Opis poszczególnych tras
Niniejszy rozdział zawiera krótki opis poszczególnych tras wchodzących w skład sieci, wraz ze wskazówkami co do sposobu realizacji, etapowania oraz możliwości integracji z innymi inwestycjami. Uporządkowany został według nazw ulic, trasy niezależne od układu drogowego umieszczone zostały na końcu.
Uwaga: trasy zostały przedstawione w tej nietypowej kolejności, zamiast tradycyjnego ujęcia według klas technicznych, po to by maksymalnie ułatwić korzystanie z opracowania i usprawnić realizację jego zapisów przy okazji innych inwestycji prowadzonych, uzgadnianych lub opiniowanych przez Urząd Miasta. Niniejszy rozdział powinien być w szczególności konsultowany przy okazji inwestycji drogowych, ale także wszelkich inwestycji prowadzonych na terenach przylegających do pasa drogowego oraz wszędzie tam, gdzie według koncepcji przebiega trasa rowerowa. Inwestycje te nie mogą być sprzeczne z planowanym przebiegiem tras rowerowych, a w miarę możliwości powinny realizować odpowiednie fragmenty koncepcji – np. poprzez wprowadzenie elementów uspokojenia ruchu podczas modernizacji ulicy lokalnej lub poprzez budowę odcinka wydzielonej drogi dla rowerów przy okazji zagospodarowania terenu wokół nowego osiedla mieszkaniowego, centrum handlowego, czy stacji benzynowej.
Al. Bzów
Al. Bzów mogłaby stanowić alternatywę dla ruchliwej i niebezpiecznej ul. Spisaka w przejazdach pomiędzy Czechowicami (pośrednio również Opaczą) a centrum Ursusa. Ulica właściwie już obecnie nadaje się do prowadzenia ruchu rowerów w jezdni na zasadach ogólnych, ale w celu udrożnienia tego ciągu komunikacyjnego konieczne jest zapewnienie bezpiecznego przejazdu przez skrzyżowanie z ul. Kompanii Kordian.
Jezdnia ul. Kompanii Kordian ma ok. 9 m szerokości, można zatem z niej wydzielić azyl umożliwiający pokonanie skrzyżowania na dwie raty. Proponowana szerokość azylu to 3 m – tak by zmieścił się na nim rower z przyczepką lub tandem, a jednocześnie na jezdni ul. Kompanii Kordian pozostały 2 pasy o szerokości 3 m.
Na całej długości Al. Bzów należy wprowadzić na ulicy „tempo 30”. Na południowym odcinku ulicy należy skorzystać z elementów uspokojenia ruchu nakładanych na jezdnie, tak by nie niszczyć nowej nawierzchni.
Na południe od stadionu znajduje się prostopadły do Al. Bzów przedept w kierunku ul. Sosnkowskiego. W przyszłości można rozważyć jego przekształcenie w ciąg pieszo-rowerowy – do tego jednak wskazane byłoby cofnięcie ogrodzenia stadionu przynajmniej o 0,5-1 m, tak by uzyskać minimalną szerokość ciągu pieszo-rowerowego 2,5 m.
Al. Jerozolimskie
Ze względu na klasę funkcjonalną ulicy, odległości pomiędzy skrzyżowaniami oraz natężenie ruchu na niej, konieczne jest wytyczenie dwukierunkowych dróg dla rowerów po obu stronach jezdni.
Drogi dla rowerów w al. Jerozolimskich powinny być zrealizowane w porozumieniu z Zarządem Dróg Miejskich i Dzielnicą Włochy, tak by jednocześnie zrealizować cały odcinek od ul. Łopuszańskiej do ul. Sosnkowskiego / Bodycha. Budowa ścieżek tylko w obrebie dzielnicy Ursus, bez kontynuacji w dzielnicy Włochy charakteryzowałaby się bardzo ograniczoną funkcjonalnością i niewielką efektywnością.
Uwaga: konieczne jest zapewnienie przejazdów dla rowerów we wszystkich relacjach planowanego węzła Al. Jerozolimskie / Nowolazurowa / Trasa Salomea – Wolica, bez kolizji z ruchem samochodowym.
Ul. Bohaterów Warszawy
Na skrzyżowaniu z ul. Sławka zalecane jest wyznaczenie tzw. śluz rowerowych (z krótkimi odcinkami pasów dla rowerów i cofniętą linią zatrzymania dla samochodów), ułatwiających rowerzystom bezpieczne ominięcie samochodów i ewentualny manewr skrętu.
Na skrzyżowaniach na odcinku 1 Maja – Kościuszki wskazana realizacja azyli.
Ul. Bony
Podczas budowy nawierzchni ulicy wskazana jest jednoczesna realizacja elementów uspokojenia ruchu (np. szykan, miejscowych przewężeń, zawężeń na skrzyżowaniach).
Skrzyżowanie ulic Orłów Piastowskich / Bony / Rakuszanki / Listopadowa powinno docelowo zostać przebudowane na małe lub mini-rondo.
Ul. Brzechwy
Ulica zamknięta dla ruchu (poza samochodami mieszkańców i służbami miejskimi). Proponowana zamiana znaków B-1 na B-3/B-4 (zakaz wjazdu pojazdów silnikowych), by udostępnić uliczkę dla ruchu rowerowego.
Na przecięciu z ul. Sosnkowskiego konieczne wyznaczenie przejazdu dla rowerów obok przejścia dla pieszych na grzbiecie płytowego progu spowalniającego ruch w ul. Sosnkowskiego.
Ul. Cierlicka
odcinek Lalki – Kościuszki
Ulica Cierlicka stanowi jedyne połączenie drogowe północnej i południowej części dzielnicy. Jest to również jedyne ogólnodostępne połączenie rowerowe – pozostałe (przejście podziemne na północnej głowicy przystanku PKP Ursus oraz kładka nad torami w rejonie placu Czerwca 1976 r.) wymagają pokonywania schodów. Po wschodniej stronie ulicy istnieje chodnik o szerokości 3,7-4,5 m.
Na ul. Cierlickiej już obecnie występuje intensywny ruch rowerowy – w sezonie ok. 1100 rowerzystów dziennie (6-7% ogółu pojazdów). Dlatego przeprowadzenie tędy trasy rowerowej ma kluczowe znaczenie dla lokalnego systemu rowerowego – pozwoliłoby „spiąć” trasy w ulicach Brzechwy, Wiosny Ludów, Regulskiej (po południowej stronie torów), Traktorzystów, Orląt Lwowskich i Gierdziejewskiego (po stronie północnej).
Prawdopodobnie jedyne akceptowalne rozwiązanie to adaptacja istniejącego chodnika. Do rozważenia pozostaje kwestia, czy lepiej całą dostępną szerokość przeznaczyć na wspólny ciąg pieszo-rowerowy (większe możliwości manewru, elastyczność wykorzystania przestrzeni w zależności od natężenia ruchu pieszego), czy wydzielić dla ruchu rowerowego pas szerokości 2 m od strony jezdni (różnicując go od części pieszej rodzajem nawierzchni – bitum vs płyty chodnikowe).
Wąskie gardło stanowi przejście pod torami kolejowymi, gdzie szerokość ciągu zawężona jast do 3,7 m ze względu na wsporniki wiaduktu. W pierwszym etapie konieczne jest wyrównanie nawierzchni i doświetlenie przejścia (w tym pomalowanie ścian na jasny kolor), również ze względu na bezpieczeństwo społeczne.
Poza samym przejściem możliwe jest poszerzenie ciągu pieszo-rowerowego kosztem skarpy po stronie wschodniej (zamiana skarpy na murek oporowy lub zwiekszenie spadku skarpy przez zastosowanie odpowiednich technologii wzmocnienia skarpy).
Wskazana byłaby przebudowa schodów łączących ciąg z ulicami Traktorzystów i Wiosny Ludów na łagodne pochylnie (z wypłaszczeniami na końcu zjazdu). Pierwsza jest trudniejsza do wykonania, ze względu na większą różnicę wysokości, ale szczególnie pożądana (już obecnie ok. 400-500 rowerzystów dziennie nosi rower po schodach).
odcinek Kościuszki – Plutonu Torpedy
Ulica Cierlicka na odcinku Plutonu Torpedy – Kościuszki jest jednokierunkowa. W sezonie natężenie ruchu rowerowego jest tu wyższe niż natężenie ruchu samochodowego. Konieczne jest zalegalizowanie dwukierunkowego ruchu rowerów, szczególnie na odcinku Kościuszki – Brzechwy.
Ze względu na niewielki ruch samochodowy możliwe jest po prostu umieszczenie pod znakami zakazu wjazdu (a także nakazów skrętu z ulic poprzecznych) tabliczki T-22 „nie dotyczy rowerów”, a z drugiej strony zakaz parkowania po wschodniej stronie ulicy oraz informacja o ruchu rowerowym pod prąd (adaptacja znaku F-18).
Alternatywne rozwiązanie na odcinku Brzechwy – Kościuszki to wytyczenie jednokierunkowej drogi dla rowerów szerokości 1,5 m z chodnika po wschodniej stronie jezdni. W przeciwnym kierunku ruch rowerów powinien odbywać się na zasadach ogólnych jezdnią.
Ul. Dzieci Warszawy
odcinek Wiosny Ludów – Sławka
Możliwe są dwa warianty:
Rozwiązanie zalecane to ruch rowerów na zasadach ogólnych w jezdni. Konieczne byłoby w takim wariancie uspokojenie ruchu poprzez wprowadzenie azyli na skrzyżowaniach, ew. miejscowe zawężenia i uporządkowanie parkowania.
Rozwiązanie alternatywne to realizacja wydzielonej drogi dla rowerów, możliwa po zawężeniu jezdni do ok. 6 m. Droga taka powinna powstać po stronie południowej i być zabezpieczona przed nielegalnym parkowaniem. Można ewentualnie połączyć to z wprowadzeniem na jezdni jednokierunkowej organizacji ruchu dla samochodów.
odcinek Sławka – Ryżowa
Na odcinku od Parku Achera (połączenie ze ścieżka przy ul. Sławka) – Ryżowa powinna powstać wydzielona dwukierunkowa droga dla rowerów po południowej stronie jezdni. Na większości długości odcinka po południowej stronie znajduje się obecnie chodnik szerokości 2 m, bezpośrednio przylegający do jezdni, raczej w kiepskim stanie. Możliwe jest jego przekształcenie w ścieżkę rowerową, pod warunkiem:
– budowy nowego chodnika bardziej oddalonego od jezdni (jest to lepsze rozwiązanie niż budowa ścieżki rowerowej w oddaleniu od jezdni i pozostawienie chodnika w obecnej lokalizacji, gdyż z obserwacji wynika, że piesi wyraźnie preferują chodniki bardziej oddalone);
– zawężenia ponadnormatywnej jezdni o 1-2 m (dla jezdni klasy Z spokojnie wystarczy 7 m szerokości), tak by uniknąć lokalizowania znaków drogowych i ewentualnych wygrodzeń na ścieżce oraz poprawić bezpieczeństwo.
Konieczne jest wykonanie przejazdów dla rowerów przez jezdnię ul. Dzieci Warszawy na skrzyżowaniach:
– z ul. Sławka (z obu stron skrzyżowania, a także przez jezdnie ulic Poczty Gdańskiej i Sławka);
– z ul. Tomcia Palucha (połączenie z planowanym terenem zielonym);
– z ul. Przy Forcie (połączenie z istniejącym odcinkiem drogi dla rowerów);
– z ul. Ryżową.
Uwagi:
– Pomiędzy ul. Szancera i Tomcia Palucha zlokalizowany został tymczasowy parking, którego ogrodzenie dochodzi do krawędzi chodnika. Realizacja ścieżki rowerowej na tym odcinku wymaga przesunięcia płotu parkingu o 1-3 m (w zależności od zgody na zawężenie jezdni – możliwe jest też uzyskanie 2 m kosztem jezdni) oraz przesunięcia wiaty przystankowej. Możliwe jest wygospodarowanie miejsca na ścieżkę przy okazji budowy zatoki przystankowej.
– Na wschód od ul. Skoroszewskiej znajduje się kapliczka z prowadzącymi do niej murkami; konieczna jest albo likwidacja murków (mało realne – kapliczka objęta jest ochroną konserwatorską), albo zawężenie ponadnormatywnej jezdni.
– Pomiędzy ul. Skoroszewską a Ryżową dotychczas rolniczo użytkowana działka została niedawno sprzedana deweloperowi – przy okazji budowy osiedla powinien powstać odpowiedni odcinek ścieżki rowerowej (a także nowe chodniki).
odcinek Ryżowa – Al. Jerozolimskie
Na odcinku Ryżowa – Al. Jerozolimskie rozwiązanie jest wariantowe i zależy od funkcji ulicy po planowanej modernizacji.
Jeżeli ul. Dzieci Warszawy będzie połączona z planowanym węzłem Al. Jerozolimskich, Nowolazurowej i trasy Salomea – Janki (a zatem prowadzić będzie ruch z tych arterii do Ursusa), konieczna będzie realizacja wydzielonej drogi dla rowerów (po stronie południowej) i nowych chodników, połączona z wykupem działek.
Jeżeli ul. Dzieci Warszawy zostanie „zaślepiona”, może prowadzić ruch rowerów na zasadach ogólnych w jezdni; konieczne będzie wykonanie krótkiego połączenia pomiędzy ślepym zakończeniem ulicy, a ścieżkami w Al. Jerozolimskich, Nowolazurowej i trasie Salomea – Janki.
Ul. Gierdziejewskiego
Dwukierunkowa droga dla rowerów powinna powstać po zachodniej stronie ulicy na całej jej długości. Na odcinku Lalki – Balicka można rozważyć przejście na stronę północną-wschodnią lub wykonanie dwóch jednokierunkowych dróg dla rowerów po obu stronach ulicy.
Możliwe jest zaadaptowanie istniejącego asfaltowego chodnika (szerokość 3 m, miejscami konieczność przesunięcia znaków drogowych i stworzenia wygrodzeń) na drogę dla rowerów i budowa nowego chodnika dla pieszych lub budowa nowej drogi dla rowerów w szerokim pasie zieleni.
Na wysokości bazaru trasę można przeprowadzić przez parking. Na południe od parkingu wskazane jest wykonanie krótkiego łącznika do ślepego zakończenia ul. Siłaczki.
Wąskim gardłem trasy jest skrzyżowanie z ul. Balicką. Z obu stron jezdni ulicy Gierdziejewskiego do dyspozycji jest ok. 3 m. W przypadku wyboru wariantu z drogą dla rowerów po stronie południowo-zachodniej alternatywne obejście wystającego rogu można wykonać wykorzystując zagrodzony ślepy kawałek ulicy. W takim wariancie konieczny byłby demontaż płotu, być może również usunięcie jednego z krzewów.
Ul. Kolorowa
W ankietach sygnalizowano potrzebę wykonania kontrapasa rowerowego w tej ulicy. Postulat ten jest w pełni uzasadniony, zwłaszcza na odcinku Sosnkowskiego – Tomcia Palucha (ok. 200 m).
odcinek Sosnkowskiego – Tomcia Palucha
Aby nie ograniczać liczby miejsc parkingowych, można przenieść parkowanie z chodnika po południowej stronie ulicy na jezdnię i wykonać jednokierunkową drogę dla rowerów na obecnie zajętym przez samochody chodniku.
W przeciwnym kierunku ruch rowerów powinien odbywać się na zasadach ogólnych jezdnią.
odcinek Tomcia Palucha – Bohaterów Warszawy
Tutaj możliwie jest jedynie wydzielenie kontrapasa rowerowego z jezdni. Ze względu na obustronne parkowanie, kontrapas tutaj powinien być szerszy – nawet 2,5 m (pozostaje 3,5 m dla jednokierunkowego ruchu samochodów), by zapewnić bezpieczną odległość od zaparkowanych samochodów. Konieczne byłoby dodatkowo ujednolicenie sposobu parkowania po południowej stronie ulicy na równoległy.
W przeciwnym kierunku ruch rowerów powinien odbywać się na zasadach ogólnych jezdnią.
Ul. Kompanii Kordian
Ulica prowadzi stosunkowo intesywny ruch rowerowy (na wschodnim odcinku ponad 700 rowerzystów dziennie). Ze względu na liczne skrzyżowania, wjazdy do posesji i przystanki autobusowe, budowa drogi dla rowerów nie poprawiłaby raczej bezpieczeństwa i wygody jazdy. Wskazane za to jest objęcie całej długości ulicy strefą „Tempo 30” i uspokojenie ruchu poprzez wprowadzenie azyli na skrzyżowaniach z ulicami podporządkowanymi (w szczególności Ochocką, Michałowicza, Prawniczą, Al. Bzów, Drzymały) oraz wyznaczenie miejsc parkingowych na jezdni.
Na skrzyżowaniach z sygnalizacją świetlną (Spisaka, Sosnkowskiego) wskazanie jest wykonanie tzw. śluz rowerowych (z krótkimi odcinkami pasów dla rowerów i cofniętą linią zatrzymania dla samochodów), ułatwiających rowerzystom bezpieczne ominięcie samochodów i ewentualny manewr skrętu.
Skrzyżowanie z ul. Regulską powinno zostać przebudowane na małe rondo, najlepiej o minimalnej dopuszczalnej średnicy 22 m.
Ul. Konińska
Na odcinku Sławka – 1 Maja zalecana realizacja wydzielonej dwukierunkowej drogi dla rowerów po północnej stronie jezdni. Rozważane były też warianty wykorzystania jezdni dla ruchu rowerów, ale jest ona za wąska, by wytyczyć w niej kontrapas, a z kolei oszczędność związana z budową drogi jednokierunkowej ograniczona byłaby przez dodatkową komplikację projektu na skrzyżowaniach.
Na przedłużeniu ul. Konińskiej w kierunku zachodnim, pomiędzy 1 Maja a Rakietników, konieczna dwukierunkowa droga dla rowerów lub ciąg pieszo-rowerowy „na ukos” skweru (do ul. Opieńskiego).
Na przedłużeniu ul, Konińskiej w kierunku wschodnim konieczna wydzielona droga dla rowerów lub ciąg pieszo-rowerowy do ul. Szancera, a w miarę możliwości – do ul. Tomcia Palucha (wjazd w ul. Chełmońskiego).
Ul. Nowolazurowa
Na terenie dzielnicy Ursus wydzielona droga dla rowerów powinna prowadzić konsekwentnie po południowo-wschodniej stronie jezdni. W miarę możliwości wskazane jest również utworzenie możliwości przejazdu rowerem także po przeciwnej, północno-zachodniej stronie jezdni. Na odcinku Tynkarska – Ryżowa taką możliwość stwarza ul. Zapustna, należy jedynie połączyć ją krótkimi łącznikami z drogą dla rowerów.
Uwagi:
– Konieczne jest zapewnienie bezkolizyjnego przejazdu dla rowerów i przejścia dla pieszych nad ul. Nowolazurową wzdłuż torów kolejowych po ich południowej stronie (na przedłużeniu ul. Wiosny Ludów).
– Konieczne jest zapewnienie przejazdów dla rowerów we wszystkich relacjach planowanego węzła Al. Jerozolimskie / Nowolazurowa / Trasa Salomea – Wolica, bez kolizji z ruchem samochodowym.
– Przy okazji wykupu gruntów i projektowania ul. Nowolazurowej można też zapewnić przedłużenie ścieżki rowerowej w ul. Przy Forcie.
Ul. Opieńskiego
Na skrzyżowaniu z ul. Rakietników wskazana zmiana organizacji ruchu na skrzyżowanie równorzędne.
Na odcinku Kościuszki – Wiosny Ludów konieczne wytyczenie z jezdni kontrapasu rowerowego.
Ul. Orląt Lwowskich
Znakomita większość ścieżki została już zrealizowana jako wydzielona droga dla rowerów po południowej stronie ulicy, brakuje jedynie krótkiego odcinka od basenu do ul. Wojciechowskiego. Warto poszerzyć odcinek ścieżki poprowadzony niezależnie od ulicy (pomiędzy basenem a parkingiem) do parametrów ciągu pieszo-rowerowego (mininum 3 m szerokości), gdyż obecnie często jest blokowany przez pieszych.
W przyszłości warto utworzyć alternatywną do istniejącej trasę bliżej torów kolejowych – ciąg pieszo-rowerowy powinien prowadzić od ślepego zakończenia wchodniego odcinka ul. Orląt Lwowskich do ogródków działkowych. Ciąg wzdłuż torów kolejowych zapewniałby dużo wyższe bezpieczeństwo i komfort jazdy niż istniejąca ścieżka, ze względu na brak przecięć z wjazdami do garaży i łuków o bardzo małych promieniach oraz lepszą widoczność.
Z kolei na wschodnim odcinku ulicy natężenie ruchu samochodowego nie uzasadnia segregacji ruchu rowerowego. Jednocześnie do istniejącej tam ścieżki zgłaszane są różne zastrzeżenia (nierówna nawierzchnia, konflikty z pieszymi), a po stronie, po której jest zlokalizowana brak chodnika dla pieszych. Dlatego można rozważyć przekwalifikowanie istniejącej ścieżki rowerowej na chodnik, pod warunkiem jednoczesnego uspokojenia ruchu na jezdni (montaż 1-2 płytowych progów spowalniających z z przejazdami dla rowerów w poziomie niwelety jezdni, 50 – 70 cm od kraweżnika). Takie rozwiązanie nie pogorszyłoby bezpieczeństwa, a poprawiłoby komfort jazdy.
Ul. Piastowska
Ruch rowerów na zasadach ogólnych w jezdni. Konieczne jest wykonanie progów spowalniających lub szykan, by wymusić przestrzeganie obowiązującego na ulicy ograniczenia prędkości do 30 km/godz., również ze względu na bezpieczeństwo pieszych (brak chodnika).
Ul. Posag 7 Panien
Droga o średnio intensywnym ruchu samochodowym, ale ze względu na drastyczne przewymiarowanie jezdni zdarza się, że kierowcy rozwijają tu duże prędkości, nawet rzędu 100 km/h. Ruch rowerowy obecnie niewielki, brak większych źródeł i celów podróży. Potencjalnie może tędy prowadzić trasa z Gołąbek w kierunku centrum miasta (przedłużenie ścieżki w ul. Czerwona Droga).
W pierwszym etapie należy wydzielić z jezdni (szerokość 11 – 14 m) pasy dla rowerów o szerokości 1,5 – 2,5 m. Tam, gdzie brak chodnika, pasy rowerowe mogłoby służyć również pieszym.
Na najszerszym odcinku ulicy (pomiędzy ulicą Gierdziejewskiego a przystankiem ZTM Posag 7 Panien), po północnej stronie kierowcy chcą parkować. Ze względu na szerokość jezdni można swobodnie wyznaczyć jednostronny pas postojowy parkowania równoległego (jezdnia 2×3,5m + pasy dla rowerów 2x2m + pas postojowy 2m + rezerwa 1m). Do rozważenia: czy lepiej zlokalizować pas postojowy za pasem dla rowerów, czy pomiędzy pasem dla rowerów a jezdnią.
Rozwiązanie docelowe zależy od przyjętego wariantu ul. Nowolazurowej:
– jeżeli ul. Nowolazurowa zostanie zrealizowana według pierwotnej koncepcji (na przedłużeniu ul. Lazurowej), a ulice Szamoty i Posag 7 Panien pozostaną ulicami zbiorczymi, można zostawić pobocza w obecnym kształcie; podczas modernizacji ulicy albo przy okazji innych inwestycji wybrane odcinki pobocza mogłyby zostać przy okazji przebudowane na wydzielone jednokierunkowe drogi dla rowerów;
– jeżeli ruch z ul. Nowolazurowej zostanie skierowany w ul. Szamoty i Posag 7 Panien, należy równocześnie z budową ulicy zrealizować wydzieloną drogę dla rowerów również wzdłuż ulic Szamoty i Posag 7 Panien.
Ul. Prażmowska
Wskazane zawężenie przewymiarowanej jezdni. Ruch rowerów na zasadach ogólnych.
Część szerokości obecnie zajmowanej przez jezdnię należy przeznaczyć na łagodną pochylnię sprowadzającą do nowego tunelu pieszo-rowerowego pod torami, łączącego Regulską z Falskiego i Orląt Lwowskich.
Pożądana przebudowa skrzyżowaniu z ul. Regulską na małe rondo.
Ul. Prystora
Pożądana wydzielona droga dla rowerów, ze wskazaniem na południową stronę ulicy, na istniejącym odcinku ulicy oraz jego przedłużeniach – w kierunku zachodnim do ul. Skoroszewskiej, w kierunku wschodnim w miarę możliwości do al. Jerozolimskich. W przypadku braku możliwości przedłużenia do ul. Jerozolimskich, wskazana współpraca z deweloperem terenów na południe od ul. Prystora w celu wykonania łącznika do al. Jerozolimskich.
Do rozważenia przebudowa skrzyżowania z ul. Ryżową na małe rondo.
Ul. Przy Forcie
Istniejąca (obecnie bardzo słabo wykorzystywana) droga dla rowerów po zachodniej stronie ul. Przy Forcie powinna zostać uzupełniona o przejazd przez ul. Dzieci Warszawy (tak by zapewnić wygodny wjazd z ul. Skoroszewskiej), a z drugiej strony – przedłużona i połączona z drogami dla rowerów w planowanej ul. Nowolazurowej.
Ul. Pużaka
Wydzielona droga dla rowerów powinna prowadzić po północnej stronie ulicy, jako przedłużenie istniejącej ścieżki w ul. Sławka. Na skrzyżowaniu z ul. Sosnkowskiego przejazdy dla rowerów powinny zostać poprowadzone ze wszystkich stron skrzyżowania.
Ul. Regulska
Pożądane uspokojenie ruchu na całej długości ulicy i ruch rowerów na zasadach ogólnych w jezdni. Skrzyżowania z ulicami Prażmowska / Michałowicza oraz Kompanii Kordian powinny zostać przebudowane na małe ronda, skrzyżowanie z ul. Bodycha – na mini-rondo, na pozostałych skrzyżowaniach wskazana jest realizacja azyli ułatwiających lewoskręty.
Alternatywnym dla uspokojenia ruchu rozwiązaniem dla odcinka Kompanii Kordian – Bodycha jest budowa wydzielonej drogi dla rowerów podczas modernizacji ulicy (może to być trudne ze względu na wąski pas drogowy, dlatego jako rozwiązanie zalecane zostało wybrane uspokojenie ruchu). Droga dla rowerów powinna być z obu stron zakończona włączeniami w ronda, tak by ułatwić włączenie się do ruchu na obu jej krańcach.
Ul. Skoroszewska
Wskazane wprowadzenie elementów uspokojenia ruchu na jezdni, by utrzymać lokalny charakter ulicy i poprawić bezpieczeństwo. Do rozważenia przebudowa skrzyżowania z ul. Dzieci Warszawy na małe rondo.
Ul. Sławka
Oznakowanie istniejącego pasa czerwonej kostki jako drogi dla rowerów możliwe jest pod warunkiem jednoczesnego wytyczenia przejazdów przez ulice poprzeczne (Konińska, Adamieckiego, a szczególnie Bohaterów Warszawy).
Docelowo pożądana nowa wydzielona droga dla rowerów o nawierzchni bitumicznej w pasie zieleni pomiędzy chodnikiem a jezdnią.
Konieczna korekta przebiegu ścieżki w okolicach skrzyżowania z ul. Wapowskiego (odsunięcie od wyjść z kiosków).
Ul. Sosnkowskiego
odcinek Al. Jerozolimskie – Pużaka
Wariant A: Zalecane rozwiązanie to dwie jednokierunkowe drogi dla rowerów po obu stronach ulicy. Propozycja ta wynika z ograniczonej przestrzeni do dyspozycji zarówno po jednej jak i po drugiej stronie jezdni. Dodatkowo jednokierunkowość dróg ułatwi ewentualne etapowanie prac.
Wariant B: Można rozważyć budowę jednej drogi dwukierunkowej, ale prawdopodobnie wymagałoby to miejscowego obniżenia standardów trasy. Gdyby podjęta została decyzja o realizacji drogi dla rowerów tylko po jednej stronie ulicy, należałoby konsekwentnie trzymać się tej strony na całym omawianym odcinku – wykluczona jest zmiana strony ulicy pomiędzy Al. Jerozolimskimi a ul. Pużaka.
Wariant C: Trzecim wariantem jest ruch na zasadach ogólnych w jezdni. Ruch pojazdów samochodowych na ul. Sosnkowskiego nie jest na tyle intensywny, by uniemożliwiać integrację ruchu rowerowego. Przyjęcie takiego rozwiązania jako docelowego wymagałoby jednak spowolnienia ruchu samochodowego, a klasa drogi oraz funkcjonujący na niej ruch autobusowy ograniczają zakres dopuszczalnych środków technicznych uspokojenia ruchu.
Możliwe jest także połączenie wariantów A i C: wykonanie dwóch jednokierunkowych dróg dla rowerów na części odcinka (tam, gdzie brak skrzyżowań, nieliczne wjazdy na posesje) oraz ruch na zasadach ogólnych na pozostałym fragmencie (gdzie większy ruch pieszy). Konieczne byłoby w takim wariancie wykonanie dogodnych wjazdów i wyjazdów.
odcinek Pużaka – Kościuszki
Do ul. Rakietników możliwe jest jeszcze wykonanie jednokierunkowych dróg dla rowerów, ale lepszym rozwiązaniem wydaje się ruch na zasadach ogólnych w jezdni. Ul. Sosnkowskiego na odcinku Pużaka – Kościuszki powinna zostać objęta zasięgiem strefy Tempo 30. Uspokojenie ruchu można osiągnąć np. poprzez realizację minironda na skrzyżowaniu z ul. Rakietników oraz płytowego progu spowalniającego na skrzyżowaniu z ul. Brzechwy.
odcinek Kościuszki – Regulska
Docelowo na odcinku od Kościuszki do Regulskiej powinien się pojawić kontrapas umożliwiający ruch rowerów pod prąd.
Należy też pamiętać o uwzględnieniu ruchu rowerowego podczas ewentualnej modernizacji skrzyżowania Sosnkowskiego / Kościuszki / Malinowa.
Ul. Szamoty
Patrz ul. Posag 7 Panien.
Dodatkowo wskazane uporządkowanie obu tunelów pod torami przy przystanku PKP Ursus Północny (uprzątnięcie śmieci, wyrównanie nawierzchni, doświetlenie), a w przejeździe północnym także obniżenie krawężnika przy zjeździe na jezdnię oraz wprowadzenie słupków uniemożliwiających przejazd samochodów.
Ul. Traktorzystów
odcinek Wojciechowskiego – PKP Ursus
W pierwszym etapie można oznakować istniejące chodniki jako ciągi pieszo-rowerowe: od skrzyżowania ul. Wojciechowskiego i Orląt Lwowskich do przejścia dla pieszych przed przystankiem po stronie południowej, dalej po stronie północnej. Jednocześnie konieczne byłoby wytyczenie przejazdu dla rowerzystów obok istniejącego przejścia dla pieszych i wykonanie azyli.
Dalsze etapy powinny obejmować:
– budowę drogi rowerowej „na skróty” przez skwer, łączącej zakręt ul. Orląt Lwowskich i rejon skrzyżowania ulic Wojciechowskiego, Jagiełły i Traktorzystów;
– wykorzystanie wygrodzonego terenu zielonego za kioskiem „Ruchu” na wykonanie pochylni łączącej ciągi pieszo-rowerowe przy ul. Traktorzystów i Cierlickiej: odległość od tunelu pod torami do przejścia przy przystanku autobusowym wynosi ok. 50 m, różnica wysokości ok. 3 m, co powinno pozwolić na wyznaczenie łagodnej pochylni z wypłaszczeniem na dole; fragment schodów pozostałby jako skrót dla pieszych w relacji Cierlicka – Jagiełły / Wojciechowskiego.
W przypadku remontu wiaduktu nad ul. Cierlicką, wskazane byłoby:
– jego poszerzenie, tak aby po stronie południowej zmieścił się dwukierunkowy ciąg pieszo-rowerowy (3,0 – 4,0 m), a po stronie północnej – jednokierunkowy (2,5 m);
– korekta geometrii najazdu po stronie zachodniej, tak by umożliwić przebudowę skrzyżowania z ul. Jagiełły i Wojciechowskiego na małe rondo.
odcinek PKP Ursus – Szamoty
Na odcinku od przystanku autobusowego PKP Ursus do ul. Szamoty możliwe są dwa rozwiązania:
Wariant A to przekształcenie istniejącego chodnika po północnej stronie jezdni ul. Traktorzystów w ciąg pieszo-rowerowy. W niektórych miejscach konieczne będzie poszerzenie ciągu, na wysokości placu Czerwca 1976 r. i centrum handlowego „Factory” – budowa nowej wydzielonej drogi dla rowerów.
Wariant B oznacza przeprowadzenie trasy rowerowej drogą lokalną równoległą do ul. Traktorzystów (ok. 50 m na północ), a następnie przez parkingi zlokalizowane na placu Czerwca 1976 r. Na dzień dzisiejszy ruch rowerowy na ww. drodze lokalnej może odbywać się w jezdni na zasadach ogólnych, jednak należy wyjaśnić status formalny drogi (obecnie oznakowana jako droga wewnętrzna ZPC Ursus, wjazd i wejście teoretycznie tylko za zgodą syndyka) oraz docelowe przeznaczenie obiektów znajdujących się przy drodze (jeśli np. mają tu zostać zlokalizowane hurtownie, to należy spodziewać się ruchu ciężkiego i pomyśleć o segregacji ruchu rowerowego).
Idealnym rozwiązaniem byłaby realizacja obu wariantów i pozostawienie użytkownikom możliwości wyboru – wariant A cechuje się wyższym bezpieczeństwem społecznym, a wariant B pozwala na jazdę z wyższymi prędkościami, dlatego różni użytkownicy będą preferować różne warianty. Jest to ewentualność warta uwagi tym bardziej, że realizacja obu wariantów nie wymaga dużych nakładów finansowych.
Ul. Warszawska
odcinek granica miasta – ul. Orląt Lwowskich
Konieczny remont (nowa nawierzchnia bitumiczna) oraz poszerzenie istniejącego chodnika wzdłuż ogródków działkowych (szer. 2,0 m) do 3,5 m i jego przekształcenie w ciąg pieszo-rowerowy (tak, by po odliczeniu przestrzeni zajmowanej przez latarnie, pozostało ok. 3 m do wspólnego ruchu pieszych i rowerzystów). Dodatkową szerokość można wygospodarować poszerzając przekrój na nasypie o ok. 0,5 m.
odcinek Orląt Lwowskich – Jagiełły
Dwukierunkowa droga dla rowerów powinna powstać po stronie południowej. Obecnie po stronie południowej istnieje chodnik o szerokości 2,0 – 3,0 m bezpośrednio przylegający do jezdni. Poza miejscami szczególnymi (przystanki autobusowe) postulowane jego przekształcenie w drogę dla rowerów (połączone z odsunięciem od jezdni) i budowa nowego chodnika bliżej zabudowy.
Na wybranych odcinkach (zwłaszcza Władysława Hermanna – Orłów Piastowskich) może być wskazana realizacja drogi dla rowerów również po stronie północnej, tak by zapewnić obsługę ważniejszych źródeł i celów podróży oraz zapewnić spełnienie wymogu bezpośredniości przy podróżach z/do Gołąbek.
odcinek Jagiełły – Gierdziejewskiego
Nie widać konieczności budowy wydzielonej drogi dla rowerów. Wskazane za to byłoby ograniczenie prędkości do 30 km/h i wykonanie 2 progów spowalniających ruch samochodowy.
Ul. Wiosny Ludów
Obecnie ulica jest mało uczęszczana przez rowerzystów ze względu na nieprzyjazną nawierzchnię (trylinka) i brak kontynuacji w dzielnicy Włochy (ul. Tynkarska – częściowo nieutwardzona, częściowo z płyt betonowych). W miarę szybko może jednak stać się ważną trasą łączącą Ursus ze Starymi Włochami, a potencjalnie – główną trasą w kierunku śródmieścia Warszawy.
Postulowane działania to uwzględnienie potrzeb ruchu rowerowego w projektach modernizacji ulicy, a w szczególności:
– wykonanie w ramach modernizacji progów spowalniających z przejazdami dla rowerów;
– zapewnienie możliwości dwukierunkowego ruchu rowerowego na całej długości ulicy, w tym na odcinku obecnie jednokierunkowym (Bohaterów Warszawy – Opieńskiego).
Schody łączące ul. Wiosny Ludów z chodnikiem (planowanym ciągiem pieszo-rowerowym) przy ul. Cierlickiej powinny zostać przebudowane na łagodną i szeroką pochylnię spełniającą wymogi ruchu rowerowego i osób niepełnosprawnych. Konieczne może być w tym celu zrezygnowanie z 1-2 miejsc parkingowych przed wejściem do budynku dworca.
Projektowaną nową kładkę pieszą nad ul. Cierlicką warto poszerzyć do 3,5 m, tak by umożliwiała wspólny ruch rowerowy i pieszy.
Dla odcinka obecnie jednokierunkowego najlepszym rozwiązaniem byłoby przekształcenie w strefę zamieszkania poprzez: zrezygnowanie z jednokierunkowej organizacji ruchu; zrezygnowanie z wydzielonego chodnika; utworzenie wspólnego ciągu pieszo-jezdnego o szerokości 6 m; wprowadzenie progów spowalniających, szykan, lub innych elementów uspokojenia ruchu; a także oznakowanie znakami D-40 „strefa zamieszkania”;
Po konsultacji z mieszkańcami posesji przy ul. Wiosny Ludów możliwe jest przerwanie ciągłości jezdni w wybranym miejscu, tak by ograniczyć „tranzytowe” wykorzystanie ulicy bez pogarszania dojazdu do posesji.
Ul. Wojciechowskiego
Ulicę należy objąć strefą TEMPO 30 i wprowadzić na niej elementy uspokojenia ruchu, tak by jej faktyczna funkcja odpowiadała jej klasie funkcjonalnej (L). Liczne najechania na pieszych (tylko w 2004 r. 7 wypadków, w tym 4 najechania na pieszych, w tym 1 ze skutkiem śmiertelnym) wskazują na konieczność ograniczenia prędkości ruchu samochodowego na całej długości ulicy oraz ułatwienie przekraczania jezdni przez pieszych (poprzez np. montaż azyli na przejściach).
Skrzyżowanie z ul. Orląt Lwowskich powinno zostać przebudowane na małe rondo. Należy również rozważyć możliwość przebudowy skrzyżowania z ul. Traktorzystów (w połączeniu z modernizacją wiaduktu nad ul. Cierlicką).
Ul. Zagłoby
odcinek zachodni – pasaż
Na istniejącym odcinku ścieżki rowerowej należy zlikwidować lub przenieść ławki usytuowane bezpośrednio przy drodze dla rowerów (obecnie osoby odpoczywające na ławce właściwie siedzą na ścieżce rowerowej, co blokuje ruchu i powoduje niepotrzebne konflikty). Do rozważenia – przekształcenie całej szerokości ciągu w drogę dla rowerów (równolegle prowadzi wydzielony ciąg pieszy).
Aby droga była lepiej wykorzystana, należy przedłużyć ją przez skwer „na skos” do asfaltowego ciągu pomiędzy pawilonami handlowymi a szkołą, a ten z kolei połączyć z drogą dla rowerów wzdłuż ul. Orląt Lwowskich.
Konieczne jest także oznakowanie przejazdów dla rowerów na skrzyżowaniu z ul. Keniga.
odcinek wschodni
Na odcinku na zachód od ul. Keniga ruch rowerowy powinien odbywać się na zasadach ogólnych w jezdni. Wskazane uspokojenie ruchu poprzez wprowadzenie szykan lub progów spowalniających.
Ul. Żurawicka
Ulica już obecnie nadaje się do prowadzenia ruchu rowerów w jezdni na zasadach ogólnych, ale konieczne jest zapewnienie bezpiecznego przejazdu przez skrzyżowanie z ruchliwą ul. Spisaka.
Optymalnym rozwiązaniem byłoby wprowadzenia na skrzyżowaniu ul. Żurawickiej i Spisaka małego ronda o średnicy 22 m i pięciu wlotach: Spisaka x2, Żurawicka x2, Brzechwy (ten ostatni tylko dla rowerzystów i ew. służb miejskich).
Rozwiązanie alternatywne to azyle (o szerokości min. 3 m) umożliwiające pieszym i rowerzystom pokonanie ul. Spisaka na dwie raty.
Docelowo wskazana jest także korekta geometrii skrzyżowania z ul. Prawniczą, tak by wymusić spowolnienie pojazdów przed skrzyżowaniem.
Park Czechowicki
Park Czechowicki oprócz rekreacyjnych może również pełnić funkcje lokalnego węzła tras rowerowych, łącząc trasy w ulicach Al. Bzów, Brzechwy i Żurawickiej (a także te o mniejszym znaczeniu – w ul. Malinowej i Chmiela). Część z istniejących alejek jest dość wąska – na przedłużeniu al. Bzów i ul. Malinowej – w związku z czym ich bardziej intensywne wykorzystanie grozi konfliktami z pieszymi. Budowa dwóch krótkich odcinków nowych alejek dla tranzytowego ruchu rowerów nie jest raczej inwestycja priorytetową, ale powinna zostać uwzględniona w planach dotyczących przyszłości Parku.
Plac Czerwca 1976 r.
Kładka nad torami kolejowymi przy placu Czerwca 1976 r. powinna zostać docelowo uzupełniona o zjazdy bez schodów. Po stronie północnej można wykonać prostą pochylnię (kończącą się w okolicach budynku Urzędu Dzielnicy), po stronie południowej – pochylnię spiralną.
Przy wjeździe z placu na parking przed centrum handlowym Factory należy umieścić pod znakiem nakazu skrętu w prawo tabliczkę T-22 „nie dotyczy rowerów” umożliwiające rowerzystom przejazd na wprost przez parking.
Południowa Obwodnica Warszawy
Należy dopilnować, aby w ramach budowy Południowej Obwodnicy Warszawy wykonano również drogę dla rowerów lub ciąg pieszo-rowerowy pozwalający na pokonanie torów kolejowych. W wariancie minimum droga dla rowerów musi łączyć ulice Orląt Lwowskich i Piastowską, w wariancie optymalnym powinna prowadzić wzdłuż całej POW i umożliwiać m.in. bezkolizyjny przejazd nad Al. Jerozolimskimi do Michałowic.
Stadion
W godzinach otwarcia przejazd przez teren rekreacyjno?sportowy wokół stadionu może stanowić element systemu rowerowego. Łańcuch zagradzający przejazd należy zastąpić wygrodzeniem nie utrudniającym ruchu rowerowego, np. składanymi słupkami.
Na południe od stadionu znajduje się przedept łączący Al. Bzów z ul. Sosnkowskiego. W przyszłości można rozważyć jego przekształcenie w ciąg pieszo-rowerowy – do tego jednak wskazane byłoby cofnięcie ogrodzenia stadionu przynajmniej o 0,5-1 m, tak by uzyskać minimalną szerokość ciągu pieszo-rowerowego 2,5 m.
Teren zielony na Skoroszach
Wydzielona droga dla rowerów powinna prowadzić na przedłużeniu ul. Tomcia Palucha skrajem planowanego terenu zielonego, a następnie koło kościoła. W pierwszym etapie kończyć się powinna na ul. Zapustnej, w przyszłości powinna zostać dowiązana do planowanej drogi wzdłuż ul. Nowolazurowej.
Wschodni Niedźwiadek
We wschodniej części osiedla Niedźwiadek można wytyczyć dwie trasy niezależne od układu drogowego, krzyżujące się na północ od kościoła przy ul. Wojciechowskiego, stanowiące uzupełnienie podstawowej sieci tras rowerowych.
śladem dawnego cieku wodnego
Trasa po działkach gminnych śladem dawnego cieku wodnego (potoku Żbikówka? rowu Konotopa?) Łączy ścieżkę na zachodnim odcinku ul. Warszawskiej ze wschodnią częścią ul. Wojciechowskiego lub (w wersji rozszerzonej) – również ze ścieżką przy ul. Orląt Lwowskich.
„Wąskie gardło” trasy znajduje się pomiędzy garażami a przedszkolem, na wysokości przystanku ZTM Śmigielska. Wskazane byłoby rozebranie ogrodzenia niewykorzystywanej działki na północ od garaży i przeprowadzenie trasy przez nią.
Na południe od ul. Wojciechowskiego zaczyna się najbardziej problematyczny fragment – pas, w którym powinna była powstać ścieżka został zagrodzony przy okazji urządzania ogródka jordanowskiego. Obecnie znajduje się tam jedynie klomb, więc wciąż istnieje możliwość przeprowadzenia trasy rowerowej.
teren zielony pomiędzy ul. Wojciechowskiego a Jagiełły
Trasa przez teren zielony pomiędzy ul. Wojciechowskiego a Jagiełły stanowi uzupełniające połączenie południkowe. Musi być połączona ze ścieżkami rowerowymi w ul. Orląt Lwowskich oraz ul. Warszawskiej, wskazany jest także łącznik do ul. Czechowicza.
Wzdłuż torów kolei wiedeńskiej
Po stronie północnej
Po stronie północnej ciąg pieszo-rowerowy powinien prowadzić od ślepego zakończenia ul. Orląt Lwowskich do ogródków działkowych. Jeśli okaże się możliwe wytyczenie nowego przejazdu przez tory kolejowe Gołąbki – Piastów, to do granicy miasta, z przejazdem do Piastowa, jako alternatywa dla ciągu ul. Warszawskiej.
Wprawdzie obecnie istnieje ścieżka wzdłuż ul. Orląt Lwowskich, częściowo dublująca tę trasę, ale ciąg wzdłuż torów kolejowych zapewniałby dużo wyższe bezpieczeństwo i komfort jazdy (brak przecięć z wjazdami do garaży i łuków o bardzo małych promieniach, lepsza widoczność).
Po stronie południowej
Po stronie południowej trasa prowadzi nieutwardzoną drogą bez nazwy od ul. Szarych Szeregów na terenie Piastowa do ul. Prażmowskiej. Obecnie ma znaczenie raczej rekreacyjne, ale potencjalnie może stanowić główną trasę dojazdową z Piastowa do Ursusa i dalej do centrum Warszawy. Dla mieszkańców dzielnicy może stać się dogodną trasę wylotową dla dalszych wycieczek w kierunku Podkowy Leśnej.
Rozważany był przebieg wzdłuż torów również na odcinku Prażmowska – Spisaka, jednak ogrodzenia działek znajdują się zbyt blisko torów, by zmieścić tam ciąg pieszo-rowerowy, dlatego trasa skręca w ul. Prażmowską.
W pierwszym etapie wskazane zapewnienie nawierzchni naturalnej z mieszanki optymalnej dla całego odcinka granicznego w porozumieniu z miastem Piastów, w przyszłości – budowa ciągu pieszo-rowerowego (tam gdzie konieczny jest dojazd do posesji – ulicy lokalnej).
Przejazdy pod i nad torami
Oczywisty jest brak wystarczającej liczby połączeń pomiędzy północną a południową częścią Ursusa, co skutkuje m.in. powszechnością pokonywania torów kolejowych „na dziko”, zwłaszcza w rejonach na zachód od dworca. Docelowo konieczne jest znaczące zagęszczenie liczby przejść dla ruchu niezmotoryzowanego, a także dostosowanie istniejących do potrzeb ruchu rowerowego.
Proponowane lokalizacje nowych przejść:
– przy Południowej Obwodnicy Warszawy, ciąg pieszo-rowerowy wzdłuż trasy drogowej;
– przy planowanym przystanku kolejowym Ursus-Niedźwiadek, przejście podziemne;
– pomiędzy ulicami Falskiego i Prażmowską, przejście podziemne.
Przejścia do dostosowania:
– przejście podziemne po wschodniej stronie przystanku PKP Ursus: wejścia od ul. Traktorzystów oraz z peronu są już dostosowane, konieczne są jedynie przebudowa wyjścia południowego (od Wiosny Ludów / Opieńskiego) i doświetlenie przejścia ewentualnie także instalacja luster poprawiających widoczność czy systemu monitoringu dla poprawy bezpieczeństwa;
– kładka nad torami pomiędzy placem Czerwca 1976 r. a ul. Zielonogórską i Bandurskiego: od strony placu możliwe jest wykonanie pochylni liniowej, od Wiosny Ludów raczej wskazana jest konstrukcja spiralna.
Podstawową formą dostosowania przejść i kładek do potrzeb ruchu rowerowego i osób niepełnosprawnych powinny być pochylnie. Doświadczenia z innych rejonów Warszawy wskazują na to, że windy (ze względu na niską przepustowość i awaryjność) mogą stanowić jedynie uzupełnienie pochylni w tym zakresie.
ZM Ursus
Dla terenów ZM Ursus trudno opracować szczegółową koncepcję, ze względu na nieznane ich docelowe zagospodarowanie. Wskazana dla kompletności sieci jest realizacja przynajmniej następujących odcinków tras:
– od pl. Czerwca 1976 r. (kładka nad torami) najkrótszą drogą do przystanku kolejowego Ursus Północny (wschodni tunel pod torami);
– równolegle do Traktorzystów, jako bezpośrednie połączenie ulic Gierdziejewskiego i Cierlickiej z rejonem pl. Czerwca 1976 r.;
– na przedłużeniu Leszczyńskiego lub Zielonej Gęsi od Gierdziejewskiego do wschodniej granicy dzielnicy; na miejscu obecnego nielegalnego przedeptu przez tory można wykonać dodatkowe połączenie z dzielnicami Włochy i Bemowo (Karolin).