Odwołanie ws. trasy S7 w Łomiankach
ZM-07-383-02-MK/WS
Do Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska za pośrednictwem Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska:
Działając w interesie publicznym (stowarzyszenie posiada status organizacji pożytku publicznego od 4 XI 2004 r.) i realizując cele statutowe, składamy odwołanie od decyzji środowiskowej RDOŚ-14-WOOŚ-II-BP-6613-002/08 dla północnego wylotu trasy S-7 z Warszawy w kierunku Czosnowa.
Uzasadnienie
Naruszenie Natury 2000
1. W świetle przepisów dotyczących obszarów Natura 2000 oraz ochrony przyrody niedopuszczalne jest, aby wybrany został do realizacji wariant II, w jakimkolwiek analizowanym podwariancie. Inwestor w żadnym z przedłożonych dokumentów nie udowodnił ponad wszelką wątpliwość, że nie istnieje inny wariant przebiegu trasy S-7 na analizowanym odcinku, który nie powoduje szkodliwego oddziaływania na obszar Natura 2000. Tym bardziej, iż znacznie mniej szkodliwym wariantem dla obszarów Natura 2000 jest wariant I, co udowadniają poniższe cytaty z rozdz. 6.1.3 Raportu OOŚ trasy S-7:
Wariant I przebiegu trasy S-7 wprowadza stosunkowo małe zmiany w elementach przyrodniczych w stosunku do stanu aktualnego. Zagrożenia dla elementów przyrodniczych, jakie niesie ze sobą realizacja inwestycji zgodnie z wariantem I, nie mają dużych tendencji wzrostowych w stosunku do stanu aktualnego. Realizacja inwestycji zgodnie z wariantem I nie spowoduje zmian w zasięgu naturalnych siedlisk gatunków roślin i zwierząt chronionych, a stan ochrony gatunków typowych dla obszarów „Puszczy Kampinoskiej”, „Ostoi Kampinoskiej” i „Doliny Środkowej Wisły” nie ulegnie zmianie.
[…] Z przyrodniczego punktu widzenia projekt według wariantu I może być realizowany, po uwzględnieniu szczegółowych uwag i zaleceń.
[…] MOŻNA OBIEKTYWNIE STWIERDZIĆ, ŻE PRAWDOPODOBNIE NIE BĘDĄ WYSTĘPOWAŁY ZNACZĄCE ODDZIAŁYWANIA NA OBSZAR NATURA 2000. Zastosowanie proponowanych środków łagodzących powinno zminimalizować zidentyfikowane oddziaływania związane z budową i późniejszą eksploatacją drogi ekspresowej.
Co więcej, w tym samym rozdziale 6.1.3 autorzy raportu OOŚ potwierdzają jednoznacznie, że wariant ten jest najkorzystniejszy z punktu widzenia prognozowanych oddziaływań:
Prognozowany stopień niekorzystnych oddziaływań w wariancie I jest zdecydowanie najniższy w porównaniu z negatywnym oddziaływaniem realizacji pozostałych wariantów (z wyjątkiem wariantu „zerowego”).
Zasadność wyboru wariantu I potwierdza także tabela 145 zestawienia podsumowującego raportu określająca przewidywane znaczące oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko w odniesieniu do poszczególnych wariantów przebiegu drogi.
W tym miejscu można dodać, że zarówno opinia Państwowej Rady Ochrony Przyrody, jak też opinia dyrektora Kampinoskiego Parku Narodowego (opinie te stanowiły jedną z podstaw merytorycznych wydania przedmiotowej decyzji) pomijają w swej analizie, z niezrozumiałych przyczyn, wariant I, tak, jakby z góry założono realizację trasy w nowym śladzie (przez otulinę i obszar KPN).
Jednym z zasadniczych problemów jest kwestia przerwania przez trasę strategicznego korytarza ekologicznego łączącego dolinę Wisły z Kampinoskim Parkiem Narodowym. Mówi o tym analiza wariantów dokonana w raporcie OOŚ. Cytat z rozdz. 3.8.2:
Jednym z najistotniejszych potencjalnych zagrożeń dla Kampinoskiego Parku Narodowego, rezerwatu biosfery „Puszcza Kampinoska” oraz obszaru NATURA 2000 „Puszcza Kampinoska” jest przerwanie powiązań przyrodniczych Parku z otoczeniem, w szczególności z doliną Wisły (obszarem NATURA 2000 „Dolina Środkowej Wisły”), a w wyniku tego zubożenie gatunkowe roślin i zwierząt Parku.
Prawdą jest, że ciągłość omawianego korytarza powiązań przyrodniczych zostanie przerwana na skutek efektu bariery, zarówno w przypadku realizacji trasy w wariancie I, jak też w wariancie II, który został zatwierdzony w decyzji. Zachodzi jednak zasadnicza różnica odnośnie znaczenia każdego z tych wariantów dla zachowania omawianego korytarza: mianowicie, w przypadku realizacji wariantu II powstaje, oprócz już istniejącej bariery (droga krajowa nr 7, ul. Pułkowa) – trasa w nowym śladzie tworząca w sensie przestrzennym nową, dodatkową barierę, i ponadto, ingerująca w bardzo wrażliwy rejon (otulina i obszar Parku Narodowego). Taka sytuacja automatycznie spotęguje problem utrzymania ciągłości tego strategicznego korytarza, i jednocześnie znacznie zwiększa zakres inwestycji w postaci przejść dla zwierząt.
Zważmy ponadto, że planowane przejścia dla zwierząt będą jedynie półśrodkami nie eliminującymi negatywnego oddziaływania „barierowego” nowej trasy, gdyż zgodnie z opinią Państwowej Rady Ochrony Przyrody – cytat: Migracje zwierząt nie zachodzą po ściśle wyznaczonych trasach liniowych. Migrujące „kierunkowo” zwierzęta wykorzystują szerokie pasy terenu o odpowiednich dla nich warunkach, a nie dokładnie zdefiniowane wąskie szlaki. „Korytarz ekologiczny” to umownie wyróżniany, zwykle dość szeroki pas terenu umożliwiającego migracje. Ruchliwa droga przecinająca taki korytarz jest z oczywistych względów zawsze istotną barierą ekologiczną upośledzającą funkcjonowanie korytarza. Budowa przejścia lub przejść dla zwierząt ogranicza to negatywne oddziaływanie, ale nigdy nie znosi go całkowicie.
Warto także na koniec zauważyć, że szkodliwość dawnej obwodnicy Łomianek dla ludności mieszkającej obecnie przy trasie S7 jest przeceniona. Należy zwrócić uwagę, że obecny ślad trasy S7 został wytyczony i wybudowany właśnie jako obwodnica dawnych wsi: Buraków i Łomianki – omijał istniejące w momencie budowy drogi zabudowania tam, gdzie zabudowy nie było. Dopiero po wybudowaniu obwodnicy pojawiło sie przy niej nowe osadnictwo, korzystające z dobrego dojazdu kołowego do Warszawy, a więc przyczyniające się do wzrostu ruchu drogowego na tej trasie do poziomów obecnie występujących. W związku z taką a nie inną chronologią powstania osadnictwa, które obecnie zlokalizowane jest przy trasie S7, należy stwierdzić, że to nie droga szkodzi osadnikom, ale osadnicy drodze. Osadnicy Ci zgodzili się w momencie lokalizacji swoich domów na szkodliwe oddziaływanie pobliskiej trasy, w zamian za czerpanie korzyści gospodarczych z jej istnienia: większość mieszkańców zabudowy leżącej tuż przy trasie S7 w Łomiankach czerpie znaczne korzyści gospodarcze z faktu, że leży przy drodze z intensywnym ruchem kołowym – są to różnego rodzaju warsztaty, magazyny, sklepy hurtowe. Przeniesienie ruchu poza obecny ślad trasy S7 lub podniesienie jej klasy równoznaczne z ograniczeniem dostępu do drogi może spowodować bankructwo niektórych zlokalizowanych przy niej firm. Dlatego nie można argumentować, że ochrona ludności w mieście Łomianki może być nadrzędnym interesem społecznym stojącym ponad interesem ochrony obszaru Natura 2000.
Jest jeszcze jeden argument przemawiający za realizacją wariantu I. Strategiczna ocena Programu budowy dróg krajowych na lata 2008-2013 prowadzona przez Ministra Infrastruktury bierze pod uwagę trasę S-7 jako przebudowę trasy istniejącej (a więc jednoznacznie chodzi tu o wariant I).
Zagrożenie gatunków chronionych
2. Brak jednoznacznych wniosków odnośnie zagrożenia gatunków chronionych w wyniku realizacji trasy.
Z jednej strony: w raporcie przedstawiony jest wykaz zinwentaryzowanych gatunków chronionych w rejonie planowanej inwestycji (wariant II) wraz z wnioskiem. Cytat z rozdz. 3.7.3:
Siedliska z listy NATURA 2000 rozpoznane i zinwentaryzowane na trasie przebiegu wariantów II i IIC znajdują się poza obszarem NATURA 2000 „Puszcza Kampinoska” PLC 140001.).
Do tej kategorii, w przypadku przebiegu trasy zgodnie z wariantami: II i IIC, zaliczono fragmenty łęgowego lasu jesionowo-olszowego zespołu Fraxino-Alnetum (=Circaeo-Alnetum), odpowiadające siedlisku o kodzie 91E0-3, rozpoznane w badanym pasie terenu na wschód od Łomianek. Około 1 ha tego lasu zostałoby zniszczone w trakcie inwestycji, a dalsze 2-3 ha mogłoby ulec degradacji na skutek wprowadzonych zmian w siedlisku. Zaznaczyć jednak należy, że omawiany fragment lasu przedstawia dość odległą od typu fazę odkształcenia zespołu i przy bardziej rygorystycznym traktowaniu mógłby zostać zaliczony do lasów nieokreślonych pod względem fitosocjologicznym i tym samym nie wchodzić w zakres omawianego siedliska chronionego.
Stanowiska zlokalizowane we wschodnich rejonach w Kampinoskim Parku Narodowym w części zbliżonej do miejscowości Dziekanów i Łomianki
Gatunki podlegające ochronie ścisłej, wymienione w Standardowym Formularzu Danych dot. obszaru „Puszcza Kampinoska” PLC 140001, jako ważne:
-fiołek mokradłowy – Viola stagnina, – gatunek występuje nielicznie we wschodnich rejonach Puszczy Kampinoskiej na łąkach uroczyska „Łuża” – (może się znajdować w rejonie projektowanej drogi – warianty II, IIA, IIB, IIC, III).
– goryczka wąskolistna – Gentiana pneumonanthe – gatunek niezbyt pospolity występuje we wschodnich rejonach KPN (uroczysko „Łuża”) (może się znajdować w rejonie projektowanej drogi – warianty II, IIA, IIB, IIC, III) oraz w okolicy Lasu Bemowskiego, w tym w rezerwatach: „Kalinowa Łąka” i „Łosiowe Błota” (dot. wariantu III).
I dalej (cytat):
Droga nie przebiega przez stanowiska roślin podlegających ochronie. W stosunkowo niewielkiej odległości znajdują się stanowiska roślin chronionych położone w północno-wschodnich rejonach „Puszczy Kampinoskiej” PLC140001, ale najprawdopodobniej projektowana droga nie zagraża im bezpośrednio. Jedynie w przypadku rozległych zmian stosunków wodnych (obniżenia poziomu wód gruntowych) o zasięgu większym niż około 400-500 m od drogi mogą wystąpić niekorzystne skutki dla stanowisk niektórych roślin związanych z wilgotnymi lasami i łąkami.
Z drugiej strony w decyzji stwierdza się (cytat):
Projektowana droga nie będzie kolidowała z ww. stanowiskami, jednak w przypadku natrafienia na gatunki chronione należy postępować zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r o ochronie przyrody.
Jest to poważna niekonsekwencja, świadcząca o tym, że przeprowadzona w raporcie inwentaryzacja jest albo niepełna, albo nieostateczna. Uważamy więc, że ze względu na zasadę przezorności należało wstrzymać się z wydaniem decyzji, nim gruntowna i przekonująca społeczeństwo inwentaryzacja będzie przeprowadzona i podjęte zostanie ostateczne rozstrzygnięcie w tym zakresie (czy trasa w wariancie II istotnie może zagrażać gatunkom prawnie chronionym).
Przejście przez Park Narodowy
3. Analogiczny problem co w punkcie 2, związany z zasadą przezorności, dotyczy zezwolenia Ministra Środowiska na przejście trasy przez obszar Parku Narodowego. W decyzji (str. 33) stwierdza się, że Inwestor złożył wniosek o takie zezwolenie. Pytanie: co będzie w przypadku, gdy Minister odmówi wydania zgody (decyzja wszakże została wydana w oderwaniu od tego zezwolenia, przy założeniu, że trasa przejdzie przez otulinę i obszar Parku Narodowego)?
Uważamy, że ze względu na zasadę przezorności wydanie decyzji powinno być wstrzymane do czasu rozstrzygnięcia, które podejmie Minister Środowiska.
Degradacja klina napowietrzającego
4. Odnośnie oddziaływania trasy w zakresie zanieczyszczeń powietrza trasa przecina bemowski klin napowietrzający. W wyniku tego następuje tu charakterystyczne sprzężenie zwrotne. W Warszawie występuje zjawisko smogu. Zjawisko to sprzyja stagnacji zanieczyszczeń komunikacyjnych, co bezpośrednio skutkuje pogorszeniem stanu powietrza którym oddychamy na naszych osiedlach. Aby ograniczyć zjawisko smogu funkcjonują w Warszawie tzw: kliny napowietrzające (system regeneracji i wymiany powietrza), którego ważnym elementem jest klin bemowski. Po wprowadzeniu w rejon osiedli oraz w strefę klina bemowskiego nowych tras samochodowych, mieszkańcy odczują spotęgowany efekt oddziaływania skażeń motoryzacyjnych: z jednej bowiem strony poprzez przecięcie strefy trasą istotnie zakłóci się funkcjonowanie klina, a więc osłabnie mechanizm ograniczający kumulacje spalin samochodowych, a z drugiej strony nowa trasa podniesie automatycznie poziom skażenia bemowskiego i bielańskiego, zwłaszcza, że duży będzie udział transportu ciężkiego, silnie toksycznego dla otaczającego środowiska. Zaznaczamy, że klin bemowski jest szczególnie ważny dla miasta, gdyż:
– odpowiada za nawiew zdrowego powietrza z kompleksów leśnych położonych na płn-zach. od Warszawy (zwłaszcza Puszczy Kampinoskiej)
– utrzymana jest do dziś jego funkcjonalność (jedynie częściowe zabudowanie).
Brak analizy oddziaływań skumulowanych
5. Ponadto przy prognozowaniu stężeń zanieczyszczeń powietrza wokół trasy pominięto istniejące źródła emisji, takie jak:
– lotnisko bemowskie
– cmentarz „Wólka Węglowa”
– liczne zakłady produkcyjne i usługowe zlokalizowane w rejonie ulic: Wólczyńska i Arkuszowa
– wysypisko śmieci i kompostownia Radiowo.
Obiekty te mają niewątpliwe znaczenie dla stanu jakości lokalnego środowiska i ich negatywne oddziaływanie będzie kumulowało się z oddziaływaniem planowanej trasy w wariancie II i innych wariantach wytyczonych przez Wawrzyszew i Wólkę Węglową. W związku z tym realizacja trasy w zaproponowanym wariancie będzie uniemożliwiała realizację Programu Ochrony Powietrza dla obszaru aglomeracja warszawska obowiązującym od końca 2007 roku na mocy rozporządzenia wojewody mazowieckiego.
Uważamy za niezbędne wykonanie analizy dotyczącej lokalizacji kominów odprowadzających spaliny z planowanych tuneli dla osiedli Bemowo i Chomiczówka, w kontekście minimalizacji oddziaływania trasy na osiedla mieszkaniowe.
Podsumowanie
– Ze względu na przepisy dotyczące obszarów Natura 2000 powinien zostać wybrany do realizacji wariant I, który jest mniej szkodliwą alternatywą przebiegu trasy, niż wariant II.
– Stowarzyszenie nie może zgodzić się na przebieg trasy w otulinie i obszarze Parku Narodowego.
– Decyzja środowiskowa została wydana bez zastosowania się do zasady przezorności, która jest jedną z podstawowych zasad zrównoważonego rozwoju, którego realizacji podjęła się Rzeczpospolita Polska umieszczając zapis o zrównoważonym rozwoju w artykuł 5 Konstytucji.
– Realizacja trasy w proponowanym wariancie uniemożliwi realizację Planu Ochrony Powietrza dla obszaru aglomeracja warszawska.
– Ingerencja trasy samochodowej w Park Narodowy jest precedensem, który może skutkować w przyszłości dalszą degradacją Parku, oraz „okrawaniem” innych polskich parków narodowych czy krajobrazowych. Przypomnijmy tu obowiązującą w Polsce zasadę zrównoważonego rozwoju, która zobowiązuje władze do równoważenia rozwoju gospodarczego, w taki sposób, by zachować nasze dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe dla przyszłych pokoleń. Skoro więc dla komfortu ruchu samochodowego (jak pisze Organ na str. 36 decyzji) poświęca się uznane przez społeczeństwo walory dziedzictwa narodowego oraz system „wentylacji” miasta mający bezpośrednie znaczenie dla zdrowia publicznego mieszkańców Warszawy, mimo że istnieje wariant alternatywny, który pozwala uniknąć tak znaczących kolizji, to nie sposób uznać, że skarżona decyzja pozostaje w zgodzie z omawianą, konstytucyjną zasadą.
W odwołaniu przedstawiono tylko najważniejsze zarzuty.
Zobacz też
Wnioski do trasy S7 z 2007 r. [zobacz >>>]