Kary za niszczenie drzew i krzewów
Niszczenie drzew i krzewów – prawo, kary
Skrót analizy prawniczej prof. dr hab. Wojciecha Radeckiego dotyczącej kar za zniszczenie przyrody, zawartej w artykule Pielęgnacja drzew i krzewów
(Przyroda Polska, paźdz. 2006).
– Art. 88 ust. 1 pkt 3 ustawy o ochronie przyrody (z 16.04.2004) nakazuje /…/ prezydentowi, burmistrzowi lub wójtowi wymierzanie administracyjnej kary pieniężnej za zniszczenie spowodowane niewłaściwą pielęgnacją terenów zieleni, zadrzewień, drzew lub krzewów;
– Niewłaściwość
pielęgnacji (jeśli jest wątpliwa) ocenia biegły na podstawie nauki i sztuki pielęgnacji drzew;
– Obowiązek pielęgnacji zieleni ciąży na posiadaczu nieruchomości (szczególnym przypadkiem jest sytuacja, gdy posiadaczem jest gmina);
– Zniszczenie zieleni to delikt administracyjny (czyn nie będącym przestępstwem
umyślnie lub nieumyślnie naruszający ustawę o ochronie przyrody);
– Wskazówek interpretacyjnych dostarczają przepisy art. 88 ust. 3-5 ustawy, które nakazują przyjąć dwa kryteria zniszczenia: – po pierwsze, utrata żywotności oraz – po drugie, niemożność odtworzenia korony drzewa; przy czym w odniesieniu do drzew kryteria te mają charakter alternatywny, co oznacza, że drzewo należy uznać za zniszczone mimo zachowania żywotności, jeżeli odtworzenie korony drzewa jest już niemożliwe;
– w przypadku stwierdzenia zniszczenia (uszkodzenia) i wymierzenia kary istnieje możliwość jej odroczenia na 3 lata przy spełnieniu kilku warunków: zachowanie żywotności, możliwość odtworzenia korony, podjęcie działań przez posiadacza w celu zachowania żywotności – jeżeli jest jasne, że korona nie zostanie odtworzona, to nie ma podstaw do odraczania ściągnięcia kary;
– ocena, czy korona zostanie odtworzona może przekraczać możliwości urzędu i wówczas trzeba zasięgnąć opinii biegłego.
Według opracowania Zasady wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych u drzew rosnących na terenach zieleni w Szczecinie…
dr. inż. Marcina Kubusa, cięcia w koronie drzewa wykonuje się tylko w uzasadnionych przypadkach
i należy traktować jako zło konieczne
(s. 49); należy przestrzegać zasady cięcia do 20% korony, u niektórych gatunków do 30%, optymalny zakres cięć wynosi do 15% powierzchni żywej korony drzewa. Usuwanie starych gałęzi należy ograniczyć do niezbędnego minimum /…/ (s. 51). Cięcia korygujące – muszą być zawsze wykonywane w rozwidleniach, a średnica pozostawianej gałęzi nie powinna być mniejsza niż 1/3 średnicy gałęzi usuwanej (s. 53). Więcej:
www.gajanet.pl/article.php3?id_article=483
Interpretacje prawnicze prof. dr hab. Wojciecha Radeckiego
Ochrona prawna drzew (i krzewów) została przewidziana w ustawie z 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 92, poz. 880), w jej rozdziale 4 „Ochrona terenów zieleni i zadrzewień”. Cechą charakterystyczną tej ustawy jest, że nie ogranicza się ona do szczególnych form ochrony przyrody (takich jak parki narodowe i krajobrazowe, rezerwaty itp.), lecz zmierza do ochrony przyrody jako całości. Chronionymi elementami przyrody są także wszelkie tereny zieleni i zadrzewienia.
Tereny zieleni zostały zdefiniowane w art. 5 pkt 21 ustawy jako tereny wraz z infrastrukturą techniczną i budynkami funkcjonalnie z nimi związanymi, pokryte roślinnością, znajdujące się w granicach wsi o zwartej zabudowie lub miast, pełniące funkcje estetyczne, rekreacyjne, zdrowotne lub osłonowe, a w szczególności parki, zieleńce, promenady, bulwary, ogrody botaniczne, zoologiczne, jordanowskie i zabytkowe oraz cmentarze, a także zieleń towarzysząca ulicom, placom, zabytkowym fortyfikacjom, budynkom, składowiskom, lotniskom oraz obiektom kolejowym i przemysłowym.
Natomiast zadrzewienia zostały zdefiniowane w art. 5 pkt 27 jako drzewa i krzewy w granicach pasa drogowego, pojedyncze drzewa lub krzewy albo ich skupiska niebędące lasem, wraz z terenem, na którym występują, i pozostałymi składnikami szaty roślinnej tego terenu, spełniające cele ochronne, produkcyjne lub społeczno-kulturowe. Już z tych definicji wynika, że każde, nawet pojedyncze, drzewo lub krzew korzysta z ochrony prawnej zapewnianej ustawą
Opłaty za usuwanie drzew i krzewów na podstawie uzyskanego zezwolenia przewidziane w art. 84-87 ustawy o ochronie przyrody. Takie opłaty (wysokie, uzależnione od gatunku drzewa i jego obwodu na wysokości 130 cm oraz od rozmiarów powierzchni porośniętej krzewami) są ekonomicznym środkiem ochrony środowiska mającym zniechęcić do pochopnego występowania z wnioskami o zezwolenie na usuwanie drzew i krzewów. Opłaty nalicza i pobiera organ właściwy do wydania zezwolenia na usunięcie drzew i krzewów. Przypadają one w całości na gminny fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej.
Administracyjne kary pieniężne za delikty określone w art. 88-89 ustawy o ochronie przyrody.
Przepis art. 88 ust. 1 stanowi, że wójt, burmistrz lub prezydent miasta wymierza administracyjną karę pieniężną za:
1) zniszczenie terenów zieleni albo drzew lub krzewów spowodowane niewłaściwym: a) wykonywaniem robót ziemnych, b) wykorzystaniem sprzętu mechanicznego albo urządzeń technicznych, c) zastosowaniem środków chemicznych w sposób szkodliwy dla roślinności,
2) usuwaniem drzew lub krzewów bez wymaganego zezwolenia,
3) zniszczenie spowodowane niewłaściwą pielęgnacją terenów zieleni, zadrzewień, drzew lub krzewów.
Administracyjne kary pieniężne są środkami odpowiedzialności prawnej niezwykle rygorystycznej. Ów rygoryzm polega na tym, że:
– w razie stwierdzenia znamion deliktu wójt, burmistrz lub prezydent miasta (a wyjątkowo starosta – lub wojewoda, gdy chodzi o miasto na prawach powiatu, przyp. AK – jeżeli delikt został popełniony na nieruchomości stanowiącej własność gminy) jest zobowiązany wymierzyć karę i nie może od jej wymierzenia odstąpić (o niewłaściwych, radykalnych cięciach, ogławianiu itp. dokonanach przez urząd gminy może powiadomić starostwo lub wojewodę każdy obywatel lub organizacja pozarządowa, przyp. AK)
– sankcje finansowe należą do kategorii bezwzględnie oznaczonych, wynoszą zawsze trzykrotność opłaty, a organ wymierzający karę nie ma żadnych możliwości jej łagodzenia.
Jedyna możliwość uniknięcia kary została przewidziana w odniesieniu do takiego uszkodzenia (jeszcze nie zniszczenia) drzew lub krzewów, które nie wyklucza zachowania ich żywotności oraz możliwości odtworzenia korony drzewa, a posiadacz nieruchomości podjął działania w celu zachowania żywotności tych drzew lub krzewów. Wtedy termin płatności kary odracza się na okres 3 lat, po czym organ sprawdza czy drzewo lub krzew zachowały żywotność i czy korona drzewa została odtworzona. Jeżeli tak, to kara podlega umorzeniu, jeżeli zaś nie, to należy sprawdzić dlaczego drzewa lub krzewy nie zachowały żywotności lub korona drzewa nie została odtworzona. Jeżeli nastąpiło to z przyczyn niezależnych od posiadacza nieruchomości – kara podlega umorzeniu, jeżeli zaś z przyczyn zależnych od posiadacza nieruchomości – karę uiszcza się w pełnej wysokości.
Kary za usuwanie lub niszczenie drzew i krzewów oraz niszczenie terenów zieleni
Wysokość kary pieniężnej za usuwanie bez zezwolenia drzew i krzewów (art. 88 ustawy o ochronie przyrody) to trzykrotność odpowiednio należnej opłaty, a w przypadku niszczenia terenów zieleni – stawka opublikowana jest w stosownym obwieszczeniu Ministra Środowiska (M.P. Nr 44, poz. 779):
Kary podobnie jak opłaty są waloryzowane wskaźnikiem CPI. Mogą też być ściągane z odsetkami przymusowo w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Jeżeli sprawcy wycięcia drzew bez zezwolenia nie zostali ustaleni, karę płaci władający nieruchomością – stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (sygn. IV SA 193/03). Zgodnie z art. 47e ustawy o ochronie przyrody, władający nieruchomością obowiązany jest do utrzymywania we właściwym stanie drzew oraz krzewów rosnących na danej nieruchomości. Nie ma znaczenia, że spółdzielnia, wspólnota, właściciel nie jest w stanie ustalić, kto wyciął drzewa, nie jest istotne czy teren jest ogrodzony czy też nie.
Sprawy kar za nielegalne usuwanie drzew i krzewów i niszczenie zieleni reguluje m.in: ustawa o ochronie przyrody i rozporządzenie:
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 września 2004 r. w sprawie trybu nakładania administracyjnych kar pieniężnych za usuwanie drzew lub krzewów bez wymaganego zezwolenia oraz za zniszczenie terenów zieleni, zadrzewień albo drzew lub krzewów – Dz.U. z 2004, Nr 219 poz. 2229.
Gmina nie może z nieruchomości stanowiącej jej własność wycinać wszystkiego, co chce, albowiem musi na to uzyskać zezwolenie starosty (wojewody), a jeżeli nie uzyska – poniesie administracyjna karę pieniężną. (Podobnie, gmina nie może bezkarnie ogławiać drzew, gdyż mimo, że na tzw. cięcia pielęgnacyjne nie trzeba zezwolenia, to starosta lub wojewoda nałoży na gminę odpowiednią karę administracyjną! przyp. AK)
Nieumiejętne zabiegi pielęgnacyjne, tzw. ogławianie drzew są uszkodzeniami, za które wymierza się administracyjną karę pieniężną i nawet jeśli zostaje ona odroczona na 3 lata, to jeżeli w tym czasie korona drzewa nie zostanie odtworzona – karę ściąga się w pełnej wysokości.
Przepisy ustawy o ochronie przyrody nie są jedynymi chroniącymi drzewa i krzewy. Dodatkowe prawne środki ochrony są przewidziane w licznych przepisach kodeksu karnego i kodeksu wykroczeń, które niszczenie lub uszkadzanie drzew i krzewów traktują jako zamachy na mienie karalne jako co najmniej wykroczenia, a w poważniejszych przypadkach, jako przestępstwa.
Przestępstwa przeciwko środowisku
Kodeks Karny, rozdz. XXII
Art. 181. § 1. Kto powoduje zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 181. § 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 2 lub 3 działa nieumyślnie, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
Udostępnianie informacji – zieleń
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska
(Dz. U. Nr 62, poz. 627)
Dział IV Informacje o środowisku, Rozdział 1 Dostęp do informacji:
/…/
Art. 19.
1. Organy administracji są obowiązane udostępniać każdemu informacje o środowisku i jego ochronie, znajdujące się w ich posiadaniu.
2. Udostępnieniu, o którym mowa w ust. 1, podlegają:
/…/
e) wnioski o wydanie zezwolenia oraz zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów,
f) decyzje o wymiarze administracyjnych kar pieniężnych za:
– zniszczenie terenów zieleni albo drzew lub krzewów spowodowane niewłaściwym wykonywaniem robót ziemnych lub wykorzystaniem sprzętu mechanicznego albo urządzeń technicznych oraz zastosowaniem środków chemicznych w sposób szkodliwy dla roślinności,
– usuwanie drzew lub krzewów bez wymaganego zezwolenia,
– zniszczenie spowodowane niewłaściwą pielęgnacją terenów zieleni, zadrzewień, drzew lub krzewów,
Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej
(Dz. U. Nr 112, poz. 1198)
Rozdział 2 Dostęp do informacji publicznej:
Art. 6.
1. Udostępnieniu podlega informacja publiczna, w szczególności o:
/…/
4) danych publicznych, w tym:
a) treść i postać dokumentów urzędowych, w szczególności:
– treść aktów administracyjnych i innych rozstrzygnięć,
– dokumentacja przebiegu i efektów kontroli oraz wystąpienia, stanowiska, wnioski i opinie podmiotów ją przeprowadzających,
b) stanowiska w sprawach publicznych zajęte przez organy władzy publicznej i przez funkcjonariuszy publicznych w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego,
c) treść innych wystąpień i ocen dokonywanych przez organy władzy publicznej,
d) informacja o stanie państwa, samorządów i ich jednostek organizacyjnych,
2. Dokumentem urzędowym w rozumieniu ustawy jest treść oświadczenia woli lub wiedzy, utrwalona i podpisana w dowolnej formie przez funkcjonariusza publicznego w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego, w ramach jego kompetencji, skierowana do innego podmiotu lub złożona do akt sprawy.
Odmowa informacji publicznej
Zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (DzU nr 112, poz. 1198), odmowa udostępnienia informacji publicznej oraz umorzenie postępowania o udostępnienie informacji, w przypadku określonym w art. 14 ust. 2, przez organ władzy publicznej następują w drodze decyzji.
Decyzję o odmowie udzielenia informacji publicznej można więc wydać, gdy ustawa o ochronie informacji niejawnych lub inna ustawa przewiduje zakaz udostępniania informacji, o jakie wnosi pytający (art. 5 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej). Odmowa udostępnienia informacji możliwa jest również w sytuacji, gdy przedmiotem pytania jest informacja należąca do sfery prywatności lub stanowiąca tajemnicę przedsiębiorcy (art. 5 ust. 2 ww. ustawy).
Artykuł pierwotnie opublikowany na stronie kampanii obywatelskiej ZIELONY SZCZECIN:
www.gajanet.pl/article.php3?id_article=510
oprac. A. Krzyżański, Społeczny Zespół ds Zieleni Miejskiej w Szczecinie, Federacja Zielonych Gaja