Sadza a klimat
Ocieplenie Arktyki wzrosło dramatycznie, a zauważalny wzrost temperatury jest szczególnie widoczny w miesiącach zimowych. W ciągu pierwszych siedmiu lat tego wieku globalna temperatura wzrosła średnio o ok. 0,54°C w stosunku do okresu referencyjnego 1951-1980. W ciągu tego samego czasu temperatura terenów arktycznych podniosła się o ponad 2°C. W 2008 roku sytuacja była jeszcze gorsza – globalna temperatura wzrosła o ok. 0,44°C, a temperatura Arktyki była o 3,5°C większa.
Rys.1 Anomalie temperatury powierzchniowej (°C) w 2008 roku (okres referencyjny 1951-1980). Dr James E. Hansen, 2008.
Rys. 2 Zasięg Arktyki w lecie i w miesiącach zimowych (czerwona linia)
Wzrost temperatury sprzyja wzmożonemu topnieniu lodowców, które przyczynia się do wzrostu światowego poziomu mórz i oceanów, co ma międzynarodowe konsekwencje. Naukowcy, jak dr James E. Hansen z Instytutu Goddarda (NASA) wskazuje, że sadza może mieć wpływ na wyżej wspomniane zmiany.
Sadza oraz pył zawieszony działają szkodliwie na trzy sposoby:
Sadza pochłania ciepło słoneczne i powoduje ogrzanie najbliższego otoczenia (efekt bezpośredni)
Sadza wchodzi w interakcję z chmurami oraz wpływa na charakterystykę opadów (efekt pośredni)
Sadza osiadając na śniegu zmniejsza jego zdolność odbijania promieni wpływając na efekt albedo oraz przyspiesza początek wiosennego topnienia
Skąd pochodzi sadza i pył zawieszony w Arktyce?
Sadza i pył zawieszony w Arktyce pochodzi głównie z europejskich źródeł. Na rys. 3 przedstawione jest przemieszczanie się mas zanieczyszczonego powietrza z półkuli północnej nad Syberią lub docierające bezpośrednio nad Arktykę. Innymi kierunkami, z których dociera zanieczyszczone powietrze jest Ameryka Północna i południowo-wschodnia Azja.
Rys. 3 Droga jaką zanieczyszczone powietrze dociera nad Arktykę
Rys. 4 Emisja sadzy w zależności od szerokości geograficznej. Tami Bond, 2009
Dlaczego transport jest znaczący?
Na świecie jest wiele źródeł pochodzenia sadzy i pyłu zawieszonego. Większość z nich to wypalanie terenów oraz spalanie biopaliw w celach kuchennych i ogrzewania domostw. Jak przedstawione zostało na rys. 4 pomiędzy 40 a 50 stopniem szerokości geograficznej, które określają położenie Europy Centralnej, jednym z głównych źródeł emisji jest transport. Jedną z przyczyn tego stanu jest duża liczba samochodów z silnikiem Diesla. Filtr cząstek stałych, który może być zainstalowany w zarówno nowych jak i starych samochodach, może ograniczyć emisję szkodliwego pyłu nawet o 99%. Niestety liczba zainstalowanych filtrów jest wciąż za mała; oznacza to, że samochody ciężarowe, autobusy, różnego rodzaju maszyny oraz statki wydzielają nieoczyszczone spaliny. Instalacja takiego filtra nie tylko przyczyni się do poprawy jakości powietrza i idącymi za nimi korzyściami zdrowotnymi, ale także wpłynie na zmniejszenie ocieplania się klimatu i topnienia lodowców. Cząsteczki pyłu i sadzy zostają w atmosferze nie dłużej niż tydzień, dlatego obniżenie poziomu ich stężenia w atmosferze poskutkuje szybką reakcją klimatu (w porównaniu do gazów cieplarnianych, których okres przebywania w atmosferze jest o wiele dłuższy).
Opracowano na podstawie materiałów informacyjnych Soot for the Climate
Projekt Klimat bez sadzy jest częścią międzynarodowej kampanii Soot free for the climate
i jest finansowany ze środków European Climate Fundation.
Adres internetowy międzynarodowej strony projektu
www.russfrei-fuers-klima.de/international/