Kolejowego, który planuje znaczny rozwój działalności kolejowej Gminy. Jednakże dodatkowa obsługa linii normalnotorowej jest uważana za zbyt duże obciążenie. Urząd współpracuje z PKP w zakresie uzgodnienia skomunikowań kolei wąsko i normalnotorowej na stacji Gryfice, ktore wejdą w życie w 2008 roku. Urząd planuje pozyskanie środków unijnych na rozwój przewozów kolejowych. Liczy także na pomoc Urzędu Marszałkowskiego w celu rozwoju przewozów. Przewozy prowadzone są własnym taborem po własnej infrastrukturze przejętej od PKP.
Piaseczyńskie Towarzystwo Kolei Wąskotorowej
ul. Sienkiewicza 14, 05-500 Piaseczno, tel. 601913510
Licencja Towarzystwa jest wykorzystywana obecnie do wykonywania turystycznych przewozów osób na linii wąskotorowej (rozstaw kół 1000 mm) Piaseczno-Tarczyn. Towarzystwo dysponuje w tym celu różnym taborem, zarówno posiadanym na własność, dzierżawionym, jak i użyczonym. PTKW deklaruje, że jest zainteresowane rozszerzeniem prowadzonej działalności także na przewozy regionalne i komercyjne i prowadzi działania w tym kierunku. Wiąże się to też w faktem, że Towarzystwo byłoby skłonne nie tylko wystartować w przetargu na wykonywanie przewozów kolejowych, ale także nawiązać współpracę z samorządem np. w formie spółki czy partnerstwa publiczno-prywatnego. PTKW swoje zainteresowanie ogranicza jednak obecne jedynie do Województwa Mazowieckiego.
Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Poznaniu Sp. z o.o.
ul. Głogowska 131/133, 60-244 Poznań, tel. 618699361
MPK Poznań posiada licencję na przewóz osób w celu wykonywania przewozów turystycznych kolejką wąskotorową w parku maltańskim w Poznaniu – jedną z kolejek o rozstawie kół 600 mm. Spółka nie prowadzi obecnie działań na rzecz rozszerzenia tej działalności w kierunku przewozów regionalnych czy komercyjnych, choć tramwajowe przedsięwzięcia MPK Poznań brały pod uwagę wykorzystanie istniejącej infrastruktury kolejowej w Poznaniu.
PKS Zielona Góra Sp. z o.o.
ul. Jana z Kolna 2A, 65-014 Zielona Góra, tel. 683220400
Spółka posiada licencję na przewóz osób. Zarząd spółki nie wyraził zgody na zamieszczenie notatki o firmie w naszym biuletynie.
Fundacja Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej
Majdan 17, 38-607 Cisna, tel. 134686335
Fundacja wykorzystuje licencję na przewóz osób w sezonie turystycznym wykonując przewozy na dwóch liniach wąskotorowych o rozstawie kół 760 mm: Majdan-Przysłup, Majdan-Balnica-Wola Michnowa. Fundacja posiada własny tabor i infrastrukturę. Obecnie trwają prace nad reaktywacją połączenia kolejowego z Woli Michnowej do Łupkowa, gdzie istniałaby możliwość komunikowania pociągów wąskotorowych z pociągami regionalnymi PKP.
MOSiR Ełk (Ełcka Kolej Wąskotorowa)
ul. Wąski Tor 1, 19-300 Ełk, tel. 876100000
Posiadanie licencji na przewóz osób pozwala wykonywać przewozy turystyczne MOSiR w Ełku. Zarówno wąskotorowa linia kolejowa (750 mm), jak i tabor (2 autobusy szynowe i 11 wagonów pasażerskich) są własnością MOSiR. Ośrodek prowadzi obecnie działania na rzecz przekształcenia formy wykonywanych przewozów na komercyjne (bez dotacji), jednakże nie myśli o rozszerzeniu działalności poza Powiat Ełcki.
Stowarzyszenie Górnośląskich Kolei Wąskotorowych
ul. Brzezińska 27, 41-900 Bytom, tel. 604084622
Stowarzyszenie wykonuje obecnie przewozy regionalne, sezonowe oraz turystyczne na liniach wąskotorowych o rozstawie kół zarówno 900 mm (Kolejka Parkowa w Chorzowie), jak i 785 mm (Kolej wąskotorowa Bytom-Tarnowskie Góry-Miasteczko Śląskie) – węzeł kolei wąskotorowej w Bytomiu. Liniami stowarzyszenie administruje w imieniu samorządu lokalnego miasta Bytom. Stowarzyszenie dzierżawi i posiada w bezpłatnym użyczeniu cały tabor potrzebny do wykonywania przewozów. SGKW nie prowadzi obecnie działań mających na celu rozszerzenie działalności oraz ogranicza ją do Województwa Śląskiego.
Szybka Kolej Miejska Sp. z o.o. – Warszawa
ul. Mińska 25 lok. 618, 03-808 Warszawa, tel. 226554301
Szybka Kolej Miejska w Warszawie w pełni wykorzystuje obecnie swoją licencją na przewóz osób, wykonując przewozy pomiędzy Sulejówkiem i Pruszkowem jako pierwsza linia aglomeracyjna w ramach systemu Zarządu Transportu Miejskiego w Warszawie. Spółka posiada sześć zespołów trakcyjnych typu 14WE, a czasem wypożycza od PKP SKM w Trójmieście Sp. z o.o. dwa zespoły trakcyjne EN57. Mają one być zastapione dwoma nowymi ezt typu 14WE. Początkowe perturbacje spowodowane nowością systemu spółka ma już za sobą. Także kontrole UOKiK i NIK nie wykazały w spółce nieprawidłowości. Planowana rozbudowa sieci SKM w Warszawie do 8 linii będzie oznaczać rozwój samej spółki SKM, który może zostać przyspieszony w związku z organizacją Euro 2012. Planowana linia łącząca lotniska Okęcie i Modlin może być przedmiotem przetargu, w którym planuje wystartować SKM w Warszawie. Jednakże spółka jako własność samorządu warszawskiego nie może podejmować przewozów w innym regionie.
Fundacja Polskich Kolei Wąskotorowych
ul. Radomska 1, 26-670 Pionki, tel. 608800090
Fundacja wykorzystuje licencję na przewóz osób wykonując sezonowe przewozy turystyczne na Rogowskej i Starachowickiej Kolei Wąskotorowej. Trwają także prace nad odbudową linii kolei wąskotorowej z Pionek do Puszczy Kozienickiej. Fundacja jest organizacją pożytku publicznego. FPKW jest w posiadaniu własnego taboru wąskotorowego na linie o rozstawie kół 750 oraz 600 mm oraz posiada własną infrastrukturę kolejową. Fundacja nie aspiruje do rozwoju swojej działalności na koleje normalnotorowe.
Dolnośląskie Linie Autobusowe Sp. z o.o.
ul. Krakowska 71/73, 50-126 Wrocław, tel. 717828131
Dolnośląskie Linie Autobusowe to drugi przewoźnik autobusowy, który nie zdołał dotychczas rozszerzyć działalności o regionalne przewozy kolejowe. Licencja na przewóz osób koleją została pozyskana właśnie w tym celu. Kilkukrotnie prowadzono bezskuteczne pertraktacje w celu organizacji przetargu na przewozy kolejowe za pomocą autobusów szynowych na którejś z linii w Województwie Dolnośląskim, w którym mogłyby wystartować także DLA. W efekcie, w konsorcjum z Connex Koleje Polskie, DLA wystartowało w pierwszym przetargu na reaktywację linii kolejowej Gliwice – Bytom w Województwie Śląskim. Przetarg jednak odwołano. Kilkukrotne w ostatnim czasie doniesienia o planowanym wkroczeniu na polskie tory francuskiej spółki Veolia Transport – sukcesora Connex-u, stawiają DLA w gronie najpoważniejszych konkurentów w najbliższych przetargach, jeśli zawiązana współpraca będzie kontynuowana.
CTL Logistics
al. Armii Ludowej 26, 00-609 Warszawa, tel. 225493200
(licencję na przewóz osób posiadają: CTL Ekspress Sp. z o.o. oraz CTL Reggio Sp. z o.o.)
Firma obserwuje rynek przewozów pasażerskich w Polsce od wielu lat. W chwili obecnej CTL nie prowadzi jednak projektów dotyczących przewozów pasażerskich, o których mogłaby poinformować opinię publiczną. Firma zamierza poinformować opinię publiczną o ewentualnym projekcie z tego zakresu za pomocą mediów w chwili, kiedy taki projekt będzie przygotowany.
Freightliner PL Sp. z o.o.
al. KEN 36 lok. 120, 02-928 Warszawa, tel. 226486655
Spółka rozważa możliwość rozpoczęcia realizacji kolejowych przewozów pasażerskich. Freightliner PL posiada licencję na ich wykonywanie. Ostateczna decyzja o zaangażowaniu w ten segment rynku przewozów kolejowych zależeć będzie od uwarunkowań regulacyjnych oraz przyjętego przez państwo systemu dofinansowywania tych przewozów.
Podsumowanie
Polskie przedsiębiorstwa kolejowe
Z przedstawionego powyżej przeglądu wynika, że na rynku jest obecnie co najmniej kilku przewoźników, którzy posiadają odpowiedni potencjał do uruchomienia regionalnych lub komercyjnych pasażerskich przewozów kolejowych. Wśród nich są przede wszystkim PCC Rail, Dolnośląskie Linie Autobusowe, Freightliner PL i SKPL. Pewną zagadką są co prężniejsze z niezależnych stowarzyszeń obsługujących kolejki wąskotorowe, np. PTMKŻ, SGKW czy PTKW. Raczej nie należy się spodziewać aktywności instytucji zależnych od samorządów lokalnych.
Warto zwrócić uwagę, że infrastruktura kolei wąskotorowych nie należy już do PKP PLK S.A. i jest własnością samorządów, z powodzeniem administrowaną przez profesjonalizujących swoją działalność miłośników kolei. Z pewnością ma to duży wpływ szybki rozwój coraz prężniejszych stowarzyszeń takich jak SKPL i ich potencjał rozwoju także na linie normalnotorowe.
Widać, że dzięki polskim przedsiębiorstwom kolejowym w Polsce próbują zaistnieć przedsiębiorstwa zagraniczne, dla których obecnie nasz rynek jest zamknięty dzięki okresom przejściowym w zakresie wdrażania pakietów kolejowych Unii Europejskiej w Polce. Oprócz konsorcjów z polskimi spółkami w celach przetargowych warto wspomnieć także o działaniach pozakomercyjnych, takich jak skierowanie na Polski rynek broszury Miasto – Region – Kolej
stowarzyszenia niemieckich regionalnych przewoźników samorządowych Allianz Pro Schiene
. Pokazując kilka pozytywnych przykładów z Niemiec, broszura promuje organizowanie przez samorządy obsługi lokalnych linii kolejowych lub sieci kolejowych we współpracy z prywatnymi przewoźnikami.
Główne bariery
Przegląd pozwala także na wskazanie najpoważniejszych barier wejścia przewoźników prywatnych na polski rynek przewozów pasażerskich. O określenie takich barier prosiliśmy także w naszych ankietach. Wydaje się, że najpoważniejszą barierą jest brak doświadczenia organizatorów w profesjonalnej organizacji przewozów regionalnych. Nie ma się jednak czemu dziwić, skoro są oni odpowiedzialni za przewozy dopiero od kilku lat, a dotychczas mieli do czynienia głównie z PKP Przewozy Regionalne, które nie jest łatwym partnerem do współpracy. W dodatku PKP ma tendencję do wysysania wszystkich środków z samorządów przeznaczonych na przewozy regionalne – w tym roku nadal deklaruje, że większość Urzędów Marszałkowskich nie pokryła deklarowanego deficytu przewozów w 100%. W efekcie wejście nowych przewoźników musiałoby być finansowane z dodatkowych środków, które trudno samorządom pozyskać bez ryzyka roszczeń ze strony PKP.
Druga bariera z punktu widzenia przewoźników to brak taboru. Gdyby nie ta bariera zapewne mielibyśmy w Polsce już przewoźników komercyjnych – że można na przewozach pasażerskich zarobić, pokazały już Koleje Mazowieckie pociągiem Słoneczny
. Wciąż tylko teoretycznie istnieją możliwości pozyskania używanego taboru zza granicy, użyczenia taboru od spółek PKP lub samorządów. Zza granicy najłatwiej pozyskać szynobusy, gdyż precedens już mamy i być może nie będzie potrzebne uzyskiwanie pozwoleń i certyfikatów na ich użytkowanie – administracja w tym zakresie jest trzecią poważną barierą wejścia na rynek z punktu widzenia przewoźników. Szynobusy to jednak tabor na linie lokalne, na których trudno zarobić w sposób komercyjny, a więc wracamy do problemu przewozów regionalnych i braku doświadczenia ich organizatorów. PKP jak wiadomo „nie ma” taboru, który mogłaby wydzierżawić, gdyż piętrzy problemy nawet Kolejom Mazowieckim, które chciałyby użytkować więcej elektrycznych zespołów trakcyjnych. Samorządy z kolei mają tylko szynobusy, a tabor mogą użyczyć przewoźnikom innym niż PKP PR tylko poprzez przetarg.
Można zauważyć, że bardzo dużą rolę w przełamywaniu tych barier odgrywają samorządy wojewódzkie, które powinny jak najwięcej korzystać ze stworzonych dla nich instrumentów organizacji przewozów regionalnych: przetargów, możliwości zakupu taboru (potencjał tworzenia puli taborowej), dotowania i kontrolowania dotowanych przewoźników, a także przejmowania od PKP PLK nieczynnych linii kolejowych (przykład rozwoju SKPL jest tutaj bardzo na miejscu). Pasażerowie czekają.