Debata o zrównoważonym transporcie w Polsce
Debata w Centrum
8 kwietnia 2009 r. w Villi Foksal Centrum Zrównoważonego Transportu Zielonego Mazowsza oraz Centrum Komunikacji Medialnej Media Trend zorganizowały debatę pt: Transport zrównoważony
. Celem debaty było zidentyfikowanie głównych dylematów rozwoju transportu w Polsce oraz promocja projektu Forum LINK [zobacz >>>], którego Zielone Mazowsze jest krajowym punktem kontaktowym. Transport zrównoważony to jednocześnie temat leżący w polu zainteresowania tego projektu, jako warunek zewnętrzny funkcjonowania intermodalności w transporcie pasażerskim.
W debacie pod przewodnictwem Wojciecha Szymalskiego wzięło udział 10 przedstawicieli firm i instytucji aktywnych na rynku transportowym z prezentacjami, oraz kilkadziesiąt zaproszonych osób. Wśród gości byli przedstawiciele: VTI (Szwecja), Mennicy Polskiej S.A., PKP Informatyka, Thales Rail Sygnalling Solutions, Mazowieckiego Biura Planowania Regionalnego, Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa, PKP Polskie Linie Kolejowe, Stadler Bussnang AG, Systra S.A., TINES S.A.
Największe zainteresowanie mediów oraz uczestników wzbudziła prezentacja gościa ze Szwecji – Bertila Hylena. Jako przedstawiciel konsorcjum organizacji prowadzących projekt Forum LINK opowiedział on o rozwiązaniach w zakresie intermodalności wdrożonych w Szwecji, m.in. wspólnym bilecie na cały kraj, zintegrowanej informacji pasażerskiej [zobacz >>>]. Rozwiązania te prezentuje on także w artykule zawartym w specjalnym numerze biuletynu Zielone Światło [zobacz >>>] wydanym z okazji tej debaty.
Największe kontrowersje wzbudziła natomiast prezentacja dr. Janusza Rymszy z Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa, głównie dlatego, iż poruszył on temat rozbudowy wiaduktu w ulicy Andersa [zobacz >>>]. Ponadto dowodził, iż inwestycje w drogi w Polsce powinny mieć szczególny priorytet, a w trakcie ich realizacji nie można pozwolić na żadne kompromisy w kwestiach środowiskowych, np. pozostawienie cennych drzew w skrajni czy wydłużenia trasy ze względu na racje środowiskowe.
Dylematy transportu zrównoważonego
W trakcie debaty i dyskusji końcowej dało się wychwycić następujące najważniejsze dylematy transportu zrównoważonego w Polsce:
1. Czy istotniejsze jest podejmowanie rozwiązań organizacyjno-prawnych czy technicznych? Dylemat ten rysuje się głównie w następujących kwestiach szczegółowych:
– erozji znaczenia planowania przestrzennego w organizacji transportu w Polsce, kosztem wzrostu znaczenia realizacji pojedynczych inwestycji (do czego przyczyniają się tzw. specustawy);
– przedkładania rozwiązań technicznych w zakresie transportu publicznego (m.in. karty miejskie, bilety na SMS itp.) nad dopracowanie rozwiązań organizacyjnych (organizacja wspólnych biletów, rozkładów jazdy i informacji pasażerskiej);
– przeroście liczby dokumentów planistycznych w stosunku do faktycznej realizacji postanowień tych dokumentów.
Wydaje się, że dla zrównoważonego transportu lepiej, jeśli warunki organizacyjno-prawne są wstępem do realizacji rozwiązań technicznych, głównie ze względu na fakt, iż to eksploatacja, a nie budowa, jest kluczowym etapem cyklu życia danej inwestycji.
2. Jakie inwestycje powinny mieć priorytet w polityce państwa? W szczególności ten dylemat występuje w zakresie wyboru pomiędzy inwestycjami drogowymi i kolejowymi. Krajowa sieć kolejowa i drogowa w Polsce są w podobnie złym stanie, co pokazały prezentacje dr. Janusza Rymszy z PIIB i pani dyrektor Urszuli Michajłow z PKP PLK S.A. Tymczasem obecnie istotnie więcej inwestuje się w rozbudowę sieci drogowej niż kolejowej, mimo iż internalizacja kosztów zewnętrznych infrastruktury drogowej powoduje lawinowy wzrost kosztów budowy dróg, a podobne zjawisko występuje jedynie w ograniczonym zakresie w transporcie kolejowym, który ma znacznie niższe koszty zewnętrzne. Dla zrównoważonego transportu byłoby lepiej, gdyby realizowano inwestycje o jak najmniejszych kosztach zewnętrznych.
3. W jaki sposób należy włączyć społeczeństwo do debaty nad problemami transportu w Polsce? Poruszona jeszcze raz kwestia problematycznej rozbudowy wiaduktu w ulicy Andersa pozwoliła zidentyfikować podstawową rozbieżność pomiędzy środowiskiem drogowców oraz organizacji ekologicznych. Ci pierwsi twierdzą, że organizacje ekologiczne uniemożliwiają prawidłowe prowadzenie procesu inwestycyjnego nakładając dodatkowe wymagania na inwestorów, których realizację te organizacje powinny pokryć z własnych środków. Ci drudzy, że to środowisko drogowców nie przykłada się do prawidłowej organizacji procesu udziału społecznego i do właściwego traktowania złożonych w nim wniosków. Jednocześnie istotnym nowum jest kolejne dostosowanie polskiego prawa do wymagań Unii Europejskiej w zakresie udziału społecznego. W każdym razie, aby osiągnąć zrównoważony rozwój transportu, należy być raczej otwartym na dyskusje i nie unikać konfrontacji opinii.
4. Czy tylko zaspokajać potrzeby transportowe czy też nimi zarządzać? Obecnie lawinowo rosną potrzeby w zakresie transportu drogowego i lotniczego, a spada zapotrzebowanie na usługi kolei i niekiedy także transportu publicznego w miastach. Przykłady miast zagranicznych pokazują, że zarządzanie potokami ruchu i ich przenoszenie pomiędzy różnymi środkami transportu jest możliwe, ale nie jest pewne czy faktycznie możemy ograniczać potrzeby transportowe, choć możemy je doskonale kreować – czego przykładem jest np. organizacja masowych imprez sportowych.
Prezentacje z debaty
Slajdy z prezentacji dostępne są na naszej stronie internetowej: [zobacz >>>].
Całość prezentacji oraz debaty została zarejestrowana w formie nagrania video i zebrana w postaci dysku CD. Brakuje na nim jedynie prezentacji dr. Janusza Rymszy, który odmówił udostępnienia materiałów. Dysk CD udostępniany jest na życzenie – ilość dostępnych egzemplarzy jest ograniczona. W celu udostępnienia dysku należy się zwrócić do biura stowarzyszenia Zielone Mazowsze.
Główne tezy prezentacji przedstawione zostały także w dzienniku Puls Biznesu z dnia 16 kwietnia 2009. W tym samym numerze zaprezentowano wywiad Wojciecha Szymalskiego z Edgarem Thielmannem – dyrektorem generalnym Departamentu Programów Nawigacji Satelitarnej i Inteligentnych Systemów Transportowych, Dyrekcji ds. Transportu i Energetyki Komisji Europejskiej.